Stary Sosnowiec: Różnice pomiędzy wersjami
50°16′46″N 19°06′48″E/50,279444 19,113333| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
→Miejsca pamięci: Zmieniono odnośnik do źródła. |
→Historia: Doprecyzowano. Znaczniki: Wycofane VisualEditor |
||
| Linia 60: | Linia 60: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
* 1678 r. – pierwsze wzmianki o folwarku należącym do wsi [[Gzichów (gmina)|Gzichów]] w powiecie będzińskim [[Księstwo siewierskie|Księstwa Siewierskiego]], którego właścicielem był Jan Mieroszewski herbu [[Ślepowron (herb szlachecki)|Ślepowron]]<ref>{{Cytuj |autor = Kantor-Mirski, Marian (1884-1942). Red. |tytuł = Z przeszłości Zagłębia Dąbrowskiego i okolicy, 1931, T. 1, z. 8 |data = 1931 |data dostępu = 2024-01-16 |s = 124 |url = https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/77145 |język = pl}}</ref> |
* 1678 r. – pierwsze wzmianki o folwarku należącym do wsi [[Gzichów (gmina)|Gzichów]] w powiecie będzińskim [[Księstwo siewierskie|Księstwa Siewierskiego]], którego właścicielem był Jan Mieroszewski herbu [[Ślepowron (herb szlachecki)|Ślepowron]]<ref>{{Cytuj |autor = Kantor-Mirski, Marian (1884-1942). Red. |tytuł = Z przeszłości Zagłębia Dąbrowskiego i okolicy, 1931, T. 1, z. 8 |data = 1931 |data dostępu = 2024-01-16 |s = 124 |url = https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/77145 |język = pl}}</ref> |
||
* 1736 r. – na mapie [[Księstwo raciborskie|Księstwa Raciborskiego]] pojawia się nazwa osady Sosnowietz<ref>{{Cytuj |tytuł = Principatus Silesiae Oppoliensis |data = 1736 |data dostępu = 2024-03-18 |opis = Mapa Księstwa Raciborskiego |opublikowany = www.upload.wikimedia.org |url = https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c6/Principatus_Silesiae_Oppoliensis.jpg |język = pl}}</ref> |
* 1736 r. – na mapie [[Księstwo raciborskie|Księstwa Raciborskiego]] pojawia się nazwa nadgranicznej osady Sosnowietz<ref>{{Cytuj |tytuł = Principatus Silesiae Oppoliensis |data = 1736 |data dostępu = 2024-03-18 |opis = Mapa Księstwa Raciborskiego |opublikowany = www.upload.wikimedia.org |url = https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c6/Principatus_Silesiae_Oppoliensis.jpg |język = pl}}</ref> |
||
* 1853 r. – wybudowano fabrykę nawozów sztucznych Ignacego Niewiadomskiego<ref>{{Cytuj |autor = Kantor-Mirski, Marian (1884-1942). Red. |tytuł = Z przeszłości Zagłębia Dąbrowskiego i okolicy, 1931, T. 1, z. 22 |data = 1931 |data dostępu = 2024-03-07 |s = 349 |url = https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/77153 |język = pl}}</ref> |
* 1853 r. – wybudowano fabrykę nawozów sztucznych Ignacego Niewiadomskiego<ref>{{Cytuj |autor = Kantor-Mirski, Marian (1884-1942). Red. |tytuł = Z przeszłości Zagłębia Dąbrowskiego i okolicy, 1931, T. 1, z. 22 |data = 1931 |data dostępu = 2024-03-07 |s = 349 |url = https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/77153 |język = pl}}</ref> |
||
* 1856 r. – mapa górnicza [[Jan Hempel (inżynier)|Jana Hempla]] |
* 1856 r. – mapa górnicza [[Jan Hempel (inżynier)|Jana Hempla]] przedstawiła położoną nad Brynicą osadę Sosnowiec, która leżała w pobliżu wsi Pogonia i Sielec oraz miasta [[Modrzejów]]<ref>{{Cytuj |autor = Jan Hempel |tytuł = Karta geognostyczna zagłębia węglowego w Królestwie Polskiem : ułożona z rozkazu dyrektora Wydziału Górnictwa jenerała majora Szenszyna |data = 1857 |data dostępu = 2024-03-18 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/item-view/9bd6d986-3fd9-466a-83dc-ef9a301c336d?page=2 |język = pl}}</ref> |
||
* 1859 r. – otwarcie [[Sosnowiec Główny|dworca kolejowego]] z komorą celną dla międzynarodowego połączenia z [[Ząbkowice|Ząbkowic]] do [[Szopienice|Szopienic]], któremu |
* 1859 r. – otwarcie [[Sosnowiec Główny|dworca kolejowego]] z komorą celną dla międzynarodowego połączenia z [[Ząbkowice|Ząbkowic]] do [[Szopienice|Szopienic]], któremu należący do wsi Pogonia [[folwark]] Sosnowice udzielił swojej nazwy<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Filip Sulimierski |tytuł = Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom XI |data dostępu = 2024-01-12 |opublikowany = dir.icm.edu.pl |url = http://dir.icm.edu.pl/Slownik_geograficzny/Tom_XI/91 |język = pl}}</ref> |
||
* 1864 r. – w obszarze osady Sosnowice wyodrębniono wieś Stary Sosnowiec<ref>{{Cytuj |autor = Kantor-Mirski, Marian (1884-1942). Red. |tytuł = Z przeszłości Zagłębia Dąbrowskiego i okolicy, 1931, T. 1, z. 21 |data = 1931 |data dostępu = 2024-01-16 |s = 329 |url = https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/77152 |język = pl}}</ref><ref name=":1">{{Cytuj |autor = Kantor-Mirski, Marian (1884-1942). Red. |tytuł = Z przeszłości Zagłębia Dąbrowskiego i okolicy, 1931, T. 1, z. 22 |data = 1931 |data dostępu = 2024-01-16 |s = 340 |url = https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/77153 |język = pl}}</ref> |
* 1864 r. – w obszarze osady Sosnowice wyodrębniono wieś Stary Sosnowiec<ref>{{Cytuj |autor = Kantor-Mirski, Marian (1884-1942). Red. |tytuł = Z przeszłości Zagłębia Dąbrowskiego i okolicy, 1931, T. 1, z. 21 |data = 1931 |data dostępu = 2024-01-16 |s = 329 |url = https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/77152 |język = pl}}</ref><ref name=":1">{{Cytuj |autor = Kantor-Mirski, Marian (1884-1942). Red. |tytuł = Z przeszłości Zagłębia Dąbrowskiego i okolicy, 1931, T. 1, z. 22 |data = 1931 |data dostępu = 2024-01-16 |s = 340 |url = https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/77153 |język = pl}}</ref> |
||
* 1880 r. – wyodrębnienie wsi Nowy Sosnowiec<ref name=":1" /> |
* 1880 r. – wyodrębnienie wsi Nowy Sosnowiec<ref name=":1" /> |
||
Wersja z 19:14, 2 lip 2024
| Dzielnica Sosnowca | |
 Cerkiew Świętych Wiery, Nadziei, Luby i matki ich Zofii w Starym Sosnowcu przy ul. Jana Kilińskiego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| W granicach Sosnowca |
1902 |
| SIMC |
0943693 |
| Populacja (2014) • liczba ludności |
|
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Kod pocztowy |
41-200 41-205 41-209 |
| Tablice rejestracyjne |
SO |
Położenie na mapie Sosnowca  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
| 50°16′46″N 19°06′48″E/50,279444 19,113333
| |
Stary Sosnowiec to zachodnia dzielnica Sosnowca. Jako wieś, razem z miejscowościami Nowy Sosnowiec, Ostra Górka, Pogoń, Radocha, Sielec i osada Blumentala, zapoczątkował na mocy ukazu carskiego w 1902 r. miasto Sosnowiec[2].
Położenie
Stary Sosnowiec graniczy od północy z historycznymi dzielnicami Milowice i Pogoń, od południowego wschodu ze Śródmieściem, z którym to granicę wyznacza biegnące w tym miejscu torowisko historycznej Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, a od zachodu z Katowicami. Obręb dzielnicy wywodzi się z przebiegu granic wsi Stary Sosnowiec, która do 1902 r. współtworzyła osadę fabryczną Sosnowice i została umownie wyodrębniona od innych dzielnic z terenu nowo powstałego miasta, zmieniając na przestrzeni czasu wielokrotnie swój obszar[3].
Pod koniec 1960 r., dzięki administracyjnej decyzji o zmianie granic miasta, Stary Sosnowiec został powiększony o fragment obszaru miasta Katowice. Przyłączenie terenów znajdujących się po drugiej stronie historycznej granicy Małopolski i Górnego Śląska, która przebiega na rzece Brynica, sprawiło, że Sosnowiec znalazł się na obszarze obu regionów. W miejscu tym funkcjonują dziś kompleks sportowo-rekreacyjny „Stawiki” oraz Stadion Ludowy, dla którego, po jego otwarciu w 1956 r., zmieniono przebieg granic, tak aby mógł znaleźć się w obrębie Sosnowca[4].
Południowo-zachodnią częścią dzielnicy przepływa rzeka Brynica, tworząc linię podziału z Katowicami w północnym jej przebiegu. Granicę północną Starego Sosnowca stanowi droga ekspresowa S86 (Katowice – Sosnowiec) oraz linia zlikwidowanego torowiska kolejowego Sosnowiec Główny – Rozkówka[5].
W dzielnicy wyodrębnia się:
- osiedle Piastów[6]
Historia
- 1678 r. – pierwsze wzmianki o folwarku należącym do wsi Gzichów w powiecie będzińskim Księstwa Siewierskiego, którego właścicielem był Jan Mieroszewski herbu Ślepowron[7]
- 1736 r. – na mapie Księstwa Raciborskiego pojawia się nazwa nadgranicznej osady Sosnowietz[8]
- 1853 r. – wybudowano fabrykę nawozów sztucznych Ignacego Niewiadomskiego[9]
- 1856 r. – mapa górnicza Jana Hempla przedstawiła położoną nad Brynicą osadę Sosnowiec, która leżała w pobliżu wsi Pogonia i Sielec oraz miasta Modrzejów[10]
- 1859 r. – otwarcie dworca kolejowego z komorą celną dla międzynarodowego połączenia z Ząbkowic do Szopienic, któremu należący do wsi Pogonia folwark Sosnowice udzielił swojej nazwy[11]
- 1864 r. – w obszarze osady Sosnowice wyodrębniono wieś Stary Sosnowiec[12][13]
- 1880 r. – wyodrębnienie wsi Nowy Sosnowiec[13]
- 1900 r. – stworzenie nadsołectwa sosnowieckiego z obszarów połączonych wsi Stary Sosnowiec, Nowy Sosnowiec oraz Pogoń[14]
- 1902 r. – wejście wsi Stary Sosnowiec w skład nowo utworzonego miasta Sosnowice, przemianowanego później na Sosnowiec[15]
- 14 lipca 1928 r. – uruchomienie połączenia tramwajowego na trasie do Szopienic[16]
- 7 grudnia 1933 r. – uruchomienie połączenia tramwajowego na trasie Śródmieście – Milowice
- 1960 r. – włączenie części obszaru Katowic do dzielnicy
- Lata 1973–1978 r. – budowa osiedla Piastów[17]
Oświata
W Starym Sosnowcu funkcjonują Akademia Humanitas w Sosnowcu, III Liceum Ogólnokształcące Mistrzostwa Sportowego im. Bolesława Prusa, Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego, Szkoła Podstawowa nr 19 im. Marii Skłodowskiej-Curie, Szkoła Podstawowa nr 27, Szkoła Podstawowa nr 48 Mistrzostwa Sportowego, Przedszkole Miejskie nr 15, Przedszkole Miejskie nr 47, Zespół Żłobka i Klubów Dziecięcych nr 9, Prywatny Żłobek i Przedszkole "Bolek i Lolek" oraz Niepubliczny Żłobek "Elfik"[18].
Religia
W dzielnicy istnieją obiekty kultu i praktyk religijnych: parafia św. Rafała Kalinowskiego, parafia św. Andrzeja Boboli oraz parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa, które należą do rzymskokatolickiej diecezji sosnowieckiej, klasztor Karmelitanek Dzieciątka Jezus, a także prawosławna parafia Świętych Wiery, Nadziei, Luby i matki ich Zofii, należąca do diecezji łódzko-poznańskiej[19].
Miejsca pamięci
W Starym Sosnowcu znajdują się miejsca upamiętnienia historycznych faktów i wydarzeń. Dnia 15 października 1980 r. w Starym Sosnowcu został odsłonięty pomnik Leona Kruczkowskiego, a Park Kresowy, w którym go wzniesiono nazwano od jego imienia. W wyniku działań dekomunizacyjnych jego nazwę przemianowano na Park im. porucznika pilota Jana Fusińskiego. Pomnik zachowano, uznając go za muzealny eksponat[20]. W 1992 r. w pobliżu mostu na Brynicy przy ulicy Jana Sobieskiego umieszczono tablicę upamiętniającą, która nawiązywała do wydarzeń z 22 czerwca 1922 r., kiedy to w wyniku III Powstania Śląskiego i decyzji o ustaleniu przebiegu granic na Górnym Śląsku nastąpiło uroczyste wkroczenie wojsk polskich na tereny przyznane przez międzynarodowy arbitraż[21]. Powitanie na moście w Szopienicach przeszło do historii, stając się jednym z symboli powrotu Śląska do Macierzy. W 2024 r. tablica została zdemontowana i zastąpiona nową o rozbudowanej treści[22][23]. W 1993 r. w obecności przedstawicieli władz samorządowych odsłonięto tablicę na budynku Szkoły Podstawowej nr 19 przy ulicy Składowej 5, która informuje o tym, że do 1939 r. mieściło się w nim gimnazjum handlowe, a od 1941 r. obóz przejściowy dla osób wysłanych do obozów pracy i obozów koncentracyjnych[24]. Przy ulicy Odrodzenia 7 na ścianie budynku, w którym w latach 1920–1942 mieścił się Żydowski Sierociniec im. Henryka Libermana, znajduje się tablica potwierdzająca ten fakt[25]. W 2006 r. w gmachu szkoły przy ulicy Marszałka Józefa Piłsudskiego 114 umieszczono tablicę poświęconą porucznikowi Wacławowi Stacherskiemu pseudonim "Nowina", wychowankowi Liceum im. Bolesława Prusa w Sosnowcu, komendantowi Inspektoratu Armii Krajowej w Katowicach, zamordowanemu 18 września 1944 r. w komorze gazowej KL Auschwitz[26].
Obiekty i miejsca
- Centrum Edukacji Ekologicznej-Egzotarium przy ulicy Marszałka Józefa Piłsudskiego 116
- Kompleks sportowo-rekreacyjny „Stawiki”
- Stadion Ludowy przy ulicy Kresowej 1
- Stadion Lekkoatletyczny im. Stefana Płatka przy alei Józefa Mireckiego 4[27]
Zobacz też
- Stary Sosnowiec w Encyklopedii Zagłębia Dąbrowskiego
- Mapa Cesarstwa Rosyjskiego z 1872 roku
- Mapa Sosnowic z 1870 roku
Przypisy
- ↑ LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI MIASTA SOSNOWCA na lata 2016 – 2023 [online].
- ↑ Raport o stanie gminy 2018 [online], www.sosnowiec.pl [dostęp 2023-12-24] (pol.).
- ↑ Mapy i plany, Sosnowiec - 1936 rok, stare zdjęcia [online], fotopolska.eu [dostęp 2024-03-15].
- ↑ Zmiana granic miast Katowic i Sosnowca w województwie katowickim. - Prawo.pl [online], www.prawo.pl [dostęp 2023-12-10].
- ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa [online], www.bazakolejowa.pl [dostęp 2023-12-20] (pol.).
- ↑ Tak, tak, to jest Sosnowiec! Zobaczcie, jak się tam odpoczywa nad wodą [online], tvs.pl [dostęp 2023-12-24].
- ↑ Marian (1884-1942). Red. Kantor-Mirski, Z przeszłości Zagłębia Dąbrowskiego i okolicy, 1931, T. 1, z. 8, 1931, s. 124 [dostęp 2024-01-16] (pol.).
- ↑ Principatus Silesiae Oppoliensis, Mapa Księstwa Raciborskiego, www.upload.wikimedia.org, 1736 [dostęp 2024-03-18] (pol.).
- ↑ Marian (1884-1942). Red. Kantor-Mirski, Z przeszłości Zagłębia Dąbrowskiego i okolicy, 1931, T. 1, z. 22, 1931, s. 349 [dostęp 2024-03-07] (pol.).
- ↑ Jan Hempel, Karta geognostyczna zagłębia węglowego w Królestwie Polskiem : ułożona z rozkazu dyrektora Wydziału Górnictwa jenerała majora Szenszyna, polona.pl, 1857 [dostęp 2024-03-18] (pol.).
- ↑ Filip Sulimierski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom XI [online], dir.icm.edu.pl [dostęp 2024-01-12] (pol.).
- ↑ Marian (1884-1942). Red. Kantor-Mirski, Z przeszłości Zagłębia Dąbrowskiego i okolicy, 1931, T. 1, z. 21, 1931, s. 329 [dostęp 2024-01-16] (pol.).
- ↑ a b Marian (1884-1942). Red. Kantor-Mirski, Z przeszłości Zagłębia Dąbrowskiego i okolicy, 1931, T. 1, z. 22, 1931, s. 340 [dostęp 2024-01-16] (pol.).
- ↑ Sosnowice 1902 – niełatwe początki [online], Kurier Miejski, 3 czerwca 2022 [dostęp 2024-01-13] (pol.).
- ↑ Janusz Maszczyk: Gdy jeszcze ulica 3 Maja była ulicą Czerwonego Zagłębia [online] [dostęp 2024-03-10] (pol.).
- ↑ Pierwsze tygodnie z tramwajami [online], Kurier Miejski, 12 lutego 2024 [dostęp 2024-02-26] (pol.).
- ↑ Redakcja, Jak budowano osiedle „Piastów” w Sosnowcu [online], Klub Zagłębiowski, 25 marca 2014 [dostęp 2023-12-16] (pol.).
- ↑ Biuletyn Informacji Publicznej [online], www.bip.um.sosnowiec.pl [dostęp 2023-12-24].
- ↑ Uchwała nr 359/XXII/2012 Rady Miejskiej w Sosnowcu w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Sosnowca na lata 2012-2015, [w:] dzienniki.slask.eu [online], Dziennik Urzędowy Województwa Śląskiego [dostęp 2023-12-24] (pol.).
- ↑ Anna Malinowska, Pomnik Leona Kruczkowskiego w Sosnowcu stał się muzealnym eksponatem. Udało się obejść przepisy o dekomunizacji [online], sosnowiec.wyborcza.pl, 31 marca 2023 [dostęp 2024-03-17] (pol.).
- ↑ Powrót Górnego Śląska do Polski w 1922 roku [online], dzieje.pl [dostęp 2024-03-17] (pol.).
- ↑ Wojciech Todur, W Sosnowcu zdemontowano postument i pamiątkową tablicę. Wrócą w nowej odsłonie [online], sosnowiec.wyborcza.pl, 14 lutego 2024 [dostęp 2024-03-17] (pol.).
- ↑ 102. rocznica przyłączenia części Górnego Śląska do Odradzającego się Państwa Polskiego – Sosnowiec łączy [online] [dostęp 2024-06-22] (pol.).
- ↑ Historia szkoły [online], www.sp19.iq.pl [dostęp 2024-03-14].
- ↑ Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Żydowski Sierociniec im. dr. Libermana (ul. Odrodzenia 7) [online], www./sztetl.org.pl [dostęp 2024-03-14] (pol.).
- ↑ Zbigniew Jaskiernia - SOSNOWIEC [online], www.jaskiernia.pl [dostęp 2024-06-22].
- ↑ Stadion Lekkoatletyczny im. Stefana Płatka [online], www.mosir.sosnowiec.pl [dostęp 2023-12-10].
| Części miasta wg TERYT | |
|---|---|
| Inne obszary historyczne i zwyczajowe |
