Przejdź do zawartości

Szumsk (miasto)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Szumsk
Шумськ
Ilustracja
Cerkiew prawosławna Przemienienia Pańskiego,wspólnie użytkowana przez Kościół Prawosławny Ukrainy i UKP PM
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Ukraina

Obwód

 tarnopolski

Obwód

krzemieniecki

Powierzchnia

5 km²

Populacja (2017)
• liczba ludności


5453[1]

Nr kierunkowy

+380-3558

Kod pocztowy

47104

Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego
Mapa konturowa obwodu tarnopolskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Szumsk”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Szumsk”
Ziemia50°07′N 26°07′E/50,116667 26,116667
Strona internetowa

Szumsk (ukr. Шумськ) – miasto na Ukrainie, w obwodzie tarnopolskim w rejonie krzemienieckim[2], była siedziba rejonu szumskiego, do 1945 w Polsce, w województwie wołyńskim, w powiecie krzemienieckim, siedziba gminy Szumsk.

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP

Szumsk jest jedną z najwcześniej wzmiankowanych miejscowości na Wołyniu (1149). W 1637 roku założono tu klasztor bazylianów, zniszczony wraz z całym miastem podczas powstania Chmielnickiego. W 1715 roku Stanisław Maliński ufundował klasztor franciszkanów, po powstaniu listopadowym skasowany; kościół klasztorny zamieniono na cerkiew prawosławną[3].

W okresie międzywojennym miejscowość była siedzibą gminy Szumsk. Miasteczko było zamieszkane głównie przez ludność żydowską (70%), która została wymordowana przez Niemców z pomocą ukraińskiej policji 8 sierpnia 1942 roku podczas likwidacji getta; za miastem znajduje się zbiorowa mogiła 1792 rozstrzelanych mieszkańców[4].

Podczas okupacji hitlerowskiej, w marcu 1942 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 2000 osób. 18 sierpnia 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowali. Sprawcami zbrodni było Gestapo i SD z Równego, niemiecka żandarmeria oraz ukraińska policja[5].

W nocy z 20 na 21 marca 1943 na Szumsk napadła bojówka złożona ze zbiegłych policjantów ukraińskich i banderowców, wywlekając z domów kilku Polaków i zabijając na terenie byłego getta. Miasto stało się schronieniem dla około 3 tys. Polaków uciekających z wiosek przed rzeziami UPA; wsie gminy w znacznej części były polskie. Niemcy utworzyli w Szumsku oddział policji złożony z Polaków, który dawał ochronę uchodźcom[6].

Armia Czerwona zajęła Szumsk 26 lutego 1944 roku[4]. Polacy zostali ekspatriowani z miasta w maju 1945 roku[6].

Po wojnie ludność ukraińska została poddana represjom, liczne wywózki na wschód, procesy upowców.

Architektura

[edytuj | edytuj kod]
  • cerkiew Przemienienia Pańskiego (dawny kościół franciszkanów) – zdaniem Grzegorza Rąkowskiego główny zabytek miasta[3]
  • młyn z pocz. XX wieku[3]
  • Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP – ufundowany w 1852 roku służył wiernym do 1945 roku; następnie użytkowany jako magazyn, w 1985 roku wysadzony w powietrze. Świątynię odbudowano według starych planów po upadku ZSRR[3]
  • zamek[7] – w XIX wieku był w ruinie[3]
 Osobny artykuł: Zamek w Szumsku.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Чисельність наявного населення України на 1 січня 2017 року. Державна служба статистики України. Київ, 2017. стор.66
  2. Постанова Верховної Ради України від 17 липня 2020 року № 807-IX
  3. a b c d e Grzegorz Rąkowski, Wołyń. Przewodnik po Ukrainie Zachodniej. Część I, Pruszków: Rewasz, 2005, s. 393-394, ISBN 83-89188-32-5, OCLC 69330692.
  4. a b Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Red. I.A. Altman, Moskwa 2009, ISBN 978-5-8243-1296-6 s. 1098
  5. Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1481.
  6. a b Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939–1945, t. 1, Warszawa: „von borowiecky”, 2000, s. 456-457, ISBN 83-87689-34-3, OCLC 749680885.
  7. Szumsk. [dostęp 2013-09-07].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XII, Warszawa, 1880–1902, s. 77.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]