Falenica: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Nie podano opisu zmian |
|||
Linia 45: | Linia 45: | ||
[[Plik:Stacja Warszawa Falenica 2018.jpg|thumb|Stacja kolejowa [[Warszawa Falenica]]]] |
[[Plik:Stacja Warszawa Falenica 2018.jpg|thumb|Stacja kolejowa [[Warszawa Falenica]]]] |
||
'''Falenica''' – osiedle i obszar [[Miejski System Informacji (Warszawa)|MSI]]<ref>{{Cytuj stronę | |
'''Falenica''' – osiedle i obszar [[Miejski System Informacji (Warszawa)|MSI]]<ref>{{Cytuj stronę |url = https://zdm.waw.pl/miejski-system-informacji/obszary-msi/dzielnica-wawer/ |tytuł = Obszary MSI. Dzielnica Wawer |praca = Zarząd Dróg Miejskich w Warszawie |opublikowany = zdm.waw.pl |data dostępu = 2022-06-04}}</ref> w dzielnicy [[Wawer]] w [[Warszawa|Warszawie]]. |
||
W latach 1924–1951 samodzielne [[miasto]] i siedziba [[Falenica Letnisko (gmina)|gminy Falenica Letnisko]]<ref>[http://www.citymedia.waw.pl/wawer,historia.html Portal informacyjny Warszawa Wawer]</ref><ref>{{cytuj pismo | |
W latach 1924–1951 samodzielne [[miasto]] i siedziba [[Falenica Letnisko (gmina)|gminy Falenica Letnisko]]<ref>[http://www.citymedia.waw.pl/wawer,historia.html Portal informacyjny Warszawa Wawer].</ref><ref>{{cytuj pismo |nazwisko = Berger |imię = Jan |tytuł = Z przeszłości gminy Wawer |url = https://www.warszawa.ap.gov.pl/container/publikacje/kronika/Kronika137.pdf |czasopismo = Kronika Warszawy |wolumin = 2008 |wydanie = 2 (137) |strony = 7–15 |data = |rok = 2008 |wydawca = Archiwum Państwowe m.st. Warszawy |miejsce = Warszawa |issn = 0137-309 |język = |data dostępu = 2011-10-11}}</ref>. |
||
== Nazwa == |
== Nazwa == |
||
Według miejscowej legendy nazwa „Falenica” pochodzi z czasów wielkiej powodzi, gdy [[Wisła]] wylała zalewając okoliczne tereny, woda zatrzymała się pod samą wsią i „fale nic” jej nie zrobiły. Jest to jednak [[etymologia ludowa]]. Nazwa osiedla pochodzi najprawdopodobniej od słowiańskiego imienia Fał, Falisław ([[Chwalisław (imię)|Chwalisław]]) – przypuszczalnego pierwszego właściciela lub założyciela osady. Oznacza „miejsce zamieszkane przez potomków Fała” i występowała również w zapisach historycznych w formie ''Falencice'' i ''Falęcice''<ref name=kh>{{cytuj pismo | |
Według miejscowej legendy nazwa „Falenica” pochodzi z czasów wielkiej powodzi, gdy [[Wisła]] wylała zalewając okoliczne tereny, woda zatrzymała się pod samą wsią i „fale nic” jej nie zrobiły. Jest to jednak [[etymologia ludowa]]. Nazwa osiedla pochodzi najprawdopodobniej od słowiańskiego imienia Fał, Falisław ([[Chwalisław (imię)|Chwalisław]]) – przypuszczalnego pierwszego właściciela lub założyciela osady. Oznacza „miejsce zamieszkane przez potomków Fała” i występowała również w zapisach historycznych w formie ''Falencice'' i ''Falęcice''<ref name=kh>{{cytuj pismo |nazwisko = Handke |imię = Kwiryna |tytuł = Nazwy miejsc i miejscowości na terenie obecnej dzielnicy Wawer |url = http://www.warszawa.ap.gov.pl/pub/kronika/Kronika137.pdf |czasopismo = Kronika Warszawy |wolumin = 2008 |wydanie = 2 (137) |strony = 16–21 |data = |rok = 2008 |wydawca = Archiwum Państwowe m.st. Warszawy |miejsce = Warszawa |issn = 0137-309 |język = |data dostępu = 2011-10-11}}</ref>. |
||
== Położenie == |
== Położenie == |
||
Linia 56: | Linia 56: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
Nadwiślańska wieś Falenica [[Prawo niemieckie (wiejskie)|prawo niemieckie]] otrzymała w połowie |
Nadwiślańska wieś Falenica [[Prawo niemieckie (wiejskie)|prawo niemieckie]] otrzymała w połowie XV wieku. Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie czerskim [[ziemia czerska|ziemi czerskiej]] [[Województwo mazowieckie (I Rzeczpospolita)|województwa mazowieckiego]]<ref>Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.</ref>. |
||
Duże szanse otworzyły się po otwarciu kolei w 1877 roku. Wieś zanikła po [[I wojna światowa|I wojnie światowej]], a rozwijać się zaczęła położona dalej od Wisły osada letniskowa Wille Falenickie – dzisiejsza Falenica. Okolica zamieszkana była w dużej mierze przez ludność [[Żydzi|żydowską]]. W latach |
Duże szanse otworzyły się po otwarciu kolei w 1877 roku. Wieś zanikła po [[I wojna światowa|I wojnie światowej]], a rozwijać się zaczęła położona dalej od Wisły osada letniskowa Wille Falenickie – dzisiejsza Falenica. Okolica zamieszkana była w dużej mierze przez ludność [[Żydzi|żydowską]]. W latach 1940–1942 istniało tutaj [[getto]], przez które przeszło około 6,5 tys. [[Żydzi|Żydów]]. Zostało ono zlikwidowane 20 sierpnia 1942, kiedy to jego mieszkańcy zostali wywiezieni do obozu zagłady w [[Obóz zagłady w Treblince|Treblince]]<ref name="Pilichowski555" />. |
||
{{Osobny artykuł|Getto w Falenicy}} |
{{Osobny artykuł|Getto w Falenicy}} |
||
Pomnik ku czci pomordowanych znajduje się po wschodniej stronie dworca. |
Pomnik ku czci pomordowanych znajduje się po wschodniej stronie dworca. |
||
Od 15 sierpnia 1942 na terenie tartaku w Falenicy funkcjonował także obóz pracy dla ludności żydowskiej<ref name="Pilichowski555">{{Cytuj książkę | |
Od 15 sierpnia 1942 na terenie tartaku w Falenicy funkcjonował także obóz pracy dla ludności żydowskiej<ref name="Pilichowski555">{{Cytuj książkę |nazwisko = Pilichowski |imię = Czesław |tytuł = Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny |wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe |data = 1979 |strony = 556 |isbn = 83-01-00065-1}}</ref>. Więźniowie, poza jedną osobą, zostali zamordowani podczas likwidacji obozu 7 maja 1943<ref name="Pilichowski555" />. |
||
Od 1951 roku Falenica znajduje się w granicach administracyjnych [[Warszawa|Warszawy]]. |
Od 1951 roku Falenica znajduje się w granicach administracyjnych [[Warszawa|Warszawy]]. |
||
W Falenicy znajdował się znany w całej Polsce bazar ze zwierzętami, słynący głównie z gołębi. Został przeniesiony z ul. Walcowniczej na ul. Patriotów. W 2005 targowisko zostało zamknięte. |
W Falenicy znajdował się znany w całej Polsce bazar ze zwierzętami, słynący głównie z gołębi. Został przeniesiony z ul. Walcowniczej na ul. Patriotów. W 2005 r. targowisko zostało zamknięte. |
||
== Ważniejsze obiekty == |
== Ważniejsze obiekty == |
||
* liczne [[świdermajer]]y z końca XIX. oraz początku |
* liczne [[świdermajer]]y z końca XIX. oraz początku XX. wieku. |
||
* zabytkowe dworce: [[Kolej Nadwiślańska|Kolei Nadwiślańskiej]] ([[Warszawa Falenica]]) wybudowanego w latach dwudziestych i [[Kolej Jabłonowska|Kolei Jabłonowskiej]] ([[Falenica WKD]]) z |
* zabytkowe dworce: [[Kolej Nadwiślańska|Kolei Nadwiślańskiej]] ([[Warszawa Falenica]]) wybudowanego w latach dwudziestych i [[Kolej Jabłonowska|Kolei Jabłonowskiej]] ([[Falenica WKD]]) z 1913 roku przy ulicy Obszarowej. |
||
* budynek dawnej elektrowni gminnej z |
* budynek dawnej elektrowni gminnej z 1929 roku (róg ulic Patriotów i Gruntowej). |
||
* kapliczka z wizerunkiem [[Matka Boża|Matki Boskiej]] postawiona przez mieszkańców Falenicy w podzięce za szczęśliwy powrót do swoich domów z [[I wojna światowa|I wojny światowej]] (naprzeciwko [[Pętla (transport publiczny)|pętli autobusowej]]). |
* kapliczka z wizerunkiem [[Matka Boża|Matki Boskiej]] postawiona przez mieszkańców Falenicy w podzięce za szczęśliwy powrót do swoich domów z [[I wojna światowa|I wojny światowej]] (naprzeciwko [[Pętla (transport publiczny)|pętli autobusowej]]). |
||
* przedwojenny pałacyk ''Mon Plaisir'' [[Tadeusz Karszo-Siedlewski|Tadeusza Karszo-Siedlewskiego]] znajdujący się w kwadracie ulic: Zatrzebie, Bysławskiej, Zagrodowej i Połanieckiej. Został wybudowany dla tancerki [[Olga Sławska-Lipczyńska|Olgi Sławskiej]]. W pałacyku ostatnie przemówienie do narodu wygłosił prezydent [[Ignacy Mościcki]]. W czasie [[Okupacja niemiecka ziem polskich (1939–1945)|okupacji niemieckiej]] mieszkał tam gubernator [[Dystrykt warszawski|dystryktu warszawskiego]] [[Ludwig Fischer]]. Po wojnie budynek był użytkowany przez [[Urząd Bezpieczeństwa|UB]]. |
* przedwojenny pałacyk ''Mon Plaisir'' [[Tadeusz Karszo-Siedlewski|Tadeusza Karszo-Siedlewskiego]] znajdujący się w kwadracie ulic: Zatrzebie, Bysławskiej, Zagrodowej i Połanieckiej. Został wybudowany dla tancerki [[Olga Sławska-Lipczyńska|Olgi Sławskiej]]. W pałacyku ostatnie przemówienie do narodu wygłosił prezydent [[Ignacy Mościcki]]. W czasie [[Okupacja niemiecka ziem polskich (1939–1945)|okupacji niemieckiej]] mieszkał tam gubernator [[Dystrykt warszawski|dystryktu warszawskiego]] [[Ludwig Fischer]]. Po wojnie budynek był użytkowany przez [[Urząd Bezpieczeństwa|UB]]. |
||
* wybudowana w 1938 roku [[Synagoga w Warszawie-Falenicy|synagoga]] znajdująca się przy ul. Bambusowej 9. |
* wybudowana w 1938 roku [[Synagoga w Warszawie-Falenicy|synagoga]] znajdująca się przy ul. Bambusowej 9. |
||
* [[Sosna Falenicka]] |
* [[Sosna Falenicka]] |
||
== Publiczny transport zbiorowy == |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
* Szkoły podstawowe: |
* Szkoły podstawowe: |
||
** Szkoła Podstawowa nr 216 im. Klonowego Liścia, ul. Wolna 36/38 |
** Szkoła Podstawowa nr 216 im. Klonowego Liścia, ul. Wolna 36/38 |
||
Linia 84: | Linia 87: | ||
** Szkoła Podstawowa Nr 76 im. 13 Dywizji Piechoty Strzelców Kresowych, ul. Poezji 5 |
** Szkoła Podstawowa Nr 76 im. 13 Dywizji Piechoty Strzelców Kresowych, ul. Poezji 5 |
||
** Zespół Szkół Ogólnokształcących im. św. Pawła z Tarsu, ul. Poezji 19 |
** Zespół Szkół Ogólnokształcących im. św. Pawła z Tarsu, ul. Poezji 19 |
||
* |
* Szkoły średnie: |
||
** XXV Liceum Ogólnokształcące im. Józefa Wybickiego, ul. Halna 20 |
** XXV Liceum Ogólnokształcące im. Józefa Wybickiego, ul. Halna 20 |
||
* Schronisko dla Nieletnich i Zakład Poprawczy, ul. Jachowicza 4 |
* Schronisko dla Nieletnich i Zakład Poprawczy, ul. Jachowicza 4 |
||
Linia 90: | Linia 93: | ||
** Europejskie Centrum Komunikacji i Kultury, ul. Olecka 30 |
** Europejskie Centrum Komunikacji i Kultury, ul. Olecka 30 |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
== Kultura == |
== Kultura == |
||
W Falenicy realizowany jest serial ''[[Na dobre i na złe]]''. Budynek fikcyjnego szpitala mieści się na ulicy Bysławskiej 88, w budynku dawnej [[Huta szkła|huty szkła]]. |
W Falenicy realizowany jest serial ''[[Na dobre i na złe]]''. Budynek fikcyjnego szpitala mieści się na ulicy Bysławskiej 88, w budynku dawnej [[Huta szkła|huty szkła]]. |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
== Sport == |
== Sport == |
||
* [[Klub sportowy|Kluby sportowe]]: |
* [[Klub sportowy|Kluby sportowe]]: |
||
** Międzyzakładowy Klub Sportowy „Falenica”(dawniej „Hutnik” Falenica) założony w |
** Międzyzakładowy Klub Sportowy „Falenica”<!-- SPRAWDŹ TO MIEJSCE! (ODSTĘP? „?) -->(dawniej „Hutnik” Falenica) założony w 1945 roku. W klubie grał m.in. [[Stefan Szczepłek]]. |
||
** Parafialny Klub Sportowy „Serce” Falenica. |
** Parafialny Klub Sportowy „Serce” Falenica. |
||
** Towarzystwo Sportowe Falenica |
** Towarzystwo Sportowe Falenica |
||
* Obiekty sportowe: |
* Obiekty sportowe: |
||
** [[Hala widowiskowo-sportowa przy ul. Poezji w Warszawie|Hala widowiskowo-sportowo przy ul. Poezji 5]] (liczba miejsc: 150-290). W |
** [[Hala widowiskowo-sportowa przy ul. Poezji w Warszawie|Hala widowiskowo-sportowo przy ul. Poezji 5]] (liczba miejsc: 150-290). W 2010 roku odbyły się tu Mistrzostwa Świata w [[sumo]]. |
||
** Ośrodek Sportu i Rekreacji TKKF Falenica |
** Ośrodek Sportu i Rekreacji TKKF Falenica – cztery [[Kort tenisowy|korty tenisowe]], siłownia, boisko uniwersalne. |
||
== Komunikacja == |
|||
⚫ | |||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
Linia 117: | Linia 117: | ||
{{Osiedla warszawskiego Wawra}} |
{{Osiedla warszawskiego Wawra}} |
||
{{Kontrola autorytatywna}} |
{{Kontrola autorytatywna}} |
||
Wersja z 01:17, 2 paź 2022
osiedle i obszar MSI Warszawy | |
Ulica Bambusowa w Falenicy, po lewej dawna synagoga | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Miasto | |
Dzielnica | |
Prawa miejskie |
1924 rok |
W granicach Warszawy |
1951 |
SIMC |
0918880 |
Tablice rejestracyjne |
WT |
Położenie na mapie dzielnicy |
Falenica – osiedle i obszar MSI[1] w dzielnicy Wawer w Warszawie.
W latach 1924–1951 samodzielne miasto i siedziba gminy Falenica Letnisko[2][3].
Nazwa
Według miejscowej legendy nazwa „Falenica” pochodzi z czasów wielkiej powodzi, gdy Wisła wylała zalewając okoliczne tereny, woda zatrzymała się pod samą wsią i „fale nic” jej nie zrobiły. Jest to jednak etymologia ludowa. Nazwa osiedla pochodzi najprawdopodobniej od słowiańskiego imienia Fał, Falisław (Chwalisław) – przypuszczalnego pierwszego właściciela lub założyciela osady. Oznacza „miejsce zamieszkane przez potomków Fała” i występowała również w zapisach historycznych w formie Falencice i Falęcice[4].
Położenie
Falenica graniczy na północy z Miedzeszynem, na południu z miastem Józefowem. Jej zachodnią granicę stanowi Wisła. Falenica jest położona w otulinie Mazowieckiego Parku Krajobrazowego. Leży na tzw. linii otwockiej – ciągu miejscowości położonych przy szlaku kolejowym w kierunku Lublina.
Historia
Nadwiślańska wieś Falenica prawo niemieckie otrzymała w połowie XV wieku. Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie czerskim ziemi czerskiej województwa mazowieckiego[5].
Duże szanse otworzyły się po otwarciu kolei w 1877 roku. Wieś zanikła po I wojnie światowej, a rozwijać się zaczęła położona dalej od Wisły osada letniskowa Wille Falenickie – dzisiejsza Falenica. Okolica zamieszkana była w dużej mierze przez ludność żydowską. W latach 1940–1942 istniało tutaj getto, przez które przeszło około 6,5 tys. Żydów. Zostało ono zlikwidowane 20 sierpnia 1942, kiedy to jego mieszkańcy zostali wywiezieni do obozu zagłady w Treblince[6].
- Osobny artykuł:
Pomnik ku czci pomordowanych znajduje się po wschodniej stronie dworca.
Od 15 sierpnia 1942 na terenie tartaku w Falenicy funkcjonował także obóz pracy dla ludności żydowskiej[6]. Więźniowie, poza jedną osobą, zostali zamordowani podczas likwidacji obozu 7 maja 1943[6].
Od 1951 roku Falenica znajduje się w granicach administracyjnych Warszawy.
W Falenicy znajdował się znany w całej Polsce bazar ze zwierzętami, słynący głównie z gołębi. Został przeniesiony z ul. Walcowniczej na ul. Patriotów. W 2005 r. targowisko zostało zamknięte.
Ważniejsze obiekty
- liczne świdermajery z końca XIX. oraz początku XX. wieku.
- zabytkowe dworce: Kolei Nadwiślańskiej (Warszawa Falenica) wybudowanego w latach dwudziestych i Kolei Jabłonowskiej (Falenica WKD) z 1913 roku przy ulicy Obszarowej.
- budynek dawnej elektrowni gminnej z 1929 roku (róg ulic Patriotów i Gruntowej).
- kapliczka z wizerunkiem Matki Boskiej postawiona przez mieszkańców Falenicy w podzięce za szczęśliwy powrót do swoich domów z I wojny światowej (naprzeciwko pętli autobusowej).
- przedwojenny pałacyk Mon Plaisir Tadeusza Karszo-Siedlewskiego znajdujący się w kwadracie ulic: Zatrzebie, Bysławskiej, Zagrodowej i Połanieckiej. Został wybudowany dla tancerki Olgi Sławskiej. W pałacyku ostatnie przemówienie do narodu wygłosił prezydent Ignacy Mościcki. W czasie okupacji niemieckiej mieszkał tam gubernator dystryktu warszawskiego Ludwig Fischer. Po wojnie budynek był użytkowany przez UB.
- wybudowana w 1938 roku synagoga znajdująca się przy ul. Bambusowej 9.
- Sosna Falenicka
Publiczny transport zbiorowy
Do Falenicy dojeżdżają autobusy Zarządu Transportu Miejskiego, prywatnych przewoźników, pociągi Kolei Mazowieckich i Szybkiej Kolei Miejskiej.
Oświata
- Szkoły podstawowe:
- Szkoła Podstawowa nr 216 im. Klonowego Liścia, ul. Wolna 36/38
- Szkoła Podstawowa nr 124 im. Stanisława Jachowicza, ul. Bartoszycka 45/47
- Zespół szkół
- Szkoła Podstawowa Nr 76 im. 13 Dywizji Piechoty Strzelców Kresowych, ul. Poezji 5
- Zespół Szkół Ogólnokształcących im. św. Pawła z Tarsu, ul. Poezji 19
- Szkoły średnie:
- XXV Liceum Ogólnokształcące im. Józefa Wybickiego, ul. Halna 20
- Schronisko dla Nieletnich i Zakład Poprawczy, ul. Jachowicza 4
- Edukacja dorosłych:
- Europejskie Centrum Komunikacji i Kultury, ul. Olecka 30
Kultura
W Falenicy realizowany jest serial Na dobre i na złe. Budynek fikcyjnego szpitala mieści się na ulicy Bysławskiej 88, w budynku dawnej huty szkła.
Religia
- Rzymskokatolicka Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa, ul. Narcyzowa 18
Sport
- Kluby sportowe:
- Międzyzakładowy Klub Sportowy „Falenica”(dawniej „Hutnik” Falenica) założony w 1945 roku. W klubie grał m.in. Stefan Szczepłek.
- Parafialny Klub Sportowy „Serce” Falenica.
- Towarzystwo Sportowe Falenica
- Obiekty sportowe:
- Hala widowiskowo-sportowo przy ul. Poezji 5 (liczba miejsc: 150-290). W 2010 roku odbyły się tu Mistrzostwa Świata w sumo.
- Ośrodek Sportu i Rekreacji TKKF Falenica – cztery korty tenisowe, siłownia, boisko uniwersalne.
Przypisy
- ↑ Obszary MSI. Dzielnica Wawer. [w:] Zarząd Dróg Miejskich w Warszawie [on-line]. zdm.waw.pl. [dostęp 2022-06-04].
- ↑ Portal informacyjny Warszawa Wawer.
- ↑ Jan Berger. Z przeszłości gminy Wawer. „Kronika Warszawy”. 2008 (2 (137)), s. 7–15, 2008. Warszawa: Archiwum Państwowe m.st. Warszawy. ISSN 0137-309. [dostęp 2011-10-11].
- ↑ Kwiryna Handke. Nazwy miejsc i miejscowości na terenie obecnej dzielnicy Wawer. „Kronika Warszawy”. 2008 (2 (137)), s. 16–21, 2008. Warszawa: Archiwum Państwowe m.st. Warszawy. ISSN 0137-309. [dostęp 2011-10-11].
- ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
- ↑ a b c Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 556. ISBN 83-01-00065-1.
Linki zewnętrzne
- Historia Żydów w Falenicy na portalu Wirtualny Sztetl
- Strona informacyjna osiedla Falenica
- Falenica, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 368 .