Zmarzła Przełęcz
 Zmarzła Przełęcz i Zamarła Turnia od południowej strony | |
| Państwo | |
|---|---|
| Wysokość |
2123 m n.p.m. |
| Pasmo | |
| Sąsiednie szczyty | |
Położenie na mapie Karpat  | |
Położenie na mapie Tatr  | |
 49°13′10,7″N 20°01′23,1″E/49,219639 20,023083
| |
Zmarzła Przełęcz (niem. Zmarzla Scharte, słow. Zmrzlé sedlo, węg. Fagyott-tavi-csorba)[1] – położona na wysokości 2123 m[2] (według wcześniejszych pomiarów 2126 m) przełęcz w długiej wschodniej grani Świnicy, w polskich Tatrach Wysokich. Oddziela Zmarzłe Czuby w masywie Małego Koziego Wierchu od Zamarłej Turni (2179 m). Jest to szeroka przełęcz o dwóch siodłach. We wschodnim znajduje się charakterystyczna skała w kształcie maczugi o wysokości 3 m, nazywana popularnie przez turystów i taterników „chłopkiem” i systematycznie podpierana przez nich zapałkami i patykami[3]. Chłopkami w gwarze podhalańskiej nazywa się turniczki z oddali przypominające postać ludzką[4].
Południowe stoki spod przełęczy opadają do Dolinki Pustej, północne do Dolinki Koziej. Przełęcz ta jest najgłębsza w całym grzbiecie oddzielającym Dolinę Gąsienicową od Doliny Pięciu Stawów Polskich, jednak nie jest wykorzystywana jako przejście między tymi dolinami, gdyż do Pustej Dolinki opada stromym urwiskiem[4].
Nazwa przełęczy pochodzi od znajdującego się pod nią Zmarzłego Stawu Gąsienicowego[4]. Z rzadkich roślin w rejonie przełęczy występuje ukwap karpacki – gatunek w Polsce występujący tylko w Tatrach i to na nielicznych stanowiskach[5].
Przez Zmarzłą Przełęcz prowadzi szlak turystyczny Orla Perć. Przejście pomiędzy obydwoma siodłami przełęczy oraz wejście z przełęczy na Zmarzłe Czuby ubezpieczone jest łańcuchami. Do 2012 r. miały tutaj miejsce 3 wypadki śmiertelne[6].
Pierwsze odnotowane wejścia:
- latem – Jakub Krotowski-Krauthofer z góralem Janem Parą na początku sierpnia 1842 r. – omyłkowo, droga miała bowiem prowadzić na Zawrat[3].
- zimą – Józef Lesiecki, Leon Loria, Mariusz Zaruski, Stanisław Zdyb (podczas przejścia Orlej Perci) 1 kwietnia 1911 r.[7]
Panorama ze Zmarzłej Przełęczy nie jest zbyt szeroka, ale oryginalna. Szczególnie ciekawie wyglądają stąd południowe stoki Zamarłej Turni[7].
Szlaki turystyczne
[edytuj | edytuj kod]
– przez przełęcz przebiega znakowana czerwono Orla Perć z przełęczy Zawrat na Krzyżne (na odcinku Zawrat – Kozi Wierch od lipca 2007 r. ruch odbywa się wyłącznie w kierunku wschodnim z Zawratu w kierunku Koziego Wierchu). Czas przejścia z Zawratu na Kozi Wierch: 2:50 h[8].
-
Widok z Orlej Perci -
Zmarzła Przełęcz, Zamarła Turnia, Kozie Czuby i Kozi Wierch od strony południowej -
„Chłopek” we wschodnim siodle Zmarzłej Przełęczy -
Zmarzła Przełęcz (po prawej) widziana z Koziej Dolinki
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Tatry Wysokie. Czterojęzyczny słownik nazw geograficznych – Swinica k. szárnyvonulata Zerge-hegyig [online] [dostęp 2017-11-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-12].
- ↑ Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Dane pomiarowe z lotniczego skaningu laserowego.
- ↑ a b Grzegorz Barczyk, Adam Piechowski, Grażyna Żurawska, Bedeker tatrzański, Ryszard Jakubowski (red.), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, ISBN 83-01-13184-5.
- ↑ a b c Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirek, Czerwona księga Karpat Polskich, Warszawa: Instytut Botaniki PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ Dariusz Dyląg, Orla Perć: przewodnik wysokogórski, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2006, ISBN 83-89188-50-3.
- ↑ a b Witold Henryk Paryski, Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Zawrat – Żółta Turnia, t. 2, Warszawa: Sport i Turystyka, 1951.
- ↑ Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000, Warszawa: ExpressMap Polska, 2005, ISBN 83-88112-35-X.