49°54′N 25°44′E/49,900000 25,733333Wiśniowiec
| |||
 Pałac Wiśniowieckich i Mniszchów | |||
| |||
| Państwo |  Ukraina
| ||
| Obwód |  tarnopolski
| ||
| Powierzchnia | 6 km² | ||
| Populacja (2017) • liczba ludności |
3 282[1] | ||
| Kod pocztowy | 47313 | ||
Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego   Wiśniowiec | |||
Położenie na mapie Ukrainy  Wiśniowiec | |||
| 49°54′N 25°44′E/49,900000 25,733333
| |||
Portal  Ukraina
| |||
Wiśniowiec (ukr. Вишнівець) – osiedle typu miejskiego leżące w obwodzie tarnopolskim Ukrainy, w rejonie zbaraskim, dawna siedziba magnaterii polskiej.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze wzmianki o osadzie pochodzą z roku 1395, ale pod nazwą Wiśniowiec miejscowość wymieniona została po raz pierwszy w połowie XV wieku. Wiśniowiec od początku swego istnienia aż do ostatniego rozbioru wchodził w skład Polski i był częścią województwa wołyńskiego.
28 kwietnia 1512 wojsko polsko-litewskie w bitwie pod Wiśniowcem zadało armii tatarskiej jedną z największych klęsk na ziemiach Rzeczypospolitej[2].
Podczas powstania Chmielnickiego miejscowi prawosławni wraz z Kozakami dokonali rzezi Polaków i zakonników z klasztoru karmelitów[2].
Do roku 1744 miejscowość wchodziła w skład posiadłości Wiśniowieckich, a po śmierci hetmana wielkiego litewskiego Michała Serwacego Wiśniowieckiego przeszła w ręce rodu Mniszchów, a po nich w połowie XIX wieku Platerów.
Od 1795 do traktatu ryskiego w 1921 Wiśniowiec należał do państwa rosyjskiego, następnie do 1939 znów do Polski (województwo wołyńskie, powiat krzemieniecki). Miejscowość była siedzibą gminy Wiśniowiec.
W wyniku agresji radzieckiej 17 września 1939 roku miasto dostało się pod okupację ZSRR, w 1941–1944 było pod okupacją niemiecką.
W latach 1941–1942 Niemcy dokonali eksterminacji Żydów, którzy stanowili wówczas większość mieszkańców miasta. Największa egzekucja odbyła się w dniach 11–12 sierpnia 1942, gdy SD przy współudziale niemieckiej żandarmerii i ukraińskiej policji rozstrzelało 2669 osób[3].
Podczas rzezi wołyńskiej w 1943 r. Wiśniowiec obsadzony załogą niemiecko-węgierską stanowił dla ludności polskiej z okolicznych wsi miejsce schronienia przed atakami Ukraińskiej Powstańczej Armii. Polacy chronili się głównie w klasztorze karmelitów bosych i w kościele. 21 lutego 1944 do klasztoru wtargnął oddział UPA i zamordował ok. 300 cywili, głównie kobiet i dzieci. W tym samym czasie w Wiśniowcu Starym zabito 138 Polaków.
W 1944 r. nastąpiła ponowna okupacja radziecka. W 1945 na podstawie traktatu pokojowego kończącego II wojnę światową Wiśniowiec ostatecznie znalazł się w Ukraińskiej SRR.
W 1989 liczyło 4001 mieszkańców[4].
Od upadku ZSRR w roku 1991 miasto należy do Ukrainy.
W 2013 liczyło 3389 mieszkańców[5].
Pomimo licznych działań wojennych prowadzonych na tych terenach w ciągu ostatnich 300 lat zachowały się w Wiśniowcu liczne zabytki, z których największym jest pałac Wiśniowieckich.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- pałac Wiśniowieckich z 1720 r. przebudowany przez Mniszchów w XIX wieku
- park pałacowy o powierzchni 8 ha, obecnie park krajobrazowy objęty ochroną[2].
- cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego (Wozniesieńska) z 1530 r.[6]
- drewniana cerkiew pw. św. Michała z 1726 r., przebudowana w XIX wieku[2].
- klasztor oo. karmelitów bosych[7], obecnie mieści się w nim internat[2].
- kościół klasztorny pw. św. Michała Archanioła z 1740 r.; spalony w 1944 roku przez UPA, ruiny wysadzono w czasach sowieckich. Obecnie nie ma po nim śladu[2][8].
W kulturze[edytuj | edytuj kod]
W Trylogii Sienkiewicza wojska księcia Jeremiego Wiśniowieckiego, opuszczając Łubnie, odsyłają dwór księżnej Gryzeldy, jego żony, do Wiśniowca w celu ochrony przed rebelią Chmielnickiego.
Sport[edytuj | edytuj kod]
2 lipca 2017 odbyło się uroczyste otwarcie rekonstruowanego piłkarsko-lekkoatletycznego stadionu w Wiśniowcu[9].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Bitwa pod Łopusznem (znana także jako bitwa pod Wiśniowcem)
- 5 Pułk Koronny Przedniej Straży
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2017 року. Державна служба статистики України. Київ, 2017. стор.65.
- ↑ a b c d e f Grzegorz Rąkowski, Wołyń. Przewodnik po Ukrainie Zachodniej. Część I, Pruszków: Rewasz, 2005, s. 412–418, ISBN 83-89188-32-5, OCLC 69330692.
- ↑ Холокост на территории СССР: Энциклопедия. Moskwa, 2009, s. 165. ISBN 978-5-8243-1296-6. (ros.).
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу.
- ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2013 року. Державна служба статистики України. Київ, 2013. стор.95.
- ↑ Aleksander Strojny, Krzysztof Bzowski, Artur Grossman: Ukraina zachodnia: tam szum Prutu, Czeremoszu... Kraków: Wyd. Bezdroża, 2005, s. 224–225. ISBN 83-921981-6-6.
- ↑ Tokarski J.: Lwów i okolice. Bielsko-Biała: Pascal, 2007, s. 333–334. ISBN 978-83-7304-776-1.
- ↑ Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945, Warszawa: von borowiecky, 2000, s. 473, ISBN 83-87689-34-3, OCLC 749680885.
- ↑ Otwarcie stadionu w Wiśniowcu (Відкриття стадіону Вишнівець) (ukr.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ukraina zachodnia: tam szum Prutu, Czeremoszu..., zespół red. A. Strojny, K. Bzowski, A. Grossman, Kraków, Wyd. Bezdroża, 2005, ISBN 83-921981-6-6, s. 224–225
- Jacek Tokarski, Lwów i okolice, Bielsko-Biała: Wyd. Pascal, 2007, s. 333–4, ISBN 978-83-7304-776-1, OCLC 749499813.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- MSN World Atlas
- zdjęcia z Wiśniowca
- Pałac Wiśniowieckich i Mniszchów w Wiśniowcu na filmie z drona, 2018.
- Wiśniowiec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 614.
| ||||
| ||||||||||