Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego

Wydział Teologiczny

Faculty of Theology

Uniwersytet Opolski
Gmach Collegium Theologicum UO
Data założenia	1994
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Adres	ul. Wojciecha Drzymały 1a 45-342 Opole
Liczba pracowników • naukowych	38 27
Liczba studentów	180
Dziekan	ks. dr hab. Mateusz Rafał Potoczny, prof. UO
Położenie na mapie Opola Wydział Teologiczny
Położenie na mapie Polski Wydział Teologiczny
Położenie na mapie województwa opolskiego Wydział Teologiczny
50°40′08″N 17°55′33″E
Strona internetowa

Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego (WT UO) – jeden z 12 wydziałów Uniwersytetu Opolskiego. W ramach Wydziału funkcjonuje również Instytut Nauk Teologicznych. Siedzibą Wydziału jest Collegium Theologicum Uniwersytetu Opolskiego.

Historia

Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego powstał w 1994 roku z przekształcenia powstałej w 1981 roku filii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, bazującej na kilkudziesięcioletnich doświadczeniach Wyższego Seminarium Duchownego w Nysie, gdzie pracowała kadra naukowa dawnego Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie.

Aktualnie Wydział Teologiczny kształci studentów na studiach stacjonarnych na czterech kierunkach zaliczanych do dziedziny nauk teologicznych (teologia, teologia kanoniczna, orientalistyka chrześcijańska oraz turystyka i kultura śródziemnomorska).

W przeszłości Wydział Teologiczny składał się z 3 instytutów i 10 samodzielnych katedr. Od wprowadzenia reformy Nauki i Szkolnictwa Wyższego w 2019 r. na strukturę Wydziału składa się 5 samodzielnych katedr. Aktualnie w jednostce zatrudnionych jest 26 pracowników naukowo-dydaktycznych (z czego 11 na stanowisku profesora, 9 na stanowisku profesora uczelni ze stopniem doktora habilitowanego oraz 6 na stanowisku adiunkta ze stopniem doktora). Wydział współpracuje również z emerytowanymi profesorami, których autorytet wspiera proces dydaktyczny oraz z szeregiem wykładowców zatrudnionych na zajęciach zleconych. Ponadto Wydział prowadzi szeroko zakrojoną współpracę z ośrodkami międzynarodowymi (m.in. Niemcy, Włochy, Austria, Węgry, Rumunia, Czechy, Słowacja, Indie, Liban).

Wydział Teologiczny UO wydaje również cenione czasopisma naukowe, takie jak:

• Studia Oecumenica
• Liturgia Sacra. Liturgia, Musica, Ars
• Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego
• Family Forum
• Scriptura Sacra
• Diakon

Ponadto Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego wydaje następujące serie książkowe:

• Opolska Biblioteka Teologiczna
• Opolska Myśl Teologiczna
• Ekumenizm i Integracja
• Liturgia Musica Ars
• Człowiek – Rodzina – Społeczeństwo
• Colloquia Theologica
• Z Dziejów Kultury Chrześcijańskiej na Śląsku
• Podręczniki i Skrypty
• Pomoce duszpasterskie

Według stanu na 2015 rok na Wydziale studenci odbywają studia w ramach studiów pierwszego stopnia (licencjackich), studiów drugiego stopnia (magisterskich uzupełniających), jednolitych studiów magisterskich oraz studiów doktoranckich. Łącznie na Wydziale Teologicznym studiuje 271 studentów.

W przeprowadzonej ewaluacji jakości działalności naukowej za lata 2017-2021 Uniwersytetowi Opolskiemu w dyscyplinie nauki teologiczne przyznano kategorię A +.

Wydział Teologiczny UO jest jednostka aktywną w przestrzeni mediów społecznościowych. W ramach wydziału działa #OpolskieForumTeologii, na którego kanale można wysłuchać wielu wykładów z zakresu teologii i nauk pokrewnych.

Władze (od 2020)

Od 1 października 2019 r., w związku z nową ustawą – prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz nowym statutem UO, w ramach WT UO wyodrębniono Instytut Nauk Teologicznych. W związku z tym zmieniła się również struktura jednostki:

Wydział Teologiczny UO

• Wielki Kanclerz Wydziału Teologicznego: bp dr hab. Andrzej Czaja
• Dziekan: ks. dr hab. Mateusz Rafał Potoczny, prof. UO

Instytut Nauk Teologicznych UO

• Dyrektor: ks. dr hab. Krystian Kałuża, prof. UO

Poczet dziekanów

• 1994–2002: ks. prof. dr hab. Helmut Jan Sobeczko – teolog (liturgika)
• 2002–2008: ks. prof. dr hab. Tadeusz Dola – teolog (teologia fundamentalna)
• 2008–2012: ks. prof. dr hab. Stanisław Rabiej – teolog (ekumenizm)
• 2012–2016: ks. prof. dr hab. Tadeusz Dola – teolog (teologia fundamentalna)
• 2016–2020: ks. prof. dr hab. Radosław Chałupniak – teolog (katechetyka)
• od 2020: ks. dr hab. Mateusz Rafał Potoczny, prof. UO – teolog (liturgika, kościelne nauki wschodnie)

Doktorzy honoris causa

• J.E. ks. abp Alfons Nossol (18 maja 1995)
• J.Em. Kard. Miloslav Vlk (24 stycznia 2002)
• J. Em. Kard. Karl Lehmann (24 stycznia 2002)
• Jego Świątobliwość Ojciec Święty Jan Paweł II (17 lutego 2004)
• Hans-Gert Pöttering (10 marca 2007)
• J. Em. Kardynał Walter Kasper (10 marca 2007)
• prof. Krzysztof Zanussi (5 marca 2010)
• ks. prof. Wacław Hryniewicz OMI (30 października 2014)
• o. prof. Stanisław Celestyn Napiórkowski OFMConv (30 października 2014)
• J. Em. Kard. Kurt Koch (3 czerwca 2022)

Kierunki kształcenia

Teologia

Wydział Teologiczny UO prowadzi studia jednolite magisterskie stacjonarne na kierunku teologia w dwóch specjalnościach: katechetyczno-pastoralna (studia 5-letnie) oraz kapłańskiej (studia 6-letnie). W przeszłości prowadzono w ofercie Wydziału obecne były również studia niestacjonarne w dwóch specjalnościach: katechetyczno-pastoralnej (studia 5-letnie) oraz diakońskiej.

Teologia kanoniczna (studium licencjatu rzymskiego)

Od roku akademickiego 2020/2021 istnieje możliwość podjęcia studiów na kierunku teologia kanoniczna. Jest to studium przeznaczone dla magistrów teologii, którzy chcieliby kontynuować swoją naukową drogę i rozpocząć etap studiów zmierzający do uzyskania stopnia tzw. „licencjatu rzymskiego”, który w przyszłości może stać się początkiem studiów doktoranckich. Kandydat na studia powinien wcześniej ukończyć jednolite studia magisterskie z teologii katolickiej albo wyższe seminarium duchowne (legitymuje się dyplomem lub zaświadczeniem ukończenia seminarium) oraz posiada przygotowanie pedagogiczne do nauczania religii. Efekty uczenia się przekazywane w ramach kierunku „Teologia kanoniczna” nie pokrywają się z istniejącym kierunkiem „Teologia” i umożliwiają pogłębienie dotychczas zdobytej wiedzy, umiejętności i kompetencji oraz ich aktualizację do zmieniających się uwarunkowań społeczno-religijnych. Studia nie dają kwalifikacji do nauczania religii w szkole (nie obejmują przygotowania pedagogiczno-katechetycznego), natomiast z perspektywy kościelnej (co potwierdza dodatkowe uzyskanie stopnia tzw. „licencjatu rzymskiego”) dają możliwość prowadzenia zajęć dydaktycznych w instytucjach kościelnych, np. w seminariach duchownych. Przygotowanie metodyczno-dydaktyczne opiera się na uprawnieniach, które absolwent nabył wcześniej – w ramach 5- albo 6-letnich jednolitych studiów magisterskich z teologii (jeśli te studia przewidywały uzyskanie takich uprawnień).

Orientalistyka chrześcijańska

Są to jedyne tego typu studia w Polsce. W ramach studiów licencjackich studenci zaznajamiają się z bogatą problematyką chrześcijan Orientu (Europy Wschodniej, Azji i Afryki Północnej) i kontekstem ich życia. Absolwenci to wykwalifikowana kadra menedżerów kultury, przygotowanych do pracy w instytucjach kultury, mediach, organizacjach pomocowych, stowarzyszeniach i fundacjach mających na celu wsparcie humanitarne, a także w organizacjach turystycznych oraz w biznesie. Studenci stają się ekspertami zaznajomionymi z kompleksową sytuacją społeczno-religijno-kulturowo-polityczną ludzi szeroko pojętego Wschodu. Chociaż studia mają formę stacjonarnych studiów licencjackich, są w dużej mierze prowadzone on-line; ponadto, aby ułatwić do nich dostęp ludziom pracującym, zajęcia odbywają się głównie popołudniami.

Program studiów zawiera bogaty wachlarz przedmiotów z dziedziny nauk teologicznych, humanistycznych i społecznych. Ważnym komponentem programu studiów są również języki obce (np. arabski, syryjski, języki nowożytne).

Utworzenie studiów z zakresu orientalistyki chrześcijańskiej na poziomie pierwszego stopnia i profilu ogólnoakademickim zasadzało się na kilku przesłankach.

• Po pierwsze: wyzwania stające przed społeczeństwami Zachodu, związane z handlem, ale także z migracjami ludności wywodzącej się w dużej mierze ze społeczności orientalnych, wymagają przygotowania wyspecjalizowanej kadry profesjonalnych znawców kultury, religii i kontekstu ich życia. Aby skutecznie odpowiadać na związane z rzeczonymi wyzwaniami zadania potrzeba przede wszystkim zaznajomienia się ze światem orientalnym.
• Po drugie, obserwowane w dzisiejszym świecie coraz większe zainteresowanie Orientem wymaga wyjścia naprzeciw oczekiwaniom wielu ludzi, chcących poznać wieloraki kontekst kultur i zawiłości świata Wschodu. Dotyczy to także jej chrześcijańskiego ujęcia. Na dzień dzisiejszy w żadnym ośrodku teologicznym w Polsce nie kształci się specjalistów z zakresu orientalistyki chrześcijańskiej, stąd propozycja WT UO wydaje się być atrakcyjnym novum w skali całego kraju.
• Po trzecie, chrześcijanie Orientu, chociaż w historii chrześcijaństwa wykazali się niezwykle ważnym wkładem w całość dziedzictwa Kościoła, dziś stoją na skraju zapomnienia. Nasze studia mają być jednym z bastionów promocji wiedzy o chrześcijaństwie Orientu.
• Po czwarte: budowanie wielokulturowych społeczeństw pokoju i tolerancji wymaga znajomości kultury i kontekstu życia ludzi w różnych szerokościach geograficznych. Znajomość problematyki wschodniej wydaje się na tym polu najistotniejszą.

Turystyka i kultura śródziemnomorska

Przedmiotem tych studiów jest kolebka świata starożytnego i tym samym europejskiej cywilizacji. Ponadto obecność w tym obszarze – obok chrześcijaństwa – także religii judaistycznej oraz islamu wymaga w obecnym świecie naznaczonym globalizacją intensywniejszego niż przedtem poznania tego świata, zwłaszcza wszelkich relacji pomiędzy tymi religiami i inspirowanymi przez nie przejawami kultury. Splot elementów kultury, religii i sztuki na przestrzeni 2500 lat, czyli od tzw. epoki klasycznej w Grecji do naszych czasów, sprawia, że jest to dziedzina nauki ciągle uprawiana na uniwersytetach w skali światowej, o czym świadczy Mediterranean Studies Association (organizuje coroczne kongresy i wydaje periodyk). Turystyka i Kultura śródziemnomorska jako kierunek studiów realizowany na Wydziale Teologicznym jest osadzony na fundamentach chrześcijańskich, dzięki czemu stanowi kolejny aspekt spojrzenia na ten przedmiot badań – obok ujmowania go od strony filologicznej, historycznej, społecznej czy politycznej, a więc aspektów badań prowadzonych na innych uczelniach. Kierunek ten obejmuje studia stacjonarne I stopnia z podziałem na dwie specjalności: Zarządzanie zasobami kultury i Zarządzanie turystyką. Wymienione specjalności przedstawiają cel proponowanych studiów, a więc uwzględniający kwalifikacje absolwenta. Dzięki nim absolwent jest przygotowany do pracy w instytucjach szeroko rozumianej kultury i oświaty, a więc w placówkach kultury, muzealnictwa, galeriach sztuki, a także jako nauczyciel kultury antycznej, śródziemnomorskiej oraz jako pracownik w instytucjach naukowo-badawczych. Jako znawca kultur i religii Śródziemnomorza jest on przygotowany do podjęcia pracy w instytucjach prowadzących kontakty międzynarodowe, międzykulturowe i międzyreligijne, jak np.: biura podróży i biura pielgrzymkowe, biura handlowe i firmy współpracujące z krajami śródziemnomorskimi. Ponadto będąc znawcą problematyki kulturowej i religijnej Śródziemnomorza, absolwent może podjąć pracę jako dziennikarz, korespondent i ekspert w szeroko rozumianej kulturze śródziemnomorskiej.

Podyplomowe Studia Teologiczno-Katechetyczne

Kwestia kwalifikacji nauczycieli religii jest regulowana na drodze Porozumienia pomiędzy Konferencją Episkopatu Polski oraz Ministrem Edukacji Narodowej. Porozumienia wypracowane w roku 1993 oraz 2000 zawierały dążenie do dostosowania kwalifikacji nauczycieli religii do powszechnie obowiązujących wymagań wobec nauczycieli, przy jednoczesnym zachowaniu specyfiki lekcji religii, a także uwzględnieniu możliwości kadrowych Kościoła. Od roku 2007 prowadzono rozmowy dotyczące wypracowania nowego Porozumienia, które zawarte zostało 31 maja 2016 roku. Kolejne Porozumienie podpisane zostało 3 kwietnia 2019 roku i weszło w życie z dniem 1 września 2019 roku. W znowelizowanym dokumencie stwierdza się, że kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela religii w liceach ogólnokształcących, technikach, branżowych szkołach I i II stopnia, szkołach podstawowych i w przedszkolach z wyjątkiem specjalnych, posiada osoba, która ukończyła teologiczno-katechetyczne studia podyplomowe umożliwiające nabycie wiedzy, umiejętności i kompetencji z zakresu przedmiotów teologicznych, prowadzone w wymiarze określonym przez Konferencję Episkopatu Polski (zob. § 1 pkt 3; § 2 pkt 3; § 3 pkt 1; §4 pkt 1 Porozumienia z 3 kwietnia 2019 r. w sprawie kwalifikacji zawodowych wymaganych od nauczycieli religii).

Studia doktoranckie

Wydział Teologiczny prowadzi także studia doktoranckie (trzeciego stopnia, 4 letnie) z zakresu nauk teologicznych oraz nauk o rodzinie.

Wydział ma uprawnienia do nadawania następujących stopni naukowych:

• doktora w zakresie nauk teologicznych
• doktora w zakresie nauk o rodzinie
• doktora habilitowanego w zakresie nauk teologicznych

Kierunki prowadzone w przeszłości

• Nauki o rodzinie
  • asystent rodziny
  • opiekun osoby starszej i chorej terminalnie
• Muzykologia, od roku akademickiego 2019/2020 kierunek został przeniesiony do Instytutu Historii UO.

Instytucje przywydziałowe WT UO

• Wyższe Międzydiecezjalne Seminarium Duchowne w Opolu (rektor: ks. dr hab. Andrzej Anderwald, prof. UO)
• Centrum Kultury i Nauki w Kamieniu Śląskim (dyrektor: ks. prof. dr hab. Zygfryd Glaeser)
• Biblioteka Wydziału Teologicznego
• Instytut Badań nad Teologią i Duchowością Dalekiego Wschodu (dyrektor: ks. dr hab. Dariusz Klejnowski-Różycki, prof. UO)

Pracownicy Wydziału

Profesorowie tytularni

• ks. prof. dr hab. Andrzej Anderwald, teologia fundamentalna
• ks. prof. dr hab. Zygfryd Glaeser, teologia ekumeniczna
• ks. prof. dr hab. Konrad Glombik, prof. UO, teologia moralna
• o. prof. dr hab. Andrzej Sebastian Jasiński OFM, teologia biblijna
• ks. prof. dr hab. Jan Kochel, katechetyka
• ks. prof. dr hab. Marek Lis, środki przekazu wiary, komunikacja społeczna
• ks. prof. dr hab. Piotr Morciniec, teologia moralna
• ks. prof. dr hab. Stanisław Rabiej, teologia dogmatyczna
• ks. prof. dr hab. Norbert Widok, patrologia
• ks. prof. dr hab. Kazimierz Wolsza, filozofia religii
• ks. prof. dr hab. Marcin Worbs, filologia germańska

Samodzielni pracownicy naukowi WT UO bez tytułu naukowego zatrudnieni na stanowisku profesora nadzwyczajnego

• ks. dr hab. Piotr Górecki, prof. UO, historia Kościoła
• ks. dr hab. Wojciech Grygiel, prof. UO, filozofia
• ks. dr hab. Krystian Kałuża, prof. UO, teologia fundamentalna, religiologia i misjologia
• ks. dr hab. Dariusz S. Klejnowski-Różycki, prof. UO, teologia dogmatyczna
• ks. dr hab. Jerzy Kostorz, prof. UO, katechetyka
• ks. dr hab. Erwin Mateja, prof. UO, liturgika
• ks. dr hab. Janusz Podzielny, prof. UO, teologia moralna
• ks. dr hab. Rajmund Porada, prof. UO, ekumenizm
• ks. dr hab. Mateusz Rafał Potoczny, prof. UO, liturgika oraz liturgie chrześcijańskiego Orientu

Niesamodzielni pracownicy naukowi WT UO ze stopniem naukowym doktora

• ks. dr Andrzej Demitrów, teologia biblijna
• ks. dr Mariusz Drygier, historia Kościoła
• ks. dr Łukasz Florczyk, teologia biblijna
• ks. dr Michał Klementowicz, homiletyka, retoryka
• ks. dr Andrzej Ochman, socjologia
• ks. dr Robert Sadlak, teologia pastoralna

Pracownicy UO spoza WT oraz prowadzący zajęcia zlecone

• dr hab. Michael Abdalla, chrześcijański Orient
• ks. bp dr hab. Andrzej Czaja, teologia dogmatyczna
• ks. prof. dr hab. Tadeusz Dola, metodologia nauk teologicznych
• dr Said Edaich, język arabski
• ks. mgr lic. Grzegorz Grąbczewski, nauki o sztuce
• ks. dr Grzegorz Gura, prawo kanoniczne, prawo cywilne
• ks. dr Wojciech Maciążek, teologia dogmatyczna
• mgr inż. Stanisław Mołodecki, turystyka
• o. dr Maksymilian Robert Nawara OSB, teologia orientalna
• ks. dr Sławomir Pawiński, homiletyka
• ks. dr Joachim Waloszek, muzykologia
• ks. dr Brunon Zgraja, język łaciński

Źródło: Wydział Teologiczny UO

Struktura organizacyjna

• Katedra Teologii Biblijnej, Historii Kościoła i Patrologii – kierownik: ks. prof. dr hab. Norbert Widok
• Katedra Teologii Fundamentalnej, Dogmatycznej i Ekumenizmu – kierownik: ks. prof. dr hab. Zygfryd Glaeser
• Katedra Teologii Moralnej, Bioetyki i Prawa Kanonicznego – kierownik: ks. prof. dr hab. Piotr Morciniec
• Katedra Teologii Liturgicznej, Homiletyki i Komunikacji – kierownik: ks. dr hab. Erwin Mateja, prof. UO
• Katedra Teologii Pastoralnej, Katechetyki, Pedagogiki i Psychologii – kierownik: ks. prof. dr hab. Jan Kochel

Źródło: Wydział Teologiczny UO

Zmarli wykładowcy

Źródło: Wydział Teologiczny UO

• ks. mitrat dr Krzysztof Staniecki (1934–2003)
• ks. dr Gerard Strzeduła (1940–2005)
• ks. prof. dr hab. Józef Król (1945–2011)
• ks. dr Bernard Polok (1956–2012)
• o. prof. dr hab. Bronisław Wenanty Zubert OFM (1935–2015)
• ks. prof. dr hab. Alojzy Marcol (1931–2017)
• ks. prof. dr hab. Józef Herbut (1933–2018)
• ks. dr Bernard Jurczyk (1956–2018)
• ks. prof. dr hab. Radosław Chałupniak (1967–2020)
• ks. dr hab. Zdzisław Małecki (1939–2020)
• ks. dr Herbert Simon (1943–2020)
• ks. dr Krzysztof Pagór (1950–2020)
• o. prof. dr hab. Hugolin Langkammer OFM (1930–2021)
• bp dr Gerard Kusz (1939–2021)
• ks. prof. dr hab. Helmut Jan Sobeczko (1939–2021)

Linki zewnętrzne

• Akty prawne powołujace do istnienia WT UO
• Biblioteka WT UO. bwt.uni.opole.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-23)].
• Redakcja Wydawnictw WT UO
• Wydział Teologiczny w bazie instytucji naukowych portalu Nauka Polska (OPI).