Mariensztat: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m →‎Opis: jęz.
→‎Opis: uzupełnienie
Linia 55: Linia 55:
Przed [[II wojna światowa|II wojną światową]] ta część miasta była bardzo zaniedbana i zamieszkiwała ją uboga ludność<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Zieliński | imię = Jarosław | tytuł = Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 10. Mackiewicza-Mazowiecka | wydawca = Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami | miejsce = Warszawa | data = 2004 | strony = 108 | isbn = 83-88372-28-9}}</ref>. Zabudowa została w znacznym stopniu zniszczona przez Niemców podczas [[Powstanie warszawskie|powstania warszawskiego]]<ref name="Stępiński59"/>.
Przed [[II wojna światowa|II wojną światową]] ta część miasta była bardzo zaniedbana i zamieszkiwała ją uboga ludność<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Zieliński | imię = Jarosław | tytuł = Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 10. Mackiewicza-Mazowiecka | wydawca = Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami | miejsce = Warszawa | data = 2004 | strony = 108 | isbn = 83-88372-28-9}}</ref>. Zabudowa została w znacznym stopniu zniszczona przez Niemców podczas [[Powstanie warszawskie|powstania warszawskiego]]<ref name="Stępiński59"/>.


W latach 1948–1949 w miejscu zniszczonej zabudowy, w związku z budową [[Trasa W-Z w Warszawie|Trasy W–Z]] i [[Most Śląsko-Dąbrowski|mostu Śląsko-Dąbrowskiego]], wzniesiono osiedle mieszkaniowe według projektu [[Zygmunt Stępiński (1908–1982)|Zygmunta Stępińskiego]]<ref name="Encyklopedia"/>. Urbanistycznie i architektonicznie nawiązuje ono w luźny sposób do polskiej małomiasteczkowej zabudowy z [[XVIII wiek|XVIII]] wieku<ref name="Encyklopedia"/>. Do budowy użyto częściowo cegły rozbiórkowej<ref name="Majewski28"/>. Początkowo miało ono objąć teren przy ul. Mariensztat do ul. [[Ulica Dobra w Warszawie|Dobrej]], jednak później rozszerzono go także o ul. [[Ulica Bednarska w Warszawie|Bednarską]]<ref name="Stępiński59">{{cytuj książkę | nazwisko = Stępiński | imię = Zygmunt | tytuł = Gawędy warszawskiego architekta | wydawca = Krajowa Agencja Wydawnicza | miejsce = Warszawa | data = 1984 | strony = 59 | isbn = 83-03-00447-6}}</ref>. Centrum osiedla stanowił prostokątny plac, [[rynek Mariensztacki]], otoczony z trzech stron dwupiętrowymi budynkami stylizowanymi na kamieniczki i krytymi dachówką, a od czwartej (od północy) otwarty na Trasę W–Z<ref name="Majewski28">{{Cytuj książkę | nazwisko = Majewski | imię = Jerzy S. | tytuł = Spacerownik. Warszawa śladami PRL-u. | wydawca = Agora | miejsce = Warszawa | data = 2010 | strony = 28 | isbn = 978-83-268-0280-5}}</ref>. Na placu zbudowano fontannę z rzeźbami chłopców dłuta [[Jerzy Jarnuszkiewicz|Jerzego Jarnuszkiewicza]]<ref name="Stępiński64">{{cytuj książkę | nazwisko = Stępiński | imię = Zygmunt | tytuł = Gawędy warszawskiego architekta | wydawca = Krajowa Agencja Wydawnicza | miejsce = Warszawa | data = 1984 | strony = 64 | isbn = 83-03-00447-6}}</ref>. W czasie budowy osiedla zmieniono dawną siatkę ulic<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Majewski | imię = Jerzy S. | tytuł = Warszawa na starych pocztówkach | wydawca = Agora | miejsce = Warszawa | data = 2013 | strony = 61 | isbn = 978-83-268-1238-5}}</ref>. Zlikwidowano także wszystkie pozostałości dawnej zabudowy na skarpie powyżej zachodniej pierzei rynku odsłaniając widok na [[Kościół św. Anny w Warszawie (Śródmieście)|kościół św. Anny]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Zieliński | imię = Jarosław | tytuł = Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 10. Mackiewicza-Mazowiecka | wydawca = Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami | miejsce = Warszawa | data = 2004 | strony = 108–109 | isbn = 83-88372-28-9}}</ref>.
W latach 1948–1949 w miejscu zniszczonej zabudowy, w związku z budową [[Trasa W-Z w Warszawie|Trasy W–Z]] i [[Most Śląsko-Dąbrowski|mostu Śląsko-Dąbrowskiego]], wzniesiono osiedle mieszkaniowe według projektu [[Zygmunt Stępiński (1908–1982)|Zygmunta Stępińskiego]]<ref name="Encyklopedia"/>. Urbanistycznie i architektonicznie nawiązuje ono w luźny sposób do polskiej małomiasteczkowej zabudowy z [[XVIII wiek|XVIII]] wieku<ref name="Encyklopedia"/>. Do budowy użyto częściowo cegły rozbiórkowej<ref name="Majewski28"/>. Początkowo miało ono objąć teren przy ul. Mariensztat do ul. [[Ulica Dobra w Warszawie|Dobrej]], jednak później rozszerzono go także o ul. [[Ulica Bednarska w Warszawie|Bednarską]]<ref name="Stępiński59">{{cytuj książkę | nazwisko = Stępiński | imię = Zygmunt | tytuł = Gawędy warszawskiego architekta | wydawca = Krajowa Agencja Wydawnicza | miejsce = Warszawa | data = 1984 | strony = 59 | isbn = 83-03-00447-6}}</ref>. Centrum osiedla stanowił prostokątny plac, [[rynek Mariensztacki]], otoczony z trzech stron dwupiętrowymi budynkami stylizowanymi na kamieniczki i krytymi dachówką, a od czwartej (od północy) otwarty na Trasę W–Z<ref name="Majewski28">{{Cytuj książkę | nazwisko = Majewski | imię = Jerzy S. | tytuł = Spacerownik. Warszawa śladami PRL-u. | wydawca = Agora | miejsce = Warszawa | data = 2010 | strony = 28 | isbn = 978-83-268-0280-5}}</ref>. Na placu zbudowano fontannę z rzeźbami chłopców dłuta [[Jerzy Jarnuszkiewicz|Jerzego Jarnuszkiewicza]]<ref name="Stępiński64">{{cytuj książkę | nazwisko = Stępiński | imię = Zygmunt | tytuł = Gawędy warszawskiego architekta | wydawca = Krajowa Agencja Wydawnicza | miejsce = Warszawa | data = 1984 | strony = 64 | isbn = 83-03-00447-6}}</ref>.
W czasie budowy osiedla zmieniono dawną siatkę ulic<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Majewski | imię = Jerzy S. | tytuł = Warszawa na starych pocztówkach | wydawca = Agora | miejsce = Warszawa | data = 2013 | strony = 61 | isbn = 978-83-268-1238-5}}</ref>. Rozebrano wysokie kamienice znajdujące się przy wiadukcie Pancera<ref name="Mika44">{{Cytuj pismo | nazwisko = Mika | imię = Grzegorz | tytuł = Trasa W-Z. Urbanistyczna chirirgia | czasopismo = Skarpa Warszawska | strony = 44 | data = czerwiec 2018}}</ref>. Zlikwidowano także wszystkie pozostałości dawnej zabudowy na skarpie powyżej zachodniej pierzei rynku odsłaniając widok na [[Kościół św. Anny w Warszawie (Śródmieście)|kościół św. Anny]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Zieliński | imię = Jarosław | tytuł = Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 10. Mackiewicza-Mazowiecka | wydawca = Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami | miejsce = Warszawa | data = 2004 | strony = 108–109 | isbn = 83-88372-28-9}}</ref>. Plac zmienił kształt z trapezowatego na prostokątny, a jego powierzchnia zmniejszyła się od strony północnej z uwagi na nasyp mostu Śląsko-Dąbrowskiego i biegnącą obok niego [[Ulica Nowy Zjazd w Warszawie|ulicę Nowy Zjazd]]<ref name="Mika44"/>.


Osiedle było miejscem [[Przodownik pracy|współzawodnictwa pracy]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Małcużyński | imię = Karol | tytuł = Zwiedzamy nową Warszawę | wydawca = Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj” | miejsce = Warszawa | data = 1950 | strony = 32 | nazwisko2 = Wojnacki | imię2 = Wacław}}</ref><ref name="Majewski28"/>. Dom przy ul. Mariensztat 19 róg ul. Sowiej wybudowano w stanie surowym, od wylania fundamentów do pokrycia dachówką, w ciągu 19 dni, pracując na trzy zmiany<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Janczewski | imię = Henryk | tytuł = Całe życie z Warszawą | wydawca = Państwowy Instytut Wydawniczy | miejsce = Warszawa | data = 1986 | strony = 167 | isbn = 83-06-01409-X}}</ref><ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Małcużyński | imię = Karol | tytuł = Szkice warszawskie | wydawca = Książka i Wiedza | miejsce = Warszawa | data = 1955 | strony = 64}}</ref>. Przy budowie osiedla pracował m.in. [[Michał Krajewski (murarz)|Michał Krajewski]], twórca tzw. trójek murarskich<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Stępiński | imię = Zygmunt | tytuł = Gawędy warszawskiego architekta | wydawca = Krajowa Agencja Wydawnicza | miejsce = Warszawa | data = 1984 | strony = 63 | isbn = 83-03-00447-6}}</ref>.
Osiedle było miejscem [[Przodownik pracy|współzawodnictwa pracy]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Małcużyński | imię = Karol | tytuł = Zwiedzamy nową Warszawę | wydawca = Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj” | miejsce = Warszawa | data = 1950 | strony = 32 | nazwisko2 = Wojnacki | imię2 = Wacław}}</ref><ref name="Majewski28"/>. Dom przy ul. Mariensztat 19 róg ul. Sowiej wybudowano w stanie surowym, od wylania fundamentów do pokrycia dachówką, w ciągu 19 dni, pracując na trzy zmiany<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Janczewski | imię = Henryk | tytuł = Całe życie z Warszawą | wydawca = Państwowy Instytut Wydawniczy | miejsce = Warszawa | data = 1986 | strony = 167 | isbn = 83-06-01409-X}}</ref><ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Małcużyński | imię = Karol | tytuł = Szkice warszawskie | wydawca = Książka i Wiedza | miejsce = Warszawa | data = 1955 | strony = 64}}</ref>. Przy budowie osiedla pracował m.in. [[Michał Krajewski (murarz)|Michał Krajewski]], twórca tzw. trójek murarskich<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Stępiński | imię = Zygmunt | tytuł = Gawędy warszawskiego architekta | wydawca = Krajowa Agencja Wydawnicza | miejsce = Warszawa | data = 1984 | strony = 63 | isbn = 83-03-00447-6}}</ref>.

Wersja z 01:01, 3 sty 2021

Mariensztat
Osiedle Warszawy
Ilustracja
Mariensztat widziany z wieży kościoła św. Anny
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miasto

Warszawa

Dzielnica

Śródmieście

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Mariensztat”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Mariensztat”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Mariensztat”
52°14′47,05″N 21°01′00,93″E/52,246403 21,016925
Multimedia w Wikimedia Commons

Mariensztat – część warszawskiej dzielnicy Śródmieście.

Opis

Jest to dawny teren pozalewowy u podnóża skarpy wiślanej, powstały dzięki przesunięciu się na wschód koryta Wisły[1]. W 1762 jego właściciele Eustachy i Maria Potocka za zgodą króla Augusta III Sasa utworzyli tam jurydykę Mariensztat[2]. Nazwa, od imienia właścicielki, pochodzi z języka niemieckiego (Marienstadt, co oznacza „miasto Marii”)[3]. Taką samą nazwę nosiła główna ulica jurydyki[4].

 Osobny artykuł: Mariensztat (jurydyka).

W 1844 część budynków dawnej jurydyki zburzono w związku z budową wiaduktu Pancera[4].

W latach 1861–1863 przy ul. Bednarskiej powstały zakłady drukarskie Samuela Orgelbranda[5]. Przedsiębiorstwo było uznawane za największy i najnowocześniejszy zakład tej branży w Królestwie Polskim[6].

Ukształtowany ok. 1865 plac na Mariensztacie stał się głównym miejscem targowym na Powiślu[4]. W 1913 przeniesiono tam również stragany z likwidowanego targowiska na Rynku Starego Miasta[7]. Na początku XX wieku wybudowano przy nim kilka wysokich kamienic[4]. W latach 1910–1911 na rogu ulic Garbarskiej i Nowego Zjazdu wzniesiono dziewięciokondygnacyjną kamienicę Matiasa Taubenhausa, ówcześnie najwyższą w Warszawie, połączoną z nasypem wiaduktu Pancera pomostem na wysokości trzeciego piętra[8].

Przed II wojną światową ta część miasta była bardzo zaniedbana i zamieszkiwała ją uboga ludność[9]. Zabudowa została w znacznym stopniu zniszczona przez Niemców podczas powstania warszawskiego[10].

W latach 1948–1949 w miejscu zniszczonej zabudowy, w związku z budową Trasy W–Z i mostu Śląsko-Dąbrowskiego, wzniesiono osiedle mieszkaniowe według projektu Zygmunta Stępińskiego[1]. Urbanistycznie i architektonicznie nawiązuje ono w luźny sposób do polskiej małomiasteczkowej zabudowy z XVIII wieku[1]. Do budowy użyto częściowo cegły rozbiórkowej[11]. Początkowo miało ono objąć teren przy ul. Mariensztat do ul. Dobrej, jednak później rozszerzono go także o ul. Bednarską[10]. Centrum osiedla stanowił prostokątny plac, rynek Mariensztacki, otoczony z trzech stron dwupiętrowymi budynkami stylizowanymi na kamieniczki i krytymi dachówką, a od czwartej (od północy) otwarty na Trasę W–Z[11]. Na placu zbudowano fontannę z rzeźbami chłopców dłuta Jerzego Jarnuszkiewicza[12].

W czasie budowy osiedla zmieniono dawną siatkę ulic[13]. Rozebrano wysokie kamienice znajdujące się przy wiadukcie Pancera[14]. Zlikwidowano także wszystkie pozostałości dawnej zabudowy na skarpie powyżej zachodniej pierzei rynku odsłaniając widok na kościół św. Anny[15]. Plac zmienił kształt z trapezowatego na prostokątny, a jego powierzchnia zmniejszyła się od strony północnej z uwagi na nasyp mostu Śląsko-Dąbrowskiego i biegnącą obok niego ulicę Nowy Zjazd[14].

Osiedle było miejscem współzawodnictwa pracy[16][11]. Dom przy ul. Mariensztat 19 róg ul. Sowiej wybudowano w stanie surowym, od wylania fundamentów do pokrycia dachówką, w ciągu 19 dni, pracując na trzy zmiany[17][18]. Przy budowie osiedla pracował m.in. Michał Krajewski, twórca tzw. trójek murarskich[19].

Handlowe tradycje Mariensztatu upamiętniono socrealistyczną rzeźbą przekupki z kurą dłuta Barbary Zbrożyny[20]. Autorem rzeźb i płaskorzeźb na budynku przedszkola przy ul. Sowiej 4 był Jerzy Jarnuszkiewicz, a kolorowy zegar oraz sgraffito na elewacjach domów wykonali Zofia Czarnecka-Kowalska i Jan Sokołowski[12]. Tablicę z napisem Tu u stóp pałacu Kazanowskich walczył z małpami pan Zagłoba umieszczoną na murze oporowym pałacu zaprojektowała i wykonała Józefa Wnukowa[21]. Na rynku zbudowano fontannę, ustawiono ławki i stylowe latarnie[22].

Ogółem na osiedlu Mariensztat powstały 53 domy mieszkalne (w tym 29 domów przy ul. Bednarskiej)[23]. Osiedle zostało oddane do użytku wraz z Trasą W–Z 22 lipca 1949[21]. Było to pierwsze warszawskie osiedle mieszkaniowe zbudowane po II wojnie światowej[1]. Otrzymanie tam przydziału mieszkania stanowiło duże wyróżnienie[24]. Na osiedlu zamieszkali m.in. przodownicy pracy i zasłużeni budowniczowie Trasy[25]. Na ścianie budynku przy ul. Mariensztat 15 umieszczono tablicę upamiętniającą budowę osiedla[26].

W latach 50. rynek Mariensztacki był miejscem zabaw i koncertów[4][25].

W 1999 upamiętniono 50-lecie osiedla Mariensztat odsłaniając tablicą na budynku przy ul. Mariensztat 19[26]. W 2010 skwerowi znajdującemu się w rejonie ulic Mariensztat i Sowiej nadano nazwę skwer Samuela Orgelbranda[27].

W kulturze masowej

Galeria

  • Teren dawnej jurydyki w 1873
    Teren dawnej jurydyki w 1873
  • Plac targowy na Mariensztacie, po prawej widoczny kościół św. Anny
    Plac targowy na Mariensztacie, po prawej widoczny kościół św. Anny
  • Ulica Mariensztat przed 1939
    Ulica Mariensztat przed 1939
  • Budowa osiedla Mariensztat (1949)
    Budowa osiedla Mariensztat (1949)
  • Dom przy ul. Mariensztat 19 wzniesiony w ciągu 19 dni
    Dom przy ul. Mariensztat 19 wzniesiony w ciągu 19 dni
  • Zabawa na rynku Mariensztackim (1949)
    Zabawa na rynku Mariensztackim (1949)
  • Typowa zabudowa osiedla – budynki stylizowane na kamieniczki
    Typowa zabudowa osiedla – budynki stylizowane na kamieniczki
  • Przekupka dłuta Barbary Zbrożyny
    Przekupka dłuta Barbary Zbrożyny

Przypisy

  1. ↑ a b c d Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 468. ISBN 83-01-08836-2.
  2. ↑ Maria Bogucka, Maria Kwiatkowska, Marek Kwiatkowski, Władysław Tomkiewicz, Andrzej Zahorski: Warszawa w latach 1526–1795. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 305. ISBN 83-01-03323-1.
  3. ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 134. ISBN 83-86619-97X.
  4. ↑ a b c d e Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 114.
  5. ↑ Witold Pruss: Rozwój przemysłu warszawskiego 1864–1914. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1977, s. 189.
  6. ↑ Jarosław Zieliński: Ulica Bednarska. Warszawa: Wydawnictwo Veda, 1997, s. 42. ISBN 83-85584-51-X.
  7. ↑ Aleksander Gieysztor, Janusz Durko: Warszawa. Jej dzieje i kultura. Warszawa: Arkady, 1980, s. 376. ISBN 83-213-2958-6.
  8. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 14 Nowowiejska-Francesco Nullo. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2008, s. 11. ISBN 978-83-88372-37-7.
  9. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 10. Mackiewicza-Mazowiecka. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2004, s. 108. ISBN 83-88372-28-9.
  10. ↑ a b Zygmunt Stępiński: Gawędy warszawskiego architekta. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984, s. 59. ISBN 83-03-00447-6.
  11. ↑ a b c Jerzy S. Majewski: Spacerownik. Warszawa śladami PRL-u.. Warszawa: Agora, 2010, s. 28. ISBN 978-83-268-0280-5.
  12. ↑ a b Zygmunt Stępiński: Gawędy warszawskiego architekta. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984, s. 64. ISBN 83-03-00447-6.
  13. ↑ Jerzy S. Majewski: Warszawa na starych pocztówkach. Warszawa: Agora, 2013, s. 61. ISBN 978-83-268-1238-5.
  14. ↑ a b Grzegorz Mika. Trasa W-Z. Urbanistyczna chirirgia. „Skarpa Warszawska”, s. 44, czerwiec 2018. 
  15. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 10. Mackiewicza-Mazowiecka. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2004, s. 108–109. ISBN 83-88372-28-9.
  16. ↑ Karol Małcużyński, Wacław Wojnacki: Zwiedzamy nową Warszawę. Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj”, 1950, s. 32.
  17. ↑ Henryk Janczewski: Całe życie z Warszawą. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986, s. 167. ISBN 83-06-01409-X.
  18. ↑ Karol Małcużyński: Szkice warszawskie. Warszawa: Książka i Wiedza, 1955, s. 64.
  19. ↑ Zygmunt Stępiński: Gawędy warszawskiego architekta. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984, s. 63. ISBN 83-03-00447-6.
  20. ↑ Jerzy S. Majewski: Spacerownik. Warszawa śladami PRL-u.. Warszawa: Agora, 2010, s. 28, 30. ISBN 978-83-268-0280-5.
  21. ↑ a b Zygmunt Stępiński: Gawędy warszawskiego architekta. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984, s. 65. ISBN 83-03-00447-6.
  22. ↑ Jacek Wołowski: Moja Warszawa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 265. ISBN 83-01-00062-7.
  23. ↑ Zygmunt Stępiński: Gawędy warszawskiego architekta. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984, s. 62, 65. ISBN 83-03-00447-6.
  24. ↑ Jacek Wołowski: Moja Warszawa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 263. ISBN 83-01-00062-7.
  25. ↑ a b Tadeusz Podgórski: Zwiedzamy Warszawę. Warszawa: Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, 1956, s. 89.
  26. ↑ a b Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 167. ISBN 83-912463-4-5.
  27. ↑ Uchwała nr LXXXII/2393/2010 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 14 maja 2010 r. w sprawie nadania nazwy skwerowi w Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy. [w:] Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego nr 134 poz. 3121 [on-line]. 10 lipca 2010. [dostęp 2017-12-22].
  28. ↑ Grzegorz Sołtysiak: Filmowy przewodnik po Warszawie. Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego, 2007, s. 119. ISBN 978-83-60142-70-7.

Linki zewnętrzne

Osiedla warszawskiej dzielnicy Śródmieście
Obszary MSI
Części miasta wg PRNG
Inne

Godło

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mariensztat&oldid=61880032”