Teatr im. Adama Mickiewicza w Częstochowie
50°48′54″N 19°06′50″E/50,814972 19,113778 Budynek Teatru im. Adama Mickiewicza w Częstochowie | |
| Typ teatru |
teatr dramatyczny |
|---|---|
| Założyciel | |
| Kierownictwo artystyczne |
|
| Państwo | |
| Lokalizacja |
Częstochowa, ul. Kilińskiego 15 |
| Aktorzy |
Sylwia Oksiuta-Warmus, Michał Kula, Teresa Dzielska, Adam Hutyra, Agata Ochota-Hutyra, Iwona Chołuj, Marta Honzatko |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie Częstochowy  | |
| 50°48′54″N 19°06′50″E/50,814972 19,113778
| |
| Strona internetowa | |
Teatr im. Adama Mickiewicza w Częstochowie, wcześniej jako Teatr Rozmaitości, a potem Teatr Miejski Kameralny – państwowy teatr mieszczący się w Częstochowie w budynku przy ul. Kilińskiego 15, wzniesionym w latach 1928–1931, jako Teatr Miejski Kameralny. W latach 1979–1984 nastąpiła jego modernizacja i rozbudowa. Teatr im. Adama Mickiewicza dysponuje następującymi scenami: scena duża, scena kameralna, scena Histrion oraz Foyer im. Marka Perepeczki.
Teatr jest organizatorem Przeglądu Przedstawień Istotnych „Przez dotyk”, Przeglądu Zespołów Teatralnych Szkół Średnich oraz przeglądu „Dziecięca Kraina Wrażliwości”. Uczestniczy w organizacji odbywającej się co rok w Częstochowie Nocy kulturalnej.
Historia
[edytuj | edytuj kod]W sezonie 1926/1927 R. Szpigelman, właściciel sali Reduty na ul. Strażackiej (obecnie Katedralna), za zgodą władz miejskich zaadaptował na własny koszt tę salę dla potrzeb teatru. Licencję z ZASP na prowadzenie teatru uzyskał częstochowski aktor Jan Otrembski, skompletował on stały zespół aktorski i na organizację teatru wydał całe swoje oszczędności w wysokości 6 tys. złotych. 15 marca 1927 nastąpiło otwarcie stałego Teatru Miejskiego Rozmaitości. Odbyła się wówczas premiera Ślubów panieńskich Aleksandra Fredry. We wrześniu tego samego roku nowy teatr przyjął nazwę: Teatr Miejski Rozmaitości.
Z gościnnymi występami w Częstochowie pojawili się m.in. Juliusz Osterwa z zespołem warszawskiej Reduty, Stefan Jaracz z zespołem oraz Karol Adwentowicz.
W październiku 1928 powstała spółka akcyjna Towarzystwo Budowy i Eksploatacji Teatru w Częstochowie S.A. z inicjatywy Jana Otrembskiego i starosty częstochowskiego Kazimierza Kühna. Rozpoczęto budowę gmachu teatralnego na placu zakupionym przez Towarzystwo na rogu ulic Kilińskiego i Jasnogórskiej. Projekt gmachu został wykonany przez warszawskich architektów Józefa Krupę i Teodora Łapińskiego.
W kolejnych latach z gościnnymi występami w teatrze częstochowskim pojawiali się m.in. Hanka Ordonówna, Eugeniusz Bodo, Józef Węgrzyn, Kazimierz Krukowski, Wanda Siemaszkowa.
W 1930 zamknięto Teatr Rozmaitości ze względu na zagrożenie bezpieczeństwa widzów w jego dotychczasowej siedzibie. W lipcu następnego roku otwarto Teatr Miejski Kameralny w sali parterowej częściowo wykończonego gmachu przy ul. Kilińskiego pod dyrekcją Jana Otrembskiego i A. Piekarskiego.
W 1933 zlikwidowano Towarzystwo Budowy i Eksploatacji Teatru w Częstochowie S.A. ze względu na kryzys ekonomiczny i rosnące koszty budowy. Gmach teatru zlicytowano, wykupiła go Komunalna Kasa Oszczędności, główny wierzyciel Towarzystwa.
W latach 1932–1935, w okresie dyrekcji Iwo Galla w Teatrze Miejskim Kameralnym odbyło się ponad 60 premier. Spektakl Sędziowie będący inscenizacją sztuki Stanisława Wyspiańskiego został wyróżniony w konkursie ogłoszonym przez Wydział Kultury i Sztuki przy Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w związku z 25. rocznicą śmierci plastyka i dramaturga.
W drugiej połowie lat 30. teatr nadal się rozwijał, gościnne występy dawali też znani aktorzy, m.in. Franciszek Brodniewicz, Mariusz Maszyński, Eugeniusz Bodo. Istniała jednak groźba ruiny niewykończonej górnej części gmachu. W 1937 Zarząd Miejski m. Częstochowy wykupił gmach, a Komunalna Kasa Oszczędności udzieliła pożyczki na przebudowę i wykończenie górnej części budynku teatru. W 1938 ukończono budowę teatru w Częstochowie i zainaugurowano działalność sceny „Wielkiej”. W tym samym roku Kazimierz Brodzikowski i Tadeusz Krotke zawiązali spółkę pod nazwą Teatr Miejski w Częstochowie spółka z o.o.
W okresie okupacji niemieckiej nastąpiła dewastacja i duże zniszczenia gmachu teatru. Pod koniec wojny, w 1945, grupa aktorów pod kierownictwem Tadeusza Krotke doprowadziła budynek teatru do stanu używalności. W lutym 1945 roku pokazano na scenie teatru pierwszy program estradowy, a w kwietniu odbyła się pierwsza premiera: Uciekła mi przepióreczka Stefana Żeromskiego w reżyserii A. Kwiatkowskiego i scenografii W. Wagnera.
W pierwszym sezonie po wojnie 1945/1946 udało się uzyskać stabilizację finansową i zorganizować stały zespół aktorski. W 1949 teatr upaństwowiono. Efektem nasilenia realizmu socjalistycznego było obniżenie poziomu artystycznego przy jednoczesnej masowej produkcji spektakli. Spowodowało to znaczny spadek frekwencji.
W 1951 dyrektorem teatru został Edmund Kron, który doprowadził do rozkwitu teatru. Wypracował on własną linię programową. Przewagę stanowiły inscenizacje z repertuaru klasycznego i romantycznego.
13 listopada 1956 zarządzeniem Ministerstwa Kultury i Sztuki teatrowi nadano imię Adama Mickiewicza. Uroczystość uświetniła premiera Konfederatów barskich. Dwa lata później oddano do użytku Dom Aktora, wybudowany z inicjatywy Edmunda Krona.
Okres 1962–1966, dyrekcja Augusta Kowalczyka, to oparcie repertuaru wyłącznie na współczesnych sztukach polskich. Na deskach częstochowskiego teatru miało wówczas miejsce wiele prapremier i debiutów dramaturgicznych, m.in.: Garść piasku i Dzień oczyszczenia Jerzego Przeździeckiego, Ktoś nowy Marka Domańskiego, Psalmy Macieja Zenona Bordowicza. Podczas Śląskiej Wiosny Teatralnej w 1963 sztuka Kanada Jana Kurczaba zdobyła I miejsce.
W czasie, gdy dyrekcję sprawował Andrzej Uramowicz (1966–1976), nastąpiła stabilizacja artystyczna, prezentowano urozmaicony repertuar komediowy i dramatyczny.
1 września 1979 rozpoczęła się modernizacja i rozbudowa budynku teatru przy ul. Kilińskiego. W tym okresie spektakle odbywały się w sali Filharmonii Częstochowskiej, w klubie Politechnik, a także w salach zakładowych domów kultury Stradom i Warta. Remont zakończono w 1984, 1 września nastąpiło uroczyste otwarcie zmodernizowanego gmachu teatru podczas premiery Zemsty Aleksandra Fredry w reżyserii Bogdana Michalika, który został dyrektorem artystycznym teatru. Dwa lata później rozpoczęto remont Domu Aktora.
19 czerwca 1989 budynek teatru wpisano do rejestru zabytków (nr rej. A/631/2020)[1].
W dniu 10 listopada 2000 roku z okazji koncertu operowego Wiesława Ochmana, w budynku w jego głównym foyer została odsłonięta kopia obrazu "Portret Adama Mickiewicza na Judahu skale" z 1828 roku, autorstwa Walentego Wańkowicza. Autorem prezentowanej kopii jest kopista Jerzy Szajewski[2].
Dyrektorzy
[edytuj | edytuj kod]- 1926–1932: Jan Otrembski
- 1932–1935: Iwo Gall
- 1935–1938: Kazimierz Brodzikowski
- 1938–1939: Kazimierz Brodzikowski, Tadeusz Krotke
- 1939–1945: okupacja niemiecka, teatr nieczynny
- 1945–1949: Tadeusz Krotke
- 1949–1951: Eugeniusz Poreda
- 1951–1962: Edmund Kron
- 1962–1966: August Kowalczyk
- 1966–1976: Andrzej Uramowicz
- 1976–1982: Tadeusz Bartosik
- 1982–1984: Andrzej Jurczyński, Wojciech Kopciński (31 grudnia 1983)
- 1984–1988: Bogdan Michalik, Jan Kempa
- 1988–1990: Tadeusz Kijański, Jan Kempa
- 1990–1994: Ryszard Krzyszycha
- 1994–1997: Henryk Talar
- 1997–2003: Marek Perepeczko
- 2003–2006: Katarzyna Deszcz
- 2006: Robert Dorosławski
- 2006-2018: Piotr Machalica
- 2018–2021: Magdalena Piekorz
- 2022: Olaf Lubaszenko
- od 2022: Magdalena Woch
Aktorzy
[edytuj | edytuj kod]Obecni
[edytuj | edytuj kod]|
Współpraca |
Dawni
[edytuj | edytuj kod]Najbardziej znane przedstawienia
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 29 kwietnia 2020 r.. wkz.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-03)]. (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2020-04-29]
- ↑ Gazeta Częstochowska, 2000, nr 41 (474) - Śląska Biblioteka Cyfrowa [online], sbc.org.pl [dostęp 2022-01-23] (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Historia Teatru im. A. Mickiewicza. teatr-mickiewicza.pl. [dostęp 2012-02-18].
- Jan Otrembski. Muzeum Częstochowskie. [dostęp 2012-02-18].