Kościół św. Józefa w Gdańsku: Różnice pomiędzy wersjami

Kościół św. Józefa w Gdańsku
	652 z dnia 15.10.1973 r.
	kościół rektorski
	; Gotyckie prezbiterium
Państwo	Polska
Miejscowość	Gdańsk
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Wezwanie	św. Józefa
Historia
Data zakończenia budowy	II poł. XV w
Dane świątyni
Świątynia; • materiał bud.	; • cegła
	Położenie na mapie Gdańska Kościół św. Józefa w Gdańsku
	Położenie na mapie Polski Kościół św. Józefa w Gdańsku
	Położenie na mapie województwa pomorskiego Kościół św. Józefa w Gdańsku
	54°21′14,75″N 18°38′49,65″E/54,354097 18,647125
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 13:55, 25 paź 2019

Kościół św. Józefa w Gdańsku – kościół rektorski należący do parafii św. Brygidy archidiecezji gdańskiej. Do kościoła przylega kaplica, w której przez cały dzień odbywa się adoracja Najświętszego Sakramentu, w czasie której można też skorzystać z sakramentu pojednania. W czasach Reformacji był to jednym z nielicznych działających w Gdańsku kościołów rzymsko-katolickich (obok kościołów Dominikanów i Brygidek, a później Kaplicy Królewskiej). W czasach karmelitów kościół nosił wezwanie Bożej Rodzicielki Panny Maryi oraz Świętych Założycieli Eliasza i Elizeusza^[2].

Architektura

Kościół wg pierwotnych planów miał być znacznie obszerniejszy i składać się z trzech naw. Całość budowli miała mieścić się w ramach obmurowania, a brama wejściowa na teren otaczający kościół miała być wejściem do świątyni. Karmelitom zabrakło funduszy na zrealizowanie tak dużego projektu i zbudowano jedynie prezbiterium i jedną nawę. Prezbiterium jest zamknięte prosto z dużym witrażem i flankowane dwoma narożnymi wieżyczkami. Jest to jedyny w Gdańsku kościół z zewnętrznymi przyporami. Do kościoła przylega klasztor, który dawniej zajmowany był przez karmelitów, a obecnie jest siedzibą zakonu Oblatów.

Wnętrze

We wnętrzu zachowały się barokowe konfesjonały, chrzcielnica oraz dwa epitafia poświęcone rodom Sierakowskich i Potulickich^[3].

W okresie I Rzeczpospolitej kościół karmelitów był miejscem licznych pochówku katolickich rodów szlacheckich, m.in. zmarłego w 1656 r. starosty tykocińskiego Wojciech Wessla, kasztelana gdańskiego Dymitra Wejhera (zm. 1628), kasztelanowej sierpeckiej Eleonory Niszczyckiej (zm.1633), wojewodów pomorskich Ludwika Wejhera (zm. 1656) i Władysława Denhoffa (zm. 1683), wojewody brzesko-kujawskiego Jana Jakuba Potulickiego (1707-1726), kasztelanowej słońskiej Anny Sierakowskiej (zm. 1792) i tablica ku czci jej męża senatora Kajetana Onufrego Sierakowskiego (zm. 1841)^[4].

Rys historyczny

1467 - Karmelici obejmują jako odszkodowanie leprozorium św. Jerzego, po tym gdy musieli opuścić swój istniejący od 1395 roku klasztor w Młodym Mieście
1482 - położenie fundamentów pod prezbiterium^[5]
1483 - położenie fundamentów pod nawę
1493 - kościół pokryto dachówką
1496 - zbudowanie szczytu wschodniego
1523 - dewastacja kościoła
1576 - dewastacja kościoła i klasztoru w czasie konfliktu z królem Batorym
1623 - dobudowano zachodni korpus kościoła
1668 - pożar kościoła
1670 - zniszczenie kościoła przez protestantów
2 poł. XVII wieku - odbudowa po pogromie i rozbudowa kościoła i klasztoru do stanu obecnego - wystrój barokowy.
1681 - poświęcenie kościoła przez opata pelplińskiego Ludwika Łasia
1734-1835 - klasztor zajmują kolejno żołnierze: rosyjscy, francuscy, pruscy
1823 - władze pruskie skasowały Zakon karmelitów
1840 - powstaje parafia pod wezwaniem św. Józefa. Pierwszym proboszczem został ks. Józef Michalski^[4].
1869 - władze pruskie skasowały nabożeństwa w języku polskim
1886 - przywrócenie polskich nabożeństwa^[4]
lata 30. XX wieku - pięć ołtarzy z XVIII wieku przekazano do kościoła św. Antoniego w Brzeźnie^[2]
27 marca 1945 - żołnierze Armii Czerwonej nie szanując prawa azylu w kościele, gdzie schroniło się ponad 100 osób, wtoczyli i podpalili beczki z płynem zapalającym. Wraz z kościołem spłonęli ludzie szukający w nim schronienia^[6]. Kościół w wyniku pożaru stracił dachy i sklepienia oraz prawie całe wyposażenie wnętrza^[7].
1947 - kościół objęli w opiekę Misjonarze Oblaci
1953 - poświęcenie kościoła odbudowanego przez Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej. Nowy witraż w oknie prezbiterium zaprojektowała Barbara Massalska
2000 - poświęcenie pomnika „Ofiar Nieludzkich Systemów”
2014 - prace konserwatorskie

Przypisy

↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2010-05-04] .
↑ ^a ^b Kościół św. Józefa [online], InfoGdańsk, 12 kwietnia 2016 [dostęp 2019-10-25] (pol.).
↑ Ponad 300-letnie krypty odkryto w kościele św. Józefa
↑ ^a ^b ^c Historia kościoła [online], Oblaci Gdańsk [dostęp 2019-10-24] (pol.).
↑ Wyborcza.pl [online], trojmiasto.wyborcza.pl [dostęp 2019-10-24] .
↑ Kościół pw. św. Józefa w Gdańsku [online], pomorskie.travel [dostęp 2019-10-25] (pol.).
↑ Szczątki ofiar pożaru kościoła czekają na ekshumację

Linki zewnętrzne

[zabytek-1] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2010-05-04] .

[:1-2] Kościół św. Józefa [online], InfoGdańsk, 12 kwietnia 2016 [dostęp 2019-10-25] (pol.).

[3] Ponad 300-letnie krypty odkryto w kościele św. Józefa

[:0-4] Historia kościoła [online], Oblaci Gdańsk [dostęp 2019-10-24] (pol.).

[5] Wyborcza.pl [online], trojmiasto.wyborcza.pl [dostęp 2019-10-24] .

[6] Kościół pw. św. Józefa w Gdańsku [online], pomorskie.travel [dostęp 2019-10-25] (pol.).

[7] Szczątki ofiar pożaru kościoła czekają na ekshumację

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

@@ Linia 4: / Linia 4: @@
  |zabytek                   = 652 z dnia 15.10.1973 r.<ref name="zabytek">{{zabytek|pomorskie|data dostępu=04.05.2010}}</ref>
  |funkcja świątyni          = kościół [[rektor (ksiądz)|rektorski]]
- |grafika                   = Iglesia de San José, Gdansk, Polonia, 2013-05-20, DD 01.jpg
+ |grafika                   = Iglesia de San José, Gdansk, Polonia, 2013-05-20, DD 04.jpg
- |opis grafiki              =
+ |opis grafiki              = Gotyckie prezbiterium
  |państwo                   = Polska
  |miejscowość               = [[Plik:POL Gdańsk COA.svg|25px]] [[Gdańsk]]
@@ Linia 67: / Linia 67: @@
  |www                       =
 }}
-'''Kościół św. Józefa w Gdańsku''' – [[kościół (budynek)|kościół]] rektorski należący do [[Parafia św. Brygidy w Gdańsku|parafii św. Brygidy]] [[Archidiecezja gdańska|archidiecezji gdańskiej]]. Do kościoła przylega kaplica, w której przez cały dzień odbywa się adoracja Najświętszego Sakramentu, w czasie której można też skorzystać z sakramentu pojednania. Przez długi czas był to jeden z trzech działających w Gdańsku kościołów rzymsko-katolickich (obok Dominikanów i Brygidek).
+'''Kościół św. Józefa w Gdańsku''' – [[kościół (budynek)|kościół]] rektorski należący do [[Parafia św. Brygidy w Gdańsku|parafii św. Brygidy]] [[Archidiecezja gdańska|archidiecezji gdańskiej]]. Do kościoła przylega kaplica, w której przez cały dzień odbywa się adoracja Najświętszego Sakramentu, w czasie której można też skorzystać z sakramentu pojednania. W czasach Reformacji był to jednym z nielicznych działających w Gdańsku kościołów rzymsko-katolickich (obok kościołów Dominikanów i Brygidek, a później Kaplicy Królewskiej). W czasach karmelitów kościół nosił wezwanie Bożej Rodzicielki Panny Maryi oraz Świętych Założycieli Eliasza i Elizeusza<ref name=":1">{{Cytuj |tytuł = Kościół św. Józefa |data = 2016-04-12 |data dostępu = 2019-10-25 |opublikowany = InfoGdańsk |url = https://infogdansk.pl/kosciol-sw-jozefa/ |język = pl-PL}}</ref>.
-== Opis ==
+== Architektura ==
-[[Plik:Josephskirche in Danzig 4.JPG|left|220px|Szczyt kościoła]]
+[[Plik:Iglesia de San José, Gdansk, Polonia, 2013-05-20, DD 01.jpg|thumb|left|220px|Nawa główna]]
-[[Plik:Gdansk-kosciolSwJozefa-wnetrze.jpg|thumb|left|220px|Wnętrze kościoła]]
+[[Plik:Sklepienie Kościoła św. Józefa w Gdańsku.jpg|thumb|left|220px|Zrekonstruowane gotyckie sklepienia]]
+[[Plik:Wnętrze Kościoła św. Józefa w Gdańsku.jpg|thumb|left|220px|Wnętrze gotyckiej kaplicy]]
-Budowa w zamierzeniu architektów miała być o wiele większa od swojego obecnego kształtu. Miała mieścić się w ramach obmurowania, brama wejściowa miała być wejściem do świątyni. [[karmelici|Karmelitom]] zabrakło funduszy na zrealizowanie tak dużego projektu.
+[[Plik:Kościół św. Józefa w Gdańsku DSCF6356.jpg|thumb|left|220px|Portal barokowy]]
+[[Plik:Danzig - Kloster der Oblaten von der Unbefleckten Jungfrau Maria und St. Joseph - Klasztor Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej i kościół św. Józefa - panoramio.jpg|thumb|left|220px|Klasztor karmelitów (ob. Oblatów)]]
+Kościół wg pierwotnych planów miał być znacznie obszerniejszy i składać się z trzech naw. Całość budowli miała mieścić się w ramach obmurowania, a brama wejściowa na teren otaczający kościół miała być wejściem do świątyni. [[karmelici|Karmelitom]] zabrakło funduszy na zrealizowanie tak dużego projektu i zbudowano jedynie prezbiterium i jedną nawę. Prezbiterium jest zamknięte prosto z dużym witrażem i flankowane dwoma narożnymi wieżyczkami. Jest to jedyny w Gdańsku kościół z zewnętrznymi przyporami.
+Do kościoła przylega klasztor, który dawniej zajmowany był przez karmelitów, a obecnie jest siedzibą zakonu Oblatów.
+== Wnętrze ==
 We wnętrzu zachowały się barokowe konfesjonały, chrzcielnica oraz dwa epitafia poświęcone rodom Sierakowskich i Potulickich<ref>[https://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/Ponad-300-letnie-krypty-odkryto-w-kosciele-sw-Jozefa-n122121.html Ponad 300-letnie krypty odkryto w kościele św. Józefa]</ref>.
-W okresie I Rzeczpospolitej kościół karmelitów był miejscem licznych pochówku katolickich rodów szlacheckich, m.in. zmarłego w 1656 r. starosty tykocińskiego [[Wojciech Wessel (zm. 1656)|Wojciech Wessla]], kasztelana gdańskiego [[Dymitr Wejher|Dymitra Wejhera]] (zm. 1628), kasztelanowej sierpeckiej Eleonory Niszczyckiej (zm.1633), wojewodów pomorskich [[Ludwik Wejher (zm. 1656)|Ludwika Wejhera]] (zm. 1656) i [[Władysław Denhoff (1639–1683)|Władysława Denhoffa]] (zm. 1683), wojewody brzesko-kujawskiego [[Jan Jakub Potulicki|Jana Jakuba Potulickiego]] (1707-1726), kasztelanowej słońskiej Anny Sierakowskiej (zm. 1792) i tablica ku czci jej męża senatora [[Kajetan Onufry Sierakowski|Kajetana Onufrego Sierakowskiego]] (zm. 1841)<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Historia kościoła |data dostępu = 2019-10-24 |opublikowany = Oblaci Gdańsk |url = https://gdansk.oblaci.pl/historia-kosciola/ |język = pl-PL}}</ref>.
+W okresie I Rzeczpospolitej kościół karmelitów był miejscem licznych pochówku katolickich rodów szlacheckich, m.in. zmarłego w 1656 r. starosty tykocińskiego [[Wojciech Wessel (zm. 1656)|Wojciech Wessla]], [[Kasztelanowie gdańscy|kasztelana gdańskiego]] [[Dymitr Wejher|Dymitra Wejhera]] (zm. 1628), kasztelanowej sierpeckiej Eleonory Niszczyckiej (zm.1633), wojewodów pomorskich [[Ludwik Wejher (zm. 1656)|Ludwika Wejhera]] (zm. 1656) i [[Władysław Denhoff (1639–1683)|Władysława Denhoffa]] (zm. 1683), wojewody brzesko-kujawskiego [[Jan Jakub Potulicki|Jana Jakuba Potulickiego]] (1707-1726), kasztelanowej słońskiej Anny Sierakowskiej (zm. 1792) i tablica ku czci jej męża senatora [[Kajetan Onufry Sierakowski|Kajetana Onufrego Sierakowskiego]] (zm. 1841)<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Historia kościoła |data dostępu = 2019-10-24 |opublikowany = Oblaci Gdańsk |url = https://gdansk.oblaci.pl/historia-kosciola/ |język = pl-PL}}</ref>.
 == Rys historyczny ==
-* [[1467]] Karmelici obejmują [[leprozorium]] św. Jerzego, po tym gdy musieli opuścić klasztor w Młodym Mieście
+*[[1467]] - Karmelici obejmują jako odszkodowanie [[leprozorium]] św. Jerzego, po tym gdy musieli opuścić swój istniejący od [[1395]] roku klasztor w [[Młode Miasto|Młodym Mieście]]
+*[[1482]] - położenie fundamentów pod prezbiterium<ref>{{Cytuj |tytuł = Wyborcza.pl |data dostępu = 2019-10-24 |opublikowany = trojmiasto.wyborcza.pl |url = https://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/7,35612,25126632,tego-na-pewno-nie-wiecie-zlota-kaplica-felieton.html?disableRedirects=true}}</ref>
-* [[1480]] Koniec I etapu budowy kościoła (skończono prezbiterium) i kaplicy.
+*[[1483]] - położenie fundamentów pod nawę
-*[[1482]] położenie fundamentów pod chór<ref>{{Cytuj |tytuł = Wyborcza.pl |data dostępu = 2019-10-24 |opublikowany = trojmiasto.wyborcza.pl |url = https://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/7,35612,25126632,tego-na-pewno-nie-wiecie-zlota-kaplica-felieton.html?disableRedirects=true}}</ref> Kościół nosi wezwanie Matki Boskiej oraz świętych proroków Eliasza i Elizeusza.
+*[[1493]] - kościół pokryto dachówką
-*1483 położenie fundamentów pod nawę
+*[[1496]] - zbudowanie szczytu wschodniego
-*[[1493]] Kościół pokryto dachówką
+*[[1523]] - dewastacja kościoła
-*[[1496]] zbudowanie szczytu wschodniego
-*1523 dewastacja kościoła
+*1576 - dewastacja kościoła i klasztoru w czasie konfliktu z królem Batorym
+*[[1623]] - dobudowano zachodni korpus kościoła
-*1576 dewastacja kościoła i klasztoru w czasie konfliktu z królem Batorym
+*[[1668]] - pożar kościoła
-* [[1623]] Dobudowano zachodni korpus świątyni.
-*1668 Pożar kościoła.
+*[[1670]] - zniszczenie kościoła przez protestantów
+* 2 poł. [[XVII wiek|XVII]] wieku - odbudowa po pogromie i rozbudowa kościoła i klasztoru do stanu obecnego - wystrój barokowy.
-* 1670 Zniszczenie kościoła przez protestantów.
+*[[1681]] - poświęcenie kościoła przez opata [[Pelplin|pelplińskiego]] Ludwika Łasia
-* 2 poł. [[XVII wiek|XVII]] wieku - Odbudowa po pogromie i rozbudowa kościoła i klasztoru do stanu obecnego - wystrój barokowy.
+* [[1734]]-[[1835]] - klasztor zajmują kolejno żołnierze: rosyjscy, francuscy, pruscy
-*[[1681]] poświęcenie kościoła przez opata [[Pelplin|pelplińskiego]] Ludwika Łasia
+*[[1823]] - władze pruskie skasowały Zakon karmelitów
-* [[1734]]-[[1835]] W klasztorze mieszkają kolejno: Rosjanie, Francuzi, Prusacy.
+*[[1840]] - powstaje parafia pod wezwaniem św. Józefa. Pierwszym proboszczem został ks. Józef Michalski<ref name=":0" />.
-*1823 władze pruskie skasowały zakon karmelitów.
+*[[1869]] - władze pruskie skasowały nabożeństwa w języku polskim
-*[[1840]] Powstaje parafia pod wezwaniem św. Józefa. Pierwszym proboszczem został ks. Józef Michalski<ref name=":0" />.
-*[[1869]] władze pruskie skasowały polskie nabożeństwa
+*[[1886]] - przywrócenie polskich nabożeństwa<ref name=":0" />
+*lata 30. XX wieku - pięć ołtarzy z XVIII wieku przekazano do kościoła św. Antoniego w Brzeźnie<ref name=":1" />
-*[[1886]] przywrócenie polskich nabożeństwa<ref name=":0" />
-* 27 marca [[1945]] żołnierze zdobywający Gdańsk, nie szanując prawa azylu w kościele, gdzie schroniło się ponad 100 osób, wtoczyli i podpalili beczki z płynem zapalającym; wraz z kościołem spłonęli ludzie szukający w nim schronienia. Kościół w wyniku pożaru stracił dachy i sklepienia oraz prawie całe wyposażenie wnętrza<ref>[https://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/Szczatki-ofiar-pozaru-kosciola-czekaja-na-ekshumacje-n100189.html Szczątki ofiar pożaru kościoła czekają na ekshumację]</ref>.
+* 27 marca [[1945]] - żołnierze Armii Czerwonej nie szanując prawa azylu w kościele, gdzie schroniło się ponad 100 osób, wtoczyli i podpalili beczki z płynem zapalającym. Wraz z kościołem spłonęli ludzie szukający w nim schronienia<ref>{{Cytuj |tytuł = Kościół pw. św. Józefa w Gdańsku |data dostępu = 2019-10-25 |opublikowany = pomorskie.travel |url = https://pomorskie.travel/pl_PL/-/kosciol-pw-sw-jozefa-w-gdansku |język = pl-PL}}</ref>. Kościół w wyniku pożaru stracił dachy i sklepienia oraz prawie całe wyposażenie wnętrza<ref>[https://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/Szczatki-ofiar-pozaru-kosciola-czekaja-na-ekshumacje-n100189.html Szczątki ofiar pożaru kościoła czekają na ekshumację]</ref>.
-* [[1947]] Kościół obejmują w opiekę Misjonarze Oblaci
+* [[1947]] - kościół objęli w opiekę Misjonarze Oblaci
-* [[1953]] Poświęcenie kościoła odbudowanego przez Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej.
+* [[1953]] - poświęcenie kościoła odbudowanego przez [[Oblaci|Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej]]. Nowy [[witraż]] w oknie prezbiterium zaprojektowała Barbara Massalska
-* [[2000]] Poświęcenie pomnika „Ofiar Nieludzkich Systemów”.
+* [[2000]] - poświęcenie pomnika ''„Ofiar Nieludzkich Systemów”''
-* [[2014]] Prace konserwatorskie
+* [[2014]] - prace konserwatorskie
 == Przypisy ==

Średniowieczne	Kanał Raduni Kościół św. Bartłomieja Kościół św. Brygidy Kościół św. Elżbiety Kościół św. Jakuba Kościół św. Katarzyny Mały Młyn Wielki Młyn Zamek (relikty)
Nowożytne	Bastion św. Elżbiety Browar na Zamczysku Dom Dobroczynności Dom Karmelitów Dom Kaznodziejów Dom Opatów Pelplińskich Kościół św. Józefa Ratusz Staromiejski Spichlerz pod Jeleniem
Współczesne	Brama nr 2 Stoczni Gdańskiej Budynek Kasy Chorych Dyrekcja Kolei Dworzec Gdańsk Główny Gmach Biblioteki PAN Nowy Ratusz Poczta Polska w WMG Pomnik Jana III Sobieskiego Pomnik Poległych Stoczniowców 1970