Proterozoik: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m polskie znaki |
→Geologia: poprawa linków |
||
| Linia 18: | Linia 18: | ||
== Geologia == |
== Geologia == |
||
Skorupa ziemska powoli stawała się grubsza i stabilniejsza, nasiliły się procesy sedymentacji, dzięki którym pojawiły się skały osadowe. W tym długim czasie nastąpiło kilka [[orogeneza|orogenez]], które spowodowały [[metamorfizm|metamorfozę]] wcześniej powstałych utworów osadowych, wulkanicznych i po części plutonicznych, oraz kilka etapów niszczenia gór. Były to: [[orogeneza algomijska]] na pograniczu archaiku i proterozoiku, [[orogeneza karelska]], [[orogeneza hudsońska|hudsońska]], [[orogeneza penakaen|penakaen]], [[orogeneza grenwilska|grenwilska]], [[orogeneza dalslandzka|dalslandzka]], [[orogeneza katangijska|katangijska]], [[orogeneza |
Skorupa ziemska powoli stawała się grubsza i stabilniejsza, nasiliły się procesy sedymentacji, dzięki którym pojawiły się skały osadowe. W tym długim czasie nastąpiło kilka [[orogeneza|orogenez]], które spowodowały [[metamorfizm|metamorfozę]] wcześniej powstałych utworów osadowych, wulkanicznych i po części plutonicznych, oraz kilka etapów niszczenia gór. Były to: [[orogeneza algomijska]] na pograniczu archaiku i proterozoiku, [[orogeneza karelska]], [[orogeneza hudsońska|hudsońska]], [[orogeneza penakaen|penakaen]], [[orogeneza grenwilska|grenwilska]], [[orogeneza dalslandzka|dalslandzka]], [[orogeneza katangijska|katangijska]], [[orogeneza kadomska|kadomska]] (kadomsijka, assyntyjska), [[orogeneza bajkalska|bajkalska]]. Początkowo atmosfera ziemska była pozbawiona tlenu. Dzięki rozwojowi życia na Ziemi, pod koniec proterozoiku następuje znaczny wzrost zawartości tlenu w atmosferze. |
||
== Życie == |
== Życie == |
||
Wersja z 14:57, 4 gru 2014
Szablon:Okres geologiczny Proterozoik (algonk, eozoik)
- w sensie geochronologicznym: drugi eon w dziejach Ziemi, młodszy od archaiku a starszy od fanerozoiku. Proterozoik trwał około dwóch miliardów lat (od około 2,5 mld do 542 mln lat temu). Dzieli się na trzy ery: paleoproterozoik, mezoproterozoik i neoproterozoik.
- w sensie chronostratygraficznym: drugi eonotem, wyższy od archaiku, niższy od fanerozoiku. Proterozoik dzieli się na trzy eratemy: paleoproterozoik, mezoproterozoik i neoproterozoik.
Klimat
Klimat podlega silnym zmianom na początku i na końcu proterozoiku: występują dwa okresy ekstremalnie silnych, być może nawet globalnych zlodowaceń (hipoteza Ziemi-śnieżki). Około 2,3 mld lat temu ma miejsce zlodowacenie hurońskie, związane silnie ze wzrostem zawartości tlenu w atmosferze. W środkowej części eonu klimat przez około miliard lat jest bardzo stabilny, ciepły, brak jest osadów lodowcowych. Eon kończy seria zlodowaceń w okresie od 750 mln do 580 mln lat temu (kriogen oraz środkowy ediakar), po której dochodzi do radiacji zwierząt wielokomórkowych.
Geologia
Skorupa ziemska powoli stawała się grubsza i stabilniejsza, nasiliły się procesy sedymentacji, dzięki którym pojawiły się skały osadowe. W tym długim czasie nastąpiło kilka orogenez, które spowodowały metamorfozę wcześniej powstałych utworów osadowych, wulkanicznych i po części plutonicznych, oraz kilka etapów niszczenia gór. Były to: orogeneza algomijska na pograniczu archaiku i proterozoiku, orogeneza karelska, hudsońska, penakaen, grenwilska, dalslandzka, katangijska, kadomska (kadomsijka, assyntyjska), bajkalska. Początkowo atmosfera ziemska była pozbawiona tlenu. Dzięki rozwojowi życia na Ziemi, pod koniec proterozoiku następuje znaczny wzrost zawartości tlenu w atmosferze.
Życie
Ewolucja organizmów żywych zapoczątkowana w archaiku, postępuje. W proterozoiku powstają pierwsze jądrowce (prawdopodobnie 1,2 mld lat temu). Z proterozoiku pochodzą najstarsze znaleziska kopalne zwierząt - prymitywnych tkankowców (fauna ediakarańska). Pod koniec tego okresu pojawiają się jamochłony, gąbki, pierścienice, stawonogi. Z flory występują wiciowce, zielenice i krasnorosty. Życie ograniczone jest wyłącznie do morza. Środowiska ekstremalne powszechnie zasiedlają archeowce i bakterie.
Skamieniałości
Skamieniałości z tego okresu są wyjątkowo rzadkie, co wiąże się z brakiem szkieletu u ówczesnych zwierząt. Wprawdzie nie udało się wyróżnić jednoznacznie skamieniałości przewodnich dla proterozoiku, ale wiele informacji o tamtym okresie dostarczyła tzw. fauna ediakarańska, o której wszakże trudno powiedzieć by występowała powszechnie, miała szerokie spektrum środowiskowe, szybko ewoluowała i była łatwa do identyfikacji – a to są właśnie cechy wyróżniające skamieniałości przewodnie.
Zobacz też
