Jest związkiem o dużej aktywności biologicznej. Spełnia wiele ważnych funkcji fizjologicznych u ssaków (również u człowieka). Ze względu na niewielkie rozmiary cząsteczki i lipofilowość, tlenek azotu łatwo przenika przez błony biologiczne bez pośrednictwa układów transportujących.
Zanim odkryto, że tlenek azotu jest produkowany w organizmie, istniało określenie na nieznany związek powodujący rozkurcz mięśniówki gładkiej – śródbłonkowy czynnik rozluźniający (EDRF – Endothelium-derived relaxing factor), który później okazał się być tlenkiem azotu. EDRF odkrył i scharakteryzował Robert F. Furchgott, który otrzymał za to Nagrodę Nobla w 1998 roku, razem ze swoimi współpracownikami: Louisem Ignarro i Feridem Muradem.
Niektóre z działań tlenku azotu w fizjologii i stanach chorobowych:
reguluje napięcia naczyń krwionośnych i co za tym idzie ciśnienia tętniczego krwi (poprzednio znany jako EDRF)
Podczas pandemii COVID-19, wiosną 2020 r., Jan Martel, Yun-Fei Ko, John D. Young i David M. Ojcius sugerowali, że wdychanie powietrza przez nos powoduje lepsze natlenienie krwi i na dodatek, dzięki wytwarzanemu w nosie tlenkowi azotu, pomaga zwalczać zakażenie koronawirusem, blokując jego replikację w płucach[6]. Korzystny wpływ NO na COVID-19 potwierdzali także Fabio Luigi Massimo Ricciardolo, Francesca Bertolini, Vitina Carriero, Marieann Högman, Raj Parikh, Carolyn Wilson, Janice Weinberg, Daniel Gavin, James Murphy, Bijan Safaee Fakhr, Steffen B. Wiegand, Riccardo Pinciroli, Stefano Gianni i Caio C. A. Morais[7][8][9].
↑ abcdeTlenek azotu (ZVG: 1080)(ang. • niem.) w bazie GESTIS, Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung (IFA). [dostęp 2012-04-28].