Biuro Studiów SB

Biuro Studiów Służby Bezpieczeństwa PRL – jednostka organizacyjna MSW, która funkcjonowała w latach 1982-1989. Jej zadaniem było "wypracowanie strategii, taktyki, form i metod działania oraz koordynacja działań" MSW w stosunku do polskiej opozycji demokratycznej. W Biurze Studiów Służby Bezpieczeństwa pracowało, w zależności od okresu, od 80 do 100 funkcjonariuszy, którzy wcześniej wyróżnili się osiągnięciami w pracy operacyjnej.

Początkowo Biuro Studiów posiadało tylko jedną ekspozyturę terenową – Inspektorat II w Gdańsku (od marca 1982), zajmujący się głównie Lechem Wałęsą, ale również "kontrolą operacyjną" Andrzeja Gwiazdy oraz Anny Walentynowicz. Począwszy od 1987, analogiczne inspektoraty powstały w kilku innych miastach Polski, m.in. we Wrocławiu, gdzie zajmowano się głównie rozpracowywaniem kierownictwa Solidarności Walczącej.

Biuro Studiów, a także podległe mu Inspektoraty II, rozpracowywało czołowych działaczy podziemia, skupiało też w swoich rękach najcenniejszą agenturę, którą często przejęto z innych pionów operacyjnych SB. W związku z tym Biuro Studiów wyposażono w wiele szczególnych, i prawdopodobnie nieujętych do końca w dokumentach normatywnych, uprawnień. Przykładowo, agenturę Biura Studiów i Inspektoratów II w ewidencji Biura „C” rejestrowano także jako „zabezpieczenia” lub osoby rozpracowywane, czyli figurantów. Biuro Studiów konspirowało też część swoich działań przed innymi pionami SB, udzielając im fałszywych informacji. W ramach tzw. korespondencji koordynacyjnej, na pytanie o cennego TW zarówno Biuro Studiów, jak i Inspektoraty II odpowiadały często, że dana osoba jest rozpracowywana (figurant) lub też w ogóle nie znajduje się w ich zainteresowaniu. Tuż przed upadkiem systemu, w 1989, Inspektoraty II zostały połączone z dawnymi Wydziałami IV WUSW zajmującymi się zwalczaniem Kościoła katolickiego. Powstał wówczas Departament Studiów i Analiz (w centrali) i Wydziały Studiów i Analiz (na szczeblu województw). W 1989 zniszczono część dokumentacji Biura Studiów SB MSW i Departamentu Studiów i Analiz MSW.

W strukturze Biura Studiów znajdowały się trzy wydziały:

1. Wydział I - zajmował się rozpoznawaniem m.in. członków władz "Solidarności",
2. Wydział II - prowadził działania w sprawie operacyjnej "Zenit" (w jej ramach rozpracowywano samego Lecha Wałęsę),
3. Wydział III - zajmował się konspiracyjną Tymczasową Komisją Koordynacyjną NSZZ "Solidarność".

Zobacz też

• Ostatnie lata Służby Bezpieczeństwa PRL