Radomin (gmina)

Radomin
	gmina wiejska
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	golubsko-dobrzyński
TERC	0405052
Wójt	Piotr Wolski
Powierzchnia	80,77 km²
Populacja (31.12.2022); • liczba ludności	; 3962
• gęstość	48,2 os./km²
Nr kierunkowy	56
Tablice rejestracyjne	CGD
	Adres urzędu:Radomin 1a; 87-404 Radomin
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	16
	Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Radomin
	Położenie na mapie Polski Radomin
	53°05′N 19°12′E/53,086667 19,195000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Radomin (do 1940 gmina Płonne) – gmina wiejska w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie golubsko-dobrzyńskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie toruńskim.

Siedzibą gminy jest Radomin.

Według danych z 31 marca 2009 roku^[2] gminę zamieszkiwało 4167 osób. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku^[3] gminę zamieszkiwało 3867 osób.

Według danych z 31 grudnia 2019 roku^[4] gminę zamieszkiwało 3837 osób.

Struktura powierzchni[edytuj | edytuj kod]

Według danych z roku 2005^[5] gmina Radomin ma obszar 80,77 km², w tym:

użytki rolne: 85%
użytki leśne: 8%

Gmina stanowi 13,18% powierzchni powiatu.

Ochrona przyrody[edytuj | edytuj kod]

Na terenie gminy znajduje się Rezerwat przyrody Bobrowisko, który chroni stanowisko modrzewia polskiego na granicy jego zasięgu.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Dane z 31 grudnia 2017 roku^[3]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	3 867	100	1 893	49	1 974	51
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	48		23		25

Piramida wieku mieszkańców gminy Radomin w 2014 roku^[6].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Przedwojenną poprzedniczką gminy Radomin była gmina Płonne, która powstała w 1867 roku w powiecie rypińskim w guberni płockiej. W okresie międzywojennym gmina Dzierzno należała do powiatu rypińskiego w woj. warszawskim. 1 kwietnia 1938 roku gminę wraz z całym powiatem rypińskim przeniesiono do woj. pomorskiego^[7]. Siedzibą gminy Płonne był Radomin^[8].

24 października 1940 gminę Płonne zniesiono^[9]^[10], przekształcając ją w gminę Radomin (Reddemin)^[11].

Po wojnie, dekretem PKWN z 21 sierpnia 1944 o trybie powołania władz administracji ogólnej I i II instancji, uchylono wszelki zmiany w podziale administracyjnym państwa wprowadzone przez okupanta (art. 11)^[12]. Jednak zmiany w podziale administracyjnym powiatu rypińskiego wprowadzone podczas wojny utrzymywały się w praktyce także po wojnie^[9]. Było to praktykowane do tego stopnia, że Wojewoda Pomorski wydał 22 kwietnia 1950 specjalne ogłoszenie informujące o powróceniu do stanu administracyjnego z 1 września 1939^[13]. Tak więc przedwojenna gmina Płonne winna funkcjonować de iure także po wojnie, choć w praktyce nadal stosowano zarówno nazewnictwo jak i skład gmin wprowadzony przez okupanta. Na przykład, GUS-owski oficjalny Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r. dalej wylicza gminę Radomin w miejsce gminy Płonne^[14]^[15]. Podobnie było nawet w wydawnictwach wojewódzkich, np. w Dzienniku Urzędowym Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 1954 w opisie gmin i gromad podlegających transformacji w związku z reformą administracyjną państwa^[16]. Brak konsensusu trwał do jesieni 1954, kiedy to formalnie zniesiono gminy wiejskie w miejsce gromad^[17].

Dopiero gmina utworzona w 1973 roku nazywa się formalnie Radomin^[18].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Wykaz zarejestrowanych zabytków nieruchomych na terenie gminy^[19]:

drewniany kościół parafii pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny z XVIII w. w Dulsku, nr A/350 z 31.08.1927 roku
kościół parafii pod wezwaniem św. Jakuba z pierwszej połowy XIV w. w miejscowości Płonne, nr A/346 z 31.08.1927 roku
kościół parafii pod wezwaniem św. Mikołaja z XIV w. w Radominie, nr A/260 z 04.07.1980 roku
park dworski z aleją bukową z początku XIX w. w Radominie, nr 499 z 01.10.1985 roku
zespół pałacowy z połowy XIX w. w Szafarni, obejmujący: pałac (dworek); park, nr A/433/141 z 30.01.1960 roku, siedziba Ośrodka Chopinowskiego

Sołectwa[edytuj | edytuj kod]

Bocheniec, Dulsk (w tym przysiółki Dulsk-Spiczyny i Dulsk-Frankowo), Gaj, Jakubkowo, Kamionka, Łubki, Piórkowo, Płonko, Płonne, Radomin, Rętwiny, Rodzone, Szafarnia, Szczutowo, Wilczewko, Wilczewo.

Sąsiednie gminy[edytuj | edytuj kod]

Brzuze, Golub-Dobrzyń, Wąpielsk, Zbójno

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Główny Urząd Statystyczny / Obszary tematyczne / Ludność / Ludność / Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 grudnia [online], gov.pl [dostęp 2024-04-25] (pol.).
↑ Informacje ze strony Urzędu Gminy Radomin - ludność. [dostęp 2013-12-16]. (pol.).
↑ ^a ^b Gmina Radomin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-31] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Gmina Radomin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-11-13] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Gmina Radomin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240
↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
↑ ^a ^b Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.
↑ Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.
↑ Amtsbezirk Raudorf, Kr. Reddemin
↑ Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8
↑ Pomorski Dziennik Wojewódzki. 1950, nr 10, poz. 208
↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
↑ Gromadę Sikorek zniesiono formalnie 1 lipca 1952 (Pomorski Dziennik Wojewódzki. 1950, nr 9, poz. 194)
↑ Uchwała Nr 24/10 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu rypińskiego; w ramach Zarządzenia Nr 9 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 18 listopada 1954 w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 5 października 1954 dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 12, Poz. 63)
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
↑ Uchwała Nr XVIII/88/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 6 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie bydgoskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 9 grudnia 1972, Nr. 17, Poz. 200).
↑ Rejestr zabytków nieruchomych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego stan na dzień 31 grudnia 2011 roku, s. 33-34. [dostęp 2012-02-09].

[1] Główny Urząd Statystyczny / Obszary tematyczne / Ludność / Ludność / Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 grudnia [online], gov.pl [dostęp 2024-04-25] (pol.).

[autonazwa2-2] Informacje ze strony Urzędu Gminy Radomin - ludność. [dostęp 2013-12-16]. (pol.).

[:0-3] Gmina Radomin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-31] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[4] Gmina Radomin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-11-13] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[autonazwa1-5] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[populacja2016-6] Gmina Radomin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[7] Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240

[gus-8] Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933

[srokowski-9] Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.

[10] Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.

[11] Amtsbezirk Raudorf, Kr. Reddemin

[anulowanie-12] Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8

[ogloszenie-13] Pomorski Dziennik Wojewódzki. 1950, nr 10, poz. 208

[wykaz-14] Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa

[15] Gromadę Sikorek zniesiono formalnie 1 lipca 1952 (Pomorski Dziennik Wojewódzki. 1950, nr 9, poz. 194)

[gromady-16] Uchwała Nr 24/10 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu rypińskiego; w ramach Zarządzenia Nr 9 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 18 listopada 1954 w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 5 października 1954 dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 12, Poz. 63)

[17] Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191

[18] Uchwała Nr XVIII/88/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 6 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie bydgoskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 9 grudnia 1972, Nr. 17, Poz. 200).

[19] Rejestr zabytków nieruchomych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego stan na dzień 31 grudnia 2011 roku, s. 33-34. [dostęp 2012-02-09].

[a-20] de facto 1941

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[A]

Wsie	Bocheniec Dulsk Gaj Jakubkowo Kamionka Łubki Piórkowo Płonko Płonne Radomin Rętwiny Rodzone Szafarnia Szczutowo Wilczewko Wilczewo
Kolonie	Dulsk-Frankowo Dulsk-Spiczyny Płonne-Plebanka
Osady	Rętwiny-Bogumiłki Smólniki Szafarnia-Pólka

Miasta	Golub-Dobrzyń Kowalewo Pomorskie
Gminy miejskie	Golub-Dobrzyń
Gminy miejsko-wiejskie	Kowalewo Pomorskie
Gminy wiejskie	Ciechocin Golub-Dobrzyń Radomin Zbójno

Przynależność wojewódzka	gubernia płocka (1867–1915) woj. warszawskie (II RP) (1919–38) woj. pomorskie (II RP) (1938–39) woj. pomorskie (PRL) (1945–50) woj. bydgoskie (1950–75)
Miasta	Dobrzyń nad Drwęcą (do 1870 i 1919–51^[A] →) Rypin
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Brzuze (od 1973) Chrostkowo (do 1954) Czermin (do 1942) Dobrzyń nad Drwęcą (1870–1919) Dzierzno (do 1940) Gójsk (do 1924 →) Okalewo (do 1954) Osiek Płonne (do 1940) Pręczki (do 1940 i 1944–54) Radomin (1940–54) Radziki Duże (1941–54) Rogowo Rypin (1940–1944 i od 1973) Sadłowo (1942–54) Skrwilno Sokołowo (do 1940) Starorypin (do 1940) Strzygi (1944–54) Szczutowo (do 1954) Świedziebnia (od 1940) Wąpielsk (do 1940 i od 1973) Zbójno (1940–54) Żałe (do 1954)
Gromady (1954–72)	Brzuze (1972) Chrapoń (1954–55 →) Chrostkowo (1954–55 →) Czarnia Duża (1954–55 →) Czumsk Duży (1954–71) Długie (1954–61) Dulsk (1954–55 →) Głowińsk (1954–59) Janowo (1954–61) Jasiony (1954–55 →) Kobrzyniec Stary (1954–61) Kretki Małe (1954–59) Mleczówka (1954–55 →) Okalewo (1954–71) Osiek (1954–72) Ostrowite (1954–71) Pręczki (1954–71) Radomin (1954–55 →) Radziki Duże (1954–71) Rogowo (1954–72) Róże (1954–55 →) Rypin (1972) Sadłowo (1954–72) Skrwilno (1954–72) Skudzawy (1954–61) Stalmierz (1954–55 →) Starorypin (1954–71) Stępowo (1954–68) Strzygi (1954–71) Szafarnia (1954–55 →) Szczutowo (1954–55 →) Świedziebnia (1954–72) Trąbin (1954–59) Ugoszcz (1954–71) Wąpielsk (1954–68) Wąpielsk (1972) Wola Stara (1954–55 →) Zbójno (1954–55 →) Żałe (1954–71)

Przynależność wojewódzka	woj. bydgoskie
Miasta (← 1956–75)	Golub-Dobrzyń Kowalewo Pomorskie
Gromady (1954–72)	Ciechocin (← 1956–72) Dulsk (← 1956–61) Działyń (← 1956–71) Gałczewko (1958–71) Golub-Dobrzyń (1972) Kowalewo (1958–72) Lipienica (← 1956–57) Mlewo (← 1956–59) Nowogród (← 1956–71) Ostrowite (← 1956–71) Pluskowęsy (← 1956–61) Radomin (← 1956–72) Róże (← 1956–59) Sokoligóra (← 1956–57) Szafarnia (← 1956–71) Świętosław (← 1956–71) Wielka Łąka (← 1956–68) Wielkie Rychnowo (← 1956–72) Wrocki (← 1956–72) Zbójno (← 1956–72)
Gminy wiejskie (1973–75)	Ciechocin Golub-Dobrzyń Kowalewo Radomin Zbójno