Lucjan Szenwald: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Wsuwka (dyskusja | edycje)
1156 edycji
→‎Dzieła: linki zewnętrzne
m minus OR
Linia 36: Linia 36:
W pierwszej połowie lat 50. XX wieku na budynku przy [[Plac Konstytucji w Warszawie|placu Konstytucji]] 6 w Warszawie odsłonięto tablicę upamiętniająca Lucjana Szenwalda<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Ciepłowski | imię = Stanisław | tytuł = Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w. | wydawca = Argraf | miejsce = Warszawa | data = 2004 | strony = 129 | isbn = 83-912463-4-5}}</ref>.
W pierwszej połowie lat 50. XX wieku na budynku przy [[Plac Konstytucji w Warszawie|placu Konstytucji]] 6 w Warszawie odsłonięto tablicę upamiętniająca Lucjana Szenwalda<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Ciepłowski | imię = Stanisław | tytuł = Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w. | wydawca = Argraf | miejsce = Warszawa | data = 2004 | strony = 129 | isbn = 83-912463-4-5}}</ref>.


Ulica jego imienia we Wrocławiu została przemianowana na płk. Józefa Becka, już w 1992 r., będąc prawdopodobnie jedną z pierwszych (pierwszą?) w kraju, które utraciły tego patrona. W [[Kraków|Krakowie]] do 2017 istniała ulica jego imienia, nowym jej patronem został [[Stefan Janus]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://krakow.pl/aktualnosci/212775,29,komunikat,dekomunizacja_nazw_ulic_w_krakowie.html | tytuł = Dekomunizacja nazw ulic w Krakowie | opublikowany = krakow.pl | data dostępu = 2017-10-19}}</ref>.
Ulica jego imienia we Wrocławiu została przemianowana na płk. Józefa Becka w 1992 roku. W [[Kraków|Krakowie]] do 2017 istniała ulica jego imienia, nowym jej patronem został [[Stefan Janus]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://krakow.pl/aktualnosci/212775,29,komunikat,dekomunizacja_nazw_ulic_w_krakowie.html | tytuł = Dekomunizacja nazw ulic w Krakowie | opublikowany = krakow.pl | data dostępu = 2017-10-19}}</ref>.
W [[Szczecin]]ie ulica jego imienia została przemianowana na ul. [[Jerzy Zimowski|Jerzego Zimowskiego]]<ref>[https://szczecin.onet.pl/dekomunizacja-ulic-w-szczecinie-z-felczaka-na-felczaka-z-zawadzkiego-na-zawadzkiego/7hr313c Dekomunizacja ulic w Szczecinie]. Onet Szczecin [dostęp 2017-11-03]</ref>. W Katowicach ulica jego imienia została przemianowana na ul. Bolesława Prusa<ref>{{Cytuj|autor=Justyna Przybytek|tytuł=Dekomunizacja w Katowicach: zmienią się nazwy ulic. Na jakie?|czasopismo=Dziennikzachodni.pl|data dostępu=2017-11-23|url=http://www.dziennikzachodni.pl/wiadomosci/katowice/a/dekomunizacja-w-katowicach-zmienia-sie-nazwy-ulic-na-jakie,12469700/|język=pl}}</ref>, w [[Mielec|Mielcu]] zmieniono ją na ul. [[Walerian Tumanowicz|mjr. Waleriana Tumanowicza]]<ref>{{Cytuj|tytuł=Uchwała nr XXXIII/338/2017 Rady Miejskiej w Mielcu z dnia 26 kwietnia 2017 r. w sprawie zmiany nazwy istniejącej ulicy na działce nr 1843 (obręb 2 – Osiedle) w Mielcu|data dostępu=2018-01-05|opublikowany=edziennik.rzeszow.uw.gov.pl|url=http://edziennik.rzeszow.uw.gov.pl/WDU_R/2017/2071/akt.pdf}}</ref>, zaś w Lędzinach na ul. Lipową<ref>{{Cytuj |tytuł = Zmiana nazwy ulicy Szenwalda w Lędzinach |czasopismo = Miasto Lędziny |data dostępu = 2018-02-21 |url = http://www.ledziny.pl/zmiana-nazwy-ulicy-szenwalda-w-ledzinach,2017-10-05,j.html |język = pl-PL}}</ref>. W lutym 2018 w [[Grudziądz|Grudziądzu]] ulicę jego imienia zamieniono na ulicę [[Czesław Szachnitowski|Czesława Szachnitowskiego]]<ref>{{Cytuj |autor = (DD) |tytuł = Przesądzona jest już zmiana nazw ulic w Grudziądzu |czasopismo = pomorska.pl |data dostępu = 2018-03-11 |url = http://www.pomorska.pl/wiadomosci/grudziadz/a/przesadzona-jest-juz-zmiana-nazw-ulic-w-grudziadzu,12912399/ |język = pl}}</ref>. W Łodzi w 2018 istniejącą ulicę jego imienia zmieniono na ulicę Mieczysława Hertza, natomiast w [[Kędzierzyn-Koźle|Kędzierzynie-Koźlu]] zmieniono ją na ul. Koszarową. Gdynia również miała ulicę jego imienia (w dzielnicy Wzgórze [[Marceli Nowotko|Nowotki]], późniejsze [[Wzgórze Św. Maksymiliana]]), którą zmieniono w ul. [[Konstantyn Dominik|bpa Dominika]]).
W [[Szczecin]]ie ulica jego imienia została przemianowana na ul. [[Jerzy Zimowski|Jerzego Zimowskiego]]<ref>[https://szczecin.onet.pl/dekomunizacja-ulic-w-szczecinie-z-felczaka-na-felczaka-z-zawadzkiego-na-zawadzkiego/7hr313c Dekomunizacja ulic w Szczecinie]. Onet Szczecin [dostęp 2017-11-03]</ref>. W Katowicach ulica jego imienia została przemianowana na ul. Bolesława Prusa<ref>{{Cytuj|autor=Justyna Przybytek|tytuł=Dekomunizacja w Katowicach: zmienią się nazwy ulic. Na jakie?|czasopismo=Dziennikzachodni.pl|data dostępu=2017-11-23|url=http://www.dziennikzachodni.pl/wiadomosci/katowice/a/dekomunizacja-w-katowicach-zmienia-sie-nazwy-ulic-na-jakie,12469700/|język=pl}}</ref>, w [[Mielec|Mielcu]] zmieniono ją na ul. [[Walerian Tumanowicz|mjr. Waleriana Tumanowicza]]<ref>{{Cytuj|tytuł=Uchwała nr XXXIII/338/2017 Rady Miejskiej w Mielcu z dnia 26 kwietnia 2017 r. w sprawie zmiany nazwy istniejącej ulicy na działce nr 1843 (obręb 2 – Osiedle) w Mielcu|data dostępu=2018-01-05|opublikowany=edziennik.rzeszow.uw.gov.pl|url=http://edziennik.rzeszow.uw.gov.pl/WDU_R/2017/2071/akt.pdf}}</ref>, zaś w Lędzinach na ul. Lipową<ref>{{Cytuj |tytuł = Zmiana nazwy ulicy Szenwalda w Lędzinach |czasopismo = Miasto Lędziny |data dostępu = 2018-02-21 |url = http://www.ledziny.pl/zmiana-nazwy-ulicy-szenwalda-w-ledzinach,2017-10-05,j.html |język = pl-PL}}</ref>. W lutym 2018 w [[Grudziądz|Grudziądzu]] ulicę jego imienia zamieniono na ulicę [[Czesław Szachnitowski|Czesława Szachnitowskiego]]<ref>{{Cytuj |autor = (DD) |tytuł = Przesądzona jest już zmiana nazw ulic w Grudziądzu |czasopismo = pomorska.pl |data dostępu = 2018-03-11 |url = http://www.pomorska.pl/wiadomosci/grudziadz/a/przesadzona-jest-juz-zmiana-nazw-ulic-w-grudziadzu,12912399/ |język = pl}}</ref>. W Łodzi w 2018 istniejącą ulicę jego imienia zmieniono na ulicę Mieczysława Hertza, natomiast w [[Kędzierzyn-Koźle|Kędzierzynie-Koźlu]] zmieniono ją na ul. Koszarową. Gdynia również miała ulicę jego imienia (w dzielnicy Wzgórze [[Marceli Nowotko|Nowotki]], późniejsze [[Wzgórze Św. Maksymiliana]]), którą zmieniono w ul. [[Konstantyn Dominik|bpa Dominika]]).


Wersja z 09:53, 12 maj 2020

Lucjan Szenwald
{{{alt grafiki}}}
Data i miejsce urodzenia

13 marca 1909
Warszawa

Data i miejsce śmierci

22 sierpnia 1944
Kurów

Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
Tablica upamiętniająca Lucjana Szenwalda na budynku przy placu Konstytucji 6 w Warszawie
Grób na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Lucjan Szenwald (ur. 13 marca 1909 w Warszawie, zm. 22 sierpnia 1944 pod Kurowem) – polski poeta, żołnierz, działacz komunistyczny.

Życiorys

Urodził się w rodzinie inteligenckiej, przesiąkniętej kultem sztuki[1]. Uczęszczał do I Gimnazjum w Warszawie przy ul. Żurawiej 49[2]. Debiutował w 1925 roku w Skamandrze wierszami „Infekcja” i „Garnek”[3]. Wcześniej młody poeta publikował w szkolnych czasopismach. Zamieszczał tam swoje wiersze, przekłady i artykuły. Już jako uczeń gimnazjum wykazywał lingwistyczne zainteresowania: w wieku szkolnym podjął się tłumaczenia Williama Szekspira, Percy Bysshe Shelleya, Włodzimierza Majakowskiego.

Po zdaniu matury w 1926 roku, Szenwald rozpoczął studia na Filologii Klasycznej pod kierunkiem prof. Tadeusza Zielińskiego, któremu później poświęcił jeden ze swoich wierszy „Ku czci filologa”. W czasie studiów poznał późniejszych członków grupy Kwadryga, którą później współtworzył od 1927 roku: Stanisława Ryszarda Dobrowolskiego, Mieczysława Bibrowskiego, Stefana Flukowskiego, Władysława Sebyłę, Stanisława Ciesielczuka, Włodzimierza Słobodnika, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego i Aleksandra Maliszewskiego. W drugim numerze czasopisma wydawaną przez tę grupę, o tym samym tytule, Szenwald opublikował artykuł programowy całej grupy „O śmierci”[4]. Po upadku pisma w 1931 roku Szenwald nawiązał współpracę z lewicą komunistyczną. W 1932 wstąpił do KPP[5]. Dwa lata później zaczyna publikować agitacyjne wiersze, zostaje redaktorem Na Przełaj. Teksty podpisuje pseudonimami: Adam Greczan, Max i Marian Wohl. W 1935 roku powstaje jego najobszerniejszy utwór Scena przy strumieniu.

Następny okres w życiu poety przypada na lata 1937–1939 i wiąże się z twórczością dramaturgiczną: „Krzysztof Kolumb na morzu Sargassowym”, „Ptaki i gady”; pierwszy utwór był emitowany jako słuchowisko. Ogromna część utworów z tego okresu nie zachowała się.

Po wybuchu II wojny światowej udał się do Kowla, a następnie w grudniu 1939 wyjechał do Lwowa, gdzie znalazł pracę w polskiej redakcji radia dziecięcego. We Lwowie pisał zaginiony później dramat o Jarosławie Dąbrowskim, poemat o Koperniku, tłumaczył też utwory Michaiła Tyczyny, Maksyma Rylskiego i Aleksandra Puszkina, które również się nie zachowały. W tym okresie poeta złożył podanie z prośbą o przyjęcie do Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików)[6]. W czerwcu brał udział w manewrach oddziału Armii Czerwonej. Do 1943 przebywał na Syberii, gdzie powstał jego wiersz „Pożegnanie Syberii”. Od 1943 prowadził kroniki 1 Dywizji Piechoty im. T. Kościuszki. Był uczestnikiem bitwy pod Lenino. Poetyckim upamiętnieniem udziału w tej bitwie jest „Ballada o pierwszym batalionie”.

W 1944 roku po awansie do stopnia kapitana Szenwald dostał rozkaz podjęcia pracy w szkole Oficerów Polityczno-Wychowawczych. W tym samym roku zmarł w wyniku obrażeń odniesionych w wypadku pod Kurowem 22 sierpnia 1944 roku[7]. Został pochowany w Alei Zasłużonych na cmentarzu Wojskowym na Powązkach[8].

Twórczość

W poematach i wierszach nawiązywał do tradycji klasycznej i romantycznej; dokonywał także przekładów z literatury angielskiej i rosyjskiej. Autor (m.in.) tekstu powszechnie znanej do dziś piosenki „Niech żyje wojna”, śpiewanej po wojnie przez Stanisława Grzesiuka, a obecnie przez Macieja Maleńczuka oraz wiersza z frontu „Ballada o pierwszym batalionie”, napisanego w październiku 1943 roku. Utwór Niech żyje wojna znalazł się także na płycie Luksus, śpiewany przez Muńka Staszczyka z zespołu muzycznego Szwagierkolaska[9].

Upamiętnienie

W pierwszej połowie lat 50. XX wieku na budynku przy placu Konstytucji 6 w Warszawie odsłonięto tablicę upamiętniająca Lucjana Szenwalda[10].

Ulica jego imienia we Wrocławiu została przemianowana na płk. Józefa Becka w 1992 roku. W Krakowie do 2017 istniała ulica jego imienia, nowym jej patronem został Stefan Janus[11]. W Szczecinie ulica jego imienia została przemianowana na ul. Jerzego Zimowskiego[12]. W Katowicach ulica jego imienia została przemianowana na ul. Bolesława Prusa[13], w Mielcu zmieniono ją na ul. mjr. Waleriana Tumanowicza[14], zaś w Lędzinach na ul. Lipową[15]. W lutym 2018 w Grudziądzu ulicę jego imienia zamieniono na ulicę Czesława Szachnitowskiego[16]. W Łodzi w 2018 istniejącą ulicę jego imienia zmieniono na ulicę Mieczysława Hertza, natomiast w Kędzierzynie-Koźlu zmieniono ją na ul. Koszarową. Gdynia również miała ulicę jego imienia (w dzielnicy Wzgórze Nowotki, późniejsze Wzgórze Św. Maksymiliana), którą zmieniono w ul. bpa Dominika).

W Poznaniu na Świerczewie istniała również ulica Lucjana Szenwalda, ale zmieniona została na ulicę księdza Kazimierza Waseli[17].

W Łańcucie do 2015 istniała ulica Szenwalda, od 2015 została przemianowana na ulicę Zieloną[18].

Dzieła

Przypisy

  1. ↑ Anna Milska, Pisarze polscy: wybór sylwetek, 1543-1944. Wydawnictwo Związkowe CRZZ 1968, s.499.
  2. ↑ Henryk Janczewski „Całe życie z Warszawą“ PIW 1986, ISBN 83-06-01409-X, str. 47
  3. ↑ Tarczałowicz J.,Od Warszawy do szosy pod Kurowem,[w:] Lucjan Szenwald, Warszawa 1977, s. 15.
  4. ↑ Tarczałowicz J.,Od Warszawy do szosy pod Kurowem,[w:] Lucjan Szenwald, Warszawa 1977, s. 17
  5. ↑ Tarczałowicz J.,Od Warszawy do szosy pod Kurowem,[w:] Lucjan Szenwald, Warszawa 1977, s. 27
  6. ↑ Tarczałowicz J.,Od Warszawy do szosy pod Kurowem,[w:] Lucjan Szenwald, Warszawa 1977, s. 33
  7. ↑ Wspomnienia o Lucjanie Szenwaldzie, pod red. Gabrieli Pauszer-Klonowskiej, Warszawa 1963, s. 386
  8. ↑ Juliusz Jerzy Malczewski: Cmentarz komunalny (dawny wojskowy) na Powązkach. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1975, s. 18.
  9. ↑ Szwagierkolaska - Luksus | Pomaton | 1995 | POM CD 064 5903110135127 | Archiwum Polskiego Rocka 1961 - 2020 [online], www.polskirock.eu [dostęp 2020-01-11] (pol.).
  10. ↑ Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 129. ISBN 83-912463-4-5.
  11. ↑ Dekomunizacja nazw ulic w Krakowie. krakow.pl. [dostęp 2017-10-19].
  12. ↑ Dekomunizacja ulic w Szczecinie. Onet Szczecin [dostęp 2017-11-03]
  13. ↑ Justyna Przybytek, Dekomunizacja w Katowicach: zmienią się nazwy ulic. Na jakie?, „Dziennikzachodni.pl” [dostęp 2017-11-23] (pol.).
  14. ↑ Uchwała nr XXXIII/338/2017 Rady Miejskiej w Mielcu z dnia 26 kwietnia 2017 r. w sprawie zmiany nazwy istniejącej ulicy na działce nr 1843 (obręb 2 – Osiedle) w Mielcu [online], edziennik.rzeszow.uw.gov.pl [dostęp 2018-01-05].
  15. ↑ Zmiana nazwy ulicy Szenwalda w Lędzinach, „Miasto Lędziny” [dostęp 2018-02-21] (pol.).
  16. ↑ DD), Przesądzona jest już zmiana nazw ulic w Grudziądzu, „pomorska.pl” [dostęp 2018-03-11] (pol.).
  17. ↑ Dawna Szenwalda Lucjana (ul), 61-406 Poznań (Poznań-Wilda) [online], mapa.targeo.pl [dostęp 2019-02-25] (pol.).
  18. ↑ Uchwała nr V/29/2015 Rady Miasta Łańcuta z dnia 5 marca 2015r. w sprawie zmiany nazwy ulicy (drogi gminnej) - Metryka - Baza aktów prawnych - INFOR.pl - portal księgowych [online], www.infor.pl [dostęp 2019-07-25] (ang.).

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lucjan_Szenwald&oldid=59756874”