Wojciech Weiss

Wojciech Weiss
Data i miejsce urodzenia	4 maja 1875 Leorda (Rumunia)
Data i miejsce śmierci	7 grudnia 1950 Kraków
Dziedzina sztuki	Malarstwo
Epoka	Modernizm, Ekspresjonizm
Ważne dzieła
Promienny zachód słońca Taniec Melancholik Opętanie Autoportret z maskami Manifest
Odznaczenia

Wojciech Weiss

Wojciech Weiss (ur. 4 maja 1875 w Leorda na Bukowinie, zm. 7 grudnia 1950 w Krakowie) – polski malarz.

Studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie, później w Paryżu, Rzymie i Florencji. Od 1907 był profesorem i rektorem krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Malował m.in. pejzaże okolic Strzyżowa, Płaszowa i Kalwarii Zebrzydowskiej (miejscowości, w których mieszkał), portrety, akty. Wpływ na jego malarstwo wywarła twórczość Muncha, Malczewskiego, pozostawał też, szczególnie w młodości, pod wpływam poglądów filozoficznych Stanisława Przybyszewskiego. Był artystą docenionym za życia, uznawanym, wystawianym na ziemiach polskich i za granicą.

Pasją artysty było fotografowanie. W zbiorach rodzinnych znajdują się setki fotografii z początków minionego stulecia.

Pamięć po śmierci

Po śmierci artysty jego żona, Irena Weissowa pseud. Aneri i syn Stanisław podjęli starania o utworzenie w Krakowie muzeum Wojciecha Weissa bądź o wydzielenie w Muzeum Narodowym osobnej jego stałej ekspozycji. Obie koncepcje, z różnych względów, nie zostały zrealizowane. W 2006 r. wnuczki artysty powołały do życia Fundację Muzeum Wojciecha Weissa.

Inspiracje Japonią

"Był twórcą wszechstronnym: uprawiał malarstwo olejne, grafikę warsztatową i użytkową, tworzył pastele, akwarele, pozostawił wiele szkiców. Największy wpływ na jego twórczość mieli Jacek Malczewski i Leon Wyczółkowski, pod którego okiem kształcił się w Szkole Sztuk Pięknych. Jego malarstwo z początku przesycone dekadenckim klimatem, po 1905 roku charakteryzuje się dominacją barw białych, a następnie wzbogaca się kolorystycznie. Tematy podejmowane przez artystę to głównie pejzaże i akty, ale powstają również większe kompozycje podszyte symboliką, często bezpośrednio inspirowane prozą Stanisława Przybyszewskiego.

Momentem przełomowym w życiu Weissa jest zakup niewielkiego, malowniczo położonego domku w Kalwarii. Właśnie wtedy, dzięki bliskiemu kontaktowi z naturą, w jego twórczości pojawiają się inspiracje japońskie. Weiss dogłębnie poznał zasady estetyki i kompozycji japońskich drzeworytów, a następnie przetwarzał i wykorzystywał je m.in. w rodzimych pejzażach. Zamiłowanie do sztuki Dalekiego Wschodu artysta przejął od największego polskiego jej kolekcjonera i propagatora Feliksa Mangghi Jasieńskiego, swego bliskiego przyjaciela."

Odznaczenia i wyróżnienia

W 1914 otrzymał austriacki Order Korony Żelaznej i bawarski Order Zasługi Świętego Michała. W 1936 został odznaczony łotewską komandorią Orderu Trzech Gwiazd, krzyżem komandorskim Orderu Odrodzenia Polski i Złotym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury za wybitne zasługi dla polskiej sztuki w ogóle. Otrzymał też państwową nagrodę plastyczną Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego za rok 1937.

Wybrane dzieła

• Altana, 1903, olej na płótnie, 96,5 x 146,5 cm, Muzeum Narodowe w Krakowie
• Autoportret z maskami, 1900, olej na płótnie, 91 x 73 cm, Muzeum Narodowe w Krakowie
• Demon (W kawiarni), 1904, olej na płótnie. 66,5 x 96 cm, Muzeum Narodowe w Krakowie
• Malarz i modelka, 1911, olej na płótnie, 151 x 80 cm, Muzeum Okręgowe w Toruniu
• Manifest, 1950, olej na płótnie, 190 x 136 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Melancholik (Totenmesse), 1898, olej na płótnie, 128 x 65,5 cm, Muzeum Narodowe w Krakowie
• Modelka, ok. 1911, olej na płótnie, 80 x 62 cm, Lwowska Galeria Sztuki
• Odyseusz pod ziemią w Hadesie, 1895, olej na płótnie, 66 x 96 cm, Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie
• Opętanie, 1899-1900, olej na płótnie, 100 x 185 cm, Muzeum Literatury w Warszawie
• Pejzaż z Kalwarii Zebrzydowskiej, 1936, olej na płótnie, 46 x 65 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Pocałunek na trawie, ok. 1900, olej na płótnie, 45 x 74 cm, Muzeum Narodowe w Poznaniu
• Portret Dagny Juel Przybyszewskiej, 1899, pastel na papierze, 49,5 x 60 cm, Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie
• Portret Modelki Jadźki, 1947, olej na płótnie, 78 x 78 cm, Muzeum Narodowe w Gdańsku
• Promienny zachód słońca, ok. 1902, olej na płótnie. 60,5 x 81 cm, Muzeum Narodowe w Poznaniu
• Strachy, 1905, olej na płótnie, 95 x 145 cm, Muzeum Narodowe w Krakowie (depozyt)
• Student, 1897, olej na płótnie, 96 x 64 cm, Zamek Królewski na Wawelu
• Szkic do autoportretu z jabłkiem, 1897, akwarela na papierze, 31,7 x 45 cm, Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie
• Taniec, 1899, olej na płótnie, 65 x 97 cm, Zbiory rodziny artysty
• Wenus, 1916, olej na płótnie, 79 x 101 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Widok z okna, 1927-1939, olej na płótnie, 44 x 30 cm, Muzeum Narodowe we Wrocławiu
• Wiosna, 1898, olej na płótnie, 96,5 x 65,5 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Zasmucona, 1898, olej na płótnie, 70,5 x 50 cm, Muzeum Narodowe w Poznaniu
• Żona artysty w ogrodzie, 1916, olej na płótnie, 80 x 63 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie

Bibliografia

• WiesławW. Juszczak WiesławW., Młody Weiss, Warszawa: PWN, 1979, ISBN 83-01-00034-1, OCLC 830297707 .
• Jacek Friedrich, Agnieszka Friedrich, Żydowskie tematy Wojciecha Weissa. Katalog wystawy, Kraków: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, 1999.
• Łukasz Kossowski, Wojciech Weiss (1875-1950), Warszawa: Edipresse Polska, 2207, (Ludzie Czasy Dzieła), ​ISBN 978-83-7477-061-3​
• ŁukaszŁ. Kossowski ŁukaszŁ., Wojciech Weiss, Kraków: Kluszczyński, 2002, ISBN 83-88080-77-6, OCLC 995373663 .
• Renata Weiss, Akordy światła i koloru. Wojciech Weiss i Aneri, Stalowa Wola: Muzeum Regionalne, 2007, ​ISBN 978-83-923943-9-6​
• Wojciech Weiss laureatem państwowej nagrody plastycznej. Biogram. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 67 z 24 marca 1937. 

Linki zewnętrzne

• Fundacja Muzeum Wojciecha Weissa
• Wojciech Weiss na wystawie Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, 1925 r.
• Wojciech Weiss na wystawie Towarzystwa Sztuk Pięknych, 1937 r.