Mohylew: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne redakcyjne, ilustracja |
→Historia: drobne redakcyjne |
||
Linia 52: | Linia 52: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
Miasto założono w roku 1267. Od [[XIV wiek]]u wraz z księstwem mścisławskim, w którym się znajdowało, należało do [[Litwa|Litwy]]. Mohylew stanowił ważny punkt na drogach handlowych ze wschodu na zachód i z północy na południe. W 1577 [[Stefan Batory]] nadał mu [[prawa miejskie]]. W 1581 roku jego fortyfikacje zostały spalone przez wojska moskiewskie. Pod koniec XVI wieku dzięki swojemu tranzytowemu położeniu i przejęciu funkcji pozostającego pod okupacją moskiewską Smoleńska miasto zaczęło się gwałtownie rozwijać i już na początku XVII wieku liczyło ponad 10 tys. mieszkańców, co usytuowało go na drugim miejscu w Wielkim Księstwie Litewskim po Wilnie<ref>[[Henryk Łowmiański]], Handel Mohylewa w XVI wieku, [w:] tenże, Studia nad dziejami Wielkiego Księstwa Litewskiego, Poznań 1983, s. 512</ref><ref>V. I. Meleśko, Mogilev v XVI-seredine XVII v., Mińsk 1988, s. 20</ref>. Do roku 1633 Mohylew otrzymał nowe fortyfikacje które miały trzy linie otaczające zamek, dawne |
Miasto założono w roku 1267. Od [[XIV wiek]]u wraz z księstwem mścisławskim, w którym się znajdowało, należało do [[Litwa|Litwy]]. Mohylew stanowił ważny punkt na drogach handlowych ze wschodu na zachód i z północy na południe. W 1577 [[Stefan Batory]] nadał mu [[prawa miejskie]]. W 1581 roku jego fortyfikacje zostały spalone przez wojska moskiewskie. Pod koniec XVI wieku dzięki swojemu tranzytowemu położeniu i przejęciu funkcji pozostającego pod okupacją moskiewską Smoleńska miasto zaczęło się gwałtownie rozwijać i już na początku XVII wieku liczyło ponad 10 tys. mieszkańców, co usytuowało go na drugim miejscu w Wielkim Księstwie Litewskim po Wilnie<ref>[[Henryk Łowmiański]], Handel Mohylewa w XVI wieku, [w:] tenże, Studia nad dziejami Wielkiego Księstwa Litewskiego, Poznań 1983, s. 512</ref><ref>V. I. Meleśko, Mogilev v XVI-seredine XVII v., Mińsk 1988, s. 20</ref>. Do roku 1633 Mohylew otrzymał nowe fortyfikacje, które miały trzy linie otaczające zamek, dawne podgrodzie (tzw. górne miasto) i dawne przedmieścia (tzw. dolne lub nowe miasto)<ref>V. A. Ćanturija, Istoria architektury Belorussii, Mińsk 1985, s. 46; T. Ćernjauskaja, Architektura Mogileva, Mińsk 1973, s. 7-11; E. D. Kvetnickaja, Architektura Belorussii XVII v., w: Vseobśćaja istoria architektury, t. VI cz. III, Moskva 1968, s. 473-474</ref>. W 1634 został stolicą jedynej wówczas na całej Białorusi [[prawosławie|prawosławnej]] [[diecezja|diecezji]] [[dyzunici|dyzunickiej]]. |
||
W dniu 3 września [[1654]] roku wojska moskiewskie opanowały miasto, które wojska polskie próbowały bez powodzenia odbić od lutego do połowy maja [[1655]] roku. Mohylew próbowano odzyskać ponownie podczas [[Oblężenie Mohylewa|oblężenia w 1660 roku]] jednak Rzeczpospolita odzyskała miasto dopiero w [[1661]] roku na skutek powstania mieszczan przeciwko moskiewskim okupantom. |
W dniu 3 września [[1654]] roku wojska moskiewskie opanowały miasto, które wojska polskie próbowały bez powodzenia odbić od lutego do połowy maja [[1655]] roku. Mohylew próbowano odzyskać ponownie podczas [[Oblężenie Mohylewa|oblężenia w 1660 roku]] jednak Rzeczpospolita odzyskała miasto dopiero w [[1661]] roku na skutek powstania mieszczan przeciwko moskiewskim okupantom. |
Wersja z 10:43, 11 mar 2011
Szablon:Miasto zagranica infobox Mohylew (biał. Магілёў, Mahilou; ros. Могилёв; jid. מאָלעוו, Molew) – miasto na wschodniej Białorusi, nad Dnieprem, położone blisko granicy rosyjskiej. Liczący 354,0 tys. mieszkańców (2010) Mohylew jest trzecim co do wielkości miastem białoruskim. Jest również stolicą obwodu mohylewskiego i centrum administracyjnym rejonu mohylewskiego.
Historia
Miasto założono w roku 1267. Od XIV wieku wraz z księstwem mścisławskim, w którym się znajdowało, należało do Litwy. Mohylew stanowił ważny punkt na drogach handlowych ze wschodu na zachód i z północy na południe. W 1577 Stefan Batory nadał mu prawa miejskie. W 1581 roku jego fortyfikacje zostały spalone przez wojska moskiewskie. Pod koniec XVI wieku dzięki swojemu tranzytowemu położeniu i przejęciu funkcji pozostającego pod okupacją moskiewską Smoleńska miasto zaczęło się gwałtownie rozwijać i już na początku XVII wieku liczyło ponad 10 tys. mieszkańców, co usytuowało go na drugim miejscu w Wielkim Księstwie Litewskim po Wilnie[1][2]. Do roku 1633 Mohylew otrzymał nowe fortyfikacje, które miały trzy linie otaczające zamek, dawne podgrodzie (tzw. górne miasto) i dawne przedmieścia (tzw. dolne lub nowe miasto)[3]. W 1634 został stolicą jedynej wówczas na całej Białorusi prawosławnej diecezji dyzunickiej.
W dniu 3 września 1654 roku wojska moskiewskie opanowały miasto, które wojska polskie próbowały bez powodzenia odbić od lutego do połowy maja 1655 roku. Mohylew próbowano odzyskać ponownie podczas oblężenia w 1660 roku jednak Rzeczpospolita odzyskała miasto dopiero w 1661 roku na skutek powstania mieszczan przeciwko moskiewskim okupantom.
Po pierwszym rozbiorze wraz z całym województwem mścisławskim wszedł w skład Rosji i stał się stolicą guberni mohylewskiej. Od 15 kwietnia 1783 stolica rzymskokatolickiej archidiecezji mohylewskiej obejmującej swoim zasięgiem terytorium niemal całej Rosji (a później ZSRR) z wyjątkiem dawnych ziem Rzeczpospolitej i utworzonej w 1848 roku diecezji tyraspolskiej. W 1915 okupowany przez Niemcy, w 1918 stał się częścią efemerycznej Republiki Białoruskiej. W 1919 zajęty przez bolszewicką Rosję i wcielony do Białoruskiej SRR. W latach 1941–1944 pod okupacją niemiecką. Obecnie, po uzyskaniu niepodległości przez Białoruś w 1991 jest jednym z ważniejszych miast białoruskich.
Zabytki
- Katedra św. Stanisława (dawniej karmelitów), z XVIII w.
- Kościół św. Kazimierza (Fara)
- Monaster św. Mikołaja
- Cerkiew św. Mikołaja z 1669 roku
- Dzwonnica z końca XVII w.
- Cerkiew św. Onufrego z 1798 r.
- szpital z końca XVII w. (obecnie dom cerkiewny)
- mur z basztami i bramą z końca XVII w.
- Ratusz w Mohylewie z XVII-XVIII w. (zrekonstruowany w 2008 r.)
- Pałacyk Antoszkiewicza w Mohylewie z XVII wieku
- Pałac arcybiskupów z lat 80. XVIII w. w stylu klasycystycznym. Od 1827 roku stanowił siedzibę katolickiego arcybiskupa Stanisława Bohusz-Siestrzeńcewicza.
- Pałac prawosławnego metropolity z lat 1762-85 dla arcybiskupa (archireja) Gieorgija Kaniskiego, wg projektu J. K. Glaubitza. Wchodził dawniej w skład niezachowanego monastyru Spaskiego.
- Cmentarz katolicki w Mohylewie
- Kościół ewangelicko-augsburski w Mohylewie
- Dom Sowietów w Mohylewie z lat 1937–1939
- Cerkiew śś. Borysa i Gleba z 1869 roku
- Cerkiew Podwyższenia Krzyża Świętego
- Kaplica grobowa Sizanożęckich
- Bank z około 1900 roku
nieistniejące:
- Kościół Św. Franciszka Ksawerego i klasztor Jezuitów
- Kościół i klasztor Dominikanów
- Kościół Św. Antoniego i klasztor Bernardynów
- Kościół i klasztor Maryjawitek
- Monaster Objawienia Pańskiego z XVII w.
- Monaster Przemienienia Pańskiego
- Sobór św. Józefa w Mohylewie
- Cerkiew Św. Spasa z 1740 roku w stylu barokowym
- Cerkiew św. Piotra i Pawła
- Cerkiew Opieki Matki Boskiej
- Cerkiew Zaśnięcia NMP
Demografia
Liczba ludności:
- 1604: 15 000
- 1745: 10 500
- 1880: 40 536 (20 735 mężczyzn i 19 801 kobiet, w tym 20 742 prawosławnych, 2 583 katolików, 173 ewangelików, 17 038 żydów)
- 1906: 51 959 (27 407 prawosławnych, 3 305 katolików i 20 682 żydów)
- 1913: 69 700
- 1939: 99 400
- 1959: 121 700
- 1973: 232 000
- 1993: 366 000
- 1996: 367 000
- 2004: 365 102
- 2006: 367 700
- 2009: 372 000
Gospodarka
Po II wojnie światowej Mohylew stał się ważnym ośrodkiem przemysłowym. Tamtejsze fabryki zajmują się produkcją dźwigów, samochodów, traktorów i chemikaliów. Mohylew posiada też port rzeczny na Dnieprze oraz krajowy port lotniczy.
Ludzie związani z Mohylewem
- Irving Berlin - amerykański kompozytor żydowskiego pochodzenia,
- Stefania Laudyn-Chrzanowska - polska pisarka, działaczka narodowej demokracji,
- Antoni Dziemianko - polski biskup pomocniczy archidiecezji mińsko-mohylewskiej
- Janusz Dziewoński - polski aktor i reżyser teatralny, ojciec Edwarda Dziewońskiego,
- Mikołaj Jastrzębski - polski inżynier i profesor mechaniki, na terenie dzisiejszej Białorusi, wg projektów Jastrzębskiego i pod jego kierownictwem, wybudowano kilka odcinków dróg kolejowych, mosty przez Zachodnią Dźwinę w Witebsku i przez Dniepr w Mohylewie, i inne obiekty przemysłowe, w tym duży młyn parowy w Mohylewie. Razem z innymi autorami wydrukował pierwszy w Rosji podręcznik sztuki budownictwa,
- Władimir Klimowicz – piłkarz,
- Bolesław Hieronim Kłopotowski - polski duchowny katolicki, biskup łucko-żytomierski, arcybiskup mohylewski,
- Szymon Marcin Kozłowski - polski duchowny katolicki, arcybiskup mohylewski, rektor Akademii Duchownej w Petersburgu, biblista, popularyzator teologii,
- Władysław Lenkiewicz (1915-2005) - polski specjalista budownictwa lądowego, społecznik,
- Witold Maliszewski (1873-1939) - polski kompozytor,
- Leonid Mandelstam – radziecki fizyk żydowskiego pochodzenia
- Hienadź Nawicki – białoruski polityk
- Lew Poługajewski – radziecki szachista
- Jarosław Rybakow – rosyjski lekkoatleta
- Issai Schur – niemiecki matematyk
- Otto Szmidt – radziecki astronom
- Kazimierz Świątek - polski kardynał Kościoła rzymskokatolickiego, emerytowany arcybiskup metropolita mińsko-mohylewski
- Eugeniusz Świętopełk-Mirski (1876—1918) - polski ksiądz katolicki. Należał do archidiecezji mohylewskiej. Był absolwentem metropolitalnego seminarium duch. w Petersburgu. W latach 1902—1904 pracował jako wikariusz par. Tobolsk na Syberii. W 1912 objął stanowisko administratora par. katedralnej w Mohylewie i dziekana mohylewskiego. W dniu 2.03.1918 został aresztowany i uwięziony w Mohylewie, a później rozstrzelany tuż przed wejściem do miasta korpusu generała Dowbor-Muśnickiego,
- Balbina Świtycz-Widacka - polska rzeźbiarka i poetka
- Jerzy Żurawowicz - polski inżynier, nauczyciel i działacz społeczny na Mohylewszczyźnie, przewodniczący obwodowego Związku Polaków na Białorusi, założyciel Domu Polskiego w Mohylewie i jego dyrektor (od 1996).
Z Mohylewa pochodzili polscy dziadkowie Wayne’a Gretzky’ego.
Galeria
-
Napoleon Orda, Mohylew w 1877
-
Kinoteatr Radzima
Zobacz też
- Synagoga Cukiermana w Mohylewie
- Konkatedra Wniebowzięcia NMP w Mohylewie
- Kościół ewangelicko-augsburski w Mohylewie
- Mohylew (stacja kolejowa)
- Dworzec kolejowy w Mohylewie
- Oblężenie Mohylewa
- Pałacyk Antoszkiewicza w Mohylewie
Miasta partnerskie
- ↑ Henryk Łowmiański, Handel Mohylewa w XVI wieku, [w:] tenże, Studia nad dziejami Wielkiego Księstwa Litewskiego, Poznań 1983, s. 512
- ↑ V. I. Meleśko, Mogilev v XVI-seredine XVII v., Mińsk 1988, s. 20
- ↑ V. A. Ćanturija, Istoria architektury Belorussii, Mińsk 1985, s. 46; T. Ćernjauskaja, Architektura Mogileva, Mińsk 1973, s. 7-11; E. D. Kvetnickaja, Architektura Belorussii XVII v., w: Vseobśćaja istoria architektury, t. VI cz. III, Moskva 1968, s. 473-474
Linki zewnętrzne
- Oficjalna strona miasta
- radzima.org
- Mohylew, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 594 .
- Dom Polski w Mohylewie