Ulica Prosta w Warszawie
| Mirów, Czyste | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Ulica Prosta przy ul. Karolkowej, widok w kierunku wschodnim | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
1435 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 52°13′52,2″N 20°59′16,6″E/52,231167 20,987944
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica Prosta – ulica w warszawskiej dzielnicy Wola.
Historia
[edit | edit source]Ulica to dawna droga narolna, która od 1650 stanowiła granicę jurydyki Grzybów[1]. Nazwa Prosta została nadana w 1770[2].
Bieg ulicy ukształtował się w ostatnich dekadach XIX wieku. Pierwotnie łączyła ona ulicę Twardą z Towarową. W 1864 została wybrukowana.
W latach 1905–1906 na rogu ulicy Prostej i Waliców wybudowano gmach Szkoły Handlowej Zgromadzenia Kupców m. Warszawy zaprojektowany przez Edwarda Goldberga[1][3]. W okresie międzywojennym wśród mieszkańców ulicy przeważała ludność żydowska.
W listopadzie 1940 wschodni odcinek ulicy, między ul. Żelazną i ul. Twardą, znalazł się w granicach warszawskiego getta[4].
10 maja 1943 przez właz znajdujący się na ulicy Prostej ewakuowała się kanałami z getta na stronę „aryjską” grupa żydowskich powstańców, wśród nich m.in. Marek Edelman[5][6]. W 2010 w tym miejscu odsłonięto pomnik upamiętniający to wydarzenie.
Podczas powstania warszawskiego, we wrześniu 1944, grupa żołnierzy Armii Krajowej z batalionu Wacława Stykowskiego „Hala” dokonała w piwnicach domów przy ul. Prostej i Twardej mordu na kilkunastu ukrywających się tam Żydach[7]. Była to najpoważniejsza zbrodnia dokonana na terenie zajętym przez powstańców[8].
Prawie cała zabudowa ulicy została zniszczona w 1944[9].
24 listopada 1961 nazwę ulica Prosta nadano 450-metrowemu odcinkowi nowej drogi pomiędzy skrzyżowaniami z ulicami Towarową i Karolkową, która połączyła dotychczasową ulicę Prostą z ulicą Marcina Kasprzaka[10].
Przy ulicy powstały bloki zbudowanego w latach 1965–1972 osiedla Za Żelazną Bramą[11]. Ok. 1968 ulica została przebudowana i poszerzona.
W okresie PRL, w latach 50. lub 60.[12]. pod ulicą przekopano ok. 200-metrowy tunel o szerokości 3,45 metra[12], łączący Zakłady Dom Słowa Polskiego z centrum spedycji prasy RSW „Prasa” znajdujący się przy ul. Prostej róg ul. Wroniej[13]. Tunel pod ulicą zlikwidowano w 2022 roku z powodu zagrożenia zapadnięcia się jezdni lub torów tramwajowych[12].
Od 11 września 2010 do 30 września 2014 ulica była zamknięta dla ruchu kołowego na całej swej długości w związku z budową centralnego odcinka II linii warszawskiego metra[14]. Ulica została wtedy poszerzona (dwie jezdnie z dwoma pasami ruchu w każdą stronę). Przebudowano także skrzyżowania z ulicami Twardą i Żelazną, a torowisko tramwajowe na całej długości ulicy znalazło się pomiędzy jezdniami[15].
Ważniejsze obiekty
[edit | edit source]- Biurowiec Crown Point
- Biurowiec Prosta Office Center
- Biurowiec Prosta Tower
- Biurowiec Skyliner
- Biurowiec Warsaw Unit
- Fabryka Norblina, d. Norblin, Bracia Buch i T. Werner
- Kompleks biurowy Generation Park
- Kompleks biurowy Mennica Legacy Tower
- Kompleks biurowy Warsaw Hub
- Łucka City
- Polfa Warszawa
- Pomnik Ewakuacji Bojowników Getta Warszawskiego
- Stacja metra Rondo Daszyńskiego
- Stacja metra Rondo ONZ
Obiekty nieistniejące
[edit | edit source]Przypisy
[edit | edit source]- ↑ a b Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 701. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 169. ISBN 83-86619-97X.
- ↑ Robert Marcinkowski: Ilustrowany Atlas Dawnej Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Oliwka, 2013, s. 167. ISBN 978-83-931203-1-4.
- ↑ Paweł E. Weszpiński: Mapa nr 1. Getto warszawskie. Granice przed wielką akcją likwidacyjną. [w:] Barbara Engelking, Jacek Leociak, Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013. ISBN 978-83-63444-27-3.
- ↑ Symcha Rotem: Wspomnienia powstańca z warszawskiego getta. Warszawa: Wydawnictwo VEDA, s. 92. ISBN 978-83-61932-28-4.
- ↑ Władysław Bartoszewski, Marek Edelman: I była dzielnica żydowska w Warszawie. Wybór tekstów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010, s. 271, 321. ISBN 978-83-01-164-430.
- ↑ Janusz Marszalec: Ochrona porządku i bezpieczeństwa publicznego w Powstaniu Warszawskim. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 1999, s. 251. ISBN 83-87893-07-2.
- ↑ Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2002, s. 383. ISBN 83-11-10124-8.
- ↑ Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 171.
- ↑ Uchwała nr 28 Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 24 listopada 1961 r. w sprawie zmiany nazw ulicom. „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy”. nr 22, poz. 96, s. 1-8, 1961-11-24.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 1010. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ a b c Jarosław Osowski. Nowe centrum bez tunelu. „Gazeta Stołeczna”, s. 1, 13 grudnia 2023.
- ↑ Rafał Jabłoński: Historie warszawskie. Warszawa: Wydawnictwo TRIO, 2012, s. 57. ISBN 978-83-7436-314-3.
- ↑ Magdalena Łań: Świętokrzyska, Prosta i Sokola gotowe. um.warszawa.pl, 30 września 2014. [dostęp 2014-10-02].
- ↑ Jarosław Osowski: Koniec budowy II linii: po czterech latach wracamy z objazdów. [w:] "Gazeta Stołeczna" [on-line]. warszawa.gazeta.pl, 30 września 2014. [dostęp 2014-10-02].