Neogotyk: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m drobne techniczne |
ilustracja, zastąpienie eklektycznego ratusza w Kłodzku i przywrócenie neogotyckiego Kórnika |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{historyzm}} |
{{historyzm}} |
||
[[Plik:2014 Kłodzko, ratusz.jpg|left|200px|thumb|[[Ratusz w Kłodzku]]]] |
|||
[[Plik:Kórnik Zamek 234-07.jpg|left|200px|thumb|[[Karl Friedrich Schinkel|Karol Fryderyk Schinkel]]: [[Zamek w Kórniku]], przebudowa w stylu neogotyckim]] |
|||
[[Plik:Krakow Podgorze church 20070814 1755.jpg|left|thumb|200px|[[Kościół św. Józefa w Krakowie (Podgórze)|Kościół św. Józefa w Krakowie Podgórzu]] z 1905 roku]] |
[[Plik:Krakow Podgorze church 20070814 1755.jpg|left|thumb|200px|[[Kościół św. Józefa w Krakowie (Podgórze)|Kościół św. Józefa w Krakowie Podgórzu]] z 1905 roku]] |
||
[[Plik:POL Dowspuda castle.jpg|thumb|Pałac w Dowspudzie]] |
[[Plik:POL Dowspuda castle.jpg|thumb|Pałac w Dowspudzie]] |
Wersja z 15:09, 21 sie 2014
Neogotyk – styl w architekturze, a także rzemiośle artystycznym, nawiązujący formalnie do gotyku, powstały około połowy XVIII wieku w Anglii i trwający do początku XX wieku, zaliczany do historyzmu.
Najczęściej spotyka się kościoły nawiązujące do kontynentalnych gotyckich (kościół św. Michała Archanioła we Wrocławiu) lub rozbudowane gotyckie (katedra w Kolonii, katedra św. Wita w Pradze) oraz budowle wzorowane na gotyku angielskim (zamek w Kórniku, Świątynia Miłosierdzia i Miłości w Płocku).
Pierwszą rezydencją w stylu neogotyckim było Strawberry Hill zbudowane dla pisarza powieści gotyckich Horacego Walpole'a.
Styl neogotycki uważano za odpowiedni do budowy okazałych budynków użyteczności publicznej (w tym m.in. budynków parlamentów Węgier w Budapeszcie i Wielkiej Brytanii w Londynie) oraz kościołów. Na uwagę zasługuje budynek dworca kolejowego we Wrocławiu i w Nowych Skalmierzycach
Neogotyk na ziemiach polskich
Na ziemiach polskich do najbardziej znanych architektów tworzących budowle neogotyckie należeli: Józef Pius Dziekoński, Teodor Talowski, Henryk Marconi, Piotr Aigner, Feliks Księżarski, Alexis Langer, Ludwig Schneider, Jan Sas-Zubrzycki, Konstanty Wojciechowski.
Jednym z pierwszych kościołów neogotyckich w Polsce był kościół w miejscowości Wielącza pod Zamościem zbudowany w latach 1821-32 według projektu Wacława Ritschela.
Spośród budynków świeckich jako jeden z wczesnych przykładów architektury neogotyckiej można wymienić Pałac Paca w Dowspudzie z lat 1820-1823[1]. Innymi przykładami neogotyckiej architektury rezydencjonalnej są zamek w Kórniku, pałac w Leśkowej w stylu neogotyku elżbietańskiego, pałac w Landwarowie, pałac w Czerniatynie. Pod koniec XIX wieku styl neogotycki często był stosowany przy dekoracji kamienic mieszczańskich (np. Kamienica Ławrynowicza w Warszawie lub Gmach Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego w Warszawie).
Jedną z odmian neogotyku stał się popularny w Polsce tzw. styl wiślano-bałtycki, który był uznawany przejściowo za "polski styl narodowy". Koncepcję tę w latach 60. i 70. XIX wieku wypracowali krakowscy historycy Władysław Łuszczkiewicz i Józef Łepkowski. Ich koncepcje teoretyczne spotkały się z żywym odzewem wśród badaczy na Mazowszu. W latach 80. XIX wieku problematyką gotyku jako polskiego stylu narodowego zajął się Karol Matuszewski, który propagował styl wiślano-bałtycki. Styl ten rozpropagował szczególnie ogłoszony w 1886 roku konkurs na projekt kościoła św. Floriana w Warszawie, podczas którego w regulaminie określono, że styl świątyni ma być ostro-łukowy w odcieniu tak zwanym wiślano-bałtyckim. Zrealizowano projekt Józefa Piusa Dziekońskiego, a kolejną ważną realizacją w tym stylu był kościół Wniebowzięcia NMP w Łodzi, projektu Konstantego Wojciechowskiego. Kolejne realizacje to katedra Opieki Najświętszej Marii Panny w Radomiu, kościół Wniebowzięcia NMP w Białymstoku, kościół Matki Bożej Pocieszenia w Żyrardowie, kościół św. Stanisława w Czerwonce Liwskiej, kościół św. Stanisława w Warszawie, kościół w Milejowie, Gorzkowicach, Zdunach, kościół w Markach, kościół w Radziwiu, Rozniszowie, kościół w Mogielnicy, kościół w Dłutowie, kościoły w Dąbrowie Górniczej, Sosnowcu-Pogoni, Sosnowcu-Niwce, Strzemieszycach, Sosnowcu-Zagórzu. W nieco innym stylu nawiązującym do gotyku małopolskiego projektowali Sławomir Odrzywolski (kościół w Miejscu Piastowym), Teodor Talowski (Kościół św. Elżbiety we Lwowie) i Jan Sas-Zubrzycki (kościół w Szczurowej, kościół w Trześni). Ten ostatni architekt wprowadził w latach 90. XIX wieku termin styl nadwiślański, którego przykładem może być kościół św. Józefa na Podgórzu w Krakowie.
-
Kamienica Raduszkiewicza w Wilnie
-
Kościół w Druskienikach