Przejdź do zawartości

Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego
Klasyfikacja systematyczna wyznania
Chrześcijaństwo
 └ Restoracjonizm
   └ Badacze Pisma Świętego
Ustrój kościelny

kongregacjonalizm

Prądy teologiczne

millenaryzm, unitarianizm

Siedziba

Kraków
ul. Nad Serafą 27

Zwierzchnik
• tytuł zwierzchnika

Henryk Szarkowicz
Przewodniczący Zarządu

Strona internetowa

Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego – międzynarodowy ruch religijny działający w Polsce od roku 1928[2]. Ruch powstał w Stanach Zjednoczonych w 1918 roku na skutek podziałów wśród Badaczy Pisma Świętego. Wolni Badacze Pisma Świętego tworzą niezależne i autonomiczne zbory, a ich nazwa nawiązuje do braku nadzoru nad zborami ze strony Towarzystwa Strażnica. Nazwa ta została nadana, by odróżnić Wolnych Badaczy Pisma Świętego od innych grup Badaczy Pisma Świętego, z którymi łączą ich korzenie historyczne. W 2022 roku Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego liczyło w Polsce 1476 członków, w tym 184 usługujących, skupionych w 51 zborach[1].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Zbory Wolnych Badaczy Pisma Świętego powstały na skutek podziałów w ruchu Badaczy Pisma Świętego, które nastąpiły po śmierci Charlesa T. Russella. Po śmierci pierwszego prezesa Towarzystwa Strażnica, która nastąpiła 31 października 1916 roku, walne zgromadzenie akcjonariuszy 6 stycznia 1917 roku powołało Josepha F. Rutherforda na stanowisko swojego prezesa.

Po kilku miesiącach odwołany z Wielkiej Brytanii pielgrzym Paul S.L. Johnson oraz czterej członkowie zarządu zaczęli podważać pozycję prezesa. 5 stycznia 1918 roku na dorocznym walnym zebraniu odbyły się wybory zarządu Towarzystwa Strażnica, które potwierdziły zwierzchnictwo J.F. Rutherforda nad Towarzystwem. Jednocześnie nikt z jego siedmiu oponentów nie został wybrany przez członków Towarzystwa do siedmioosobowego zarządu. Po przegranych wyborach w trakcie przerwy grupa około 32 niezadowolonych działaczy grupy rozłamowej opuściła walne zebranie statutowe i spotkała się na nieformalnym zebraniu w jednym z salonów hotelu Fort Pitt w Pittsburghu[3]. Spotkanie to przeciągnęło się również na kolejny dzień. Opozycjoniści 6 stycznia 1918 roku wyłonili spośród siebie siedmioosobowy komitet. Postanowił on utworzyć korporację później nazwaną Pastoralny Instytut Biblijny (Pastoral Bible Institute). Doprowadziło to do tworzenia zborów Wolnych Badaczy Pisma Świętego, stojących w opozycji do Towarzystwa Strażnica.

Wolni Badacze Pisma Świętego są ruchem religijnym nie posiadającym zarządu centralnego, lecz w poszczególnych krajach tworzą autonomiczne i niezależne od siebie nawzajem wspólnoty. Z tego względu dokładna liczba członków ruchu jest trudna do oszacowania. Ocenia się, że na całym świecie ruch ten liczy kilkanaście tysięcy wiernych. Od lat. 80 XX wieku z roku na rok światowa społeczność WBPŚw się zmniejsza. W Stanach Zjednoczonych większe wspólnoty występują m.in. w miastach Chicago, Columbus, Detroit czy Los Angeles[4][5]. Ponadto zbory utrzymujące łączność z Pastoralnym Instytutem Biblijnym czy Dawn Bible Students Association funkcjonują w Argentynie, Australii, Belgii, Brazylii, Francji, Grecji, Indiach, Kanadzie, Niemczech, Rumunii, Mołdawii, Szwajcarii i Wielkiej Brytanii[6]. Spora część ruchu Wolnych Badaczy Pisma Świętego mieszka w Polsce.

Historia w Polsce

[edytuj | edytuj kod]

Okres do II wojny światowej

[edytuj | edytuj kod]

W latach 1919–1920 Hipolit Oleszyński (1857–1930), zwolennik Pastoralnego Instytutu Biblijnego, wydawał w Chicago w języku polskim kontestacyjne względem Towarzystwa Strażnica czasopismo „Strażnica”. Z powodu braku środków finansowych po dwóch latach Oleszyński wstrzymał wydawanie swego czasopisma. Ponieważ podważało ono stanowisko Towarzystwa Strażnica zarówno w kwestiach doktrynalnych, jak i organizacyjnych, miało wpływ na podziały w zborach Badaczy Pisma Świętego w Polsce, które zaznaczyły się na początku lat 20. XX wieku, a przybrały na sile w drugiej połowie tej dekady. Pierwszą próbą utworzenia w Polsce zboru Wolnych Badaczy Pisma Świętego była około roku 1920 warszawska grupa Wincentego Kina (ur. 1873 w Dłusku, zm. 10 maja 1922 w Warszawie), który wierzenia Badaczy Pisma Świętego przyjął w Stanach Zjednoczonych za pośrednictwem Hipolita Oleszyńskiego, a do Polski powrócił po roku 1907. Do podziałów przyczyniła się też wizyta w Polsce w latach 1922–1923 Hipolita Oleszyńskiego i Antoniego Sokołowskiego (zm. 1941), wpływowych zwolenników PBI. Po powrocie do Stanów Zjednoczonych w marcu 1924 Oleszyński wznowił w Chicago wydawanie swojego czasopisma, które w maju 1925 roku ze względów prawnych był zmuszony przemianować na „Straż” (nazwa „Strażnica” należała prawnie do Strażnicy – Towarzystwa Biblijnego i Traktatowego)[7]. W roku 1925 Sokołowski ponownie odwiedzał zbory w Polsce. Wszystkie te działania utwierdzały rysujące się w Polsce podziały w zborach[8].

August Stahn (1888–1945)

Ostatecznie zbory Wolnych Badaczy Pisma Świętego zaczął organizować August Stahn (1888–1945), który na polecenie Oleszyńskiego przyjechał do Polski w czerwcu 1927 roku i zatrzymał się w Krakowie. Pod koniec 1927 roku w Krakowie powstał pierwszy samodzielny zbór Wolnych Badaczy Pisma Świętego, który liczył około 25 osób[9]. Chociaż w zborach zaznaczała się wyraźna różnica poglądów, zgromadzano się razem. Stahn doprowadził do ostatecznego podziału w zborach wśród Badaczy Pisma Świętego w Polsce około 1928 roku[10][11]. W lipcu 1928 roku Stahn uczestniczył w konwencji zorganizowanej przez Świecki Ruch Misyjny „Epifania” we Lwowie, próbując pozyskać członków tego ruchu dla organizowanych przez siebie zborów[12]. 1 i 2 listopada 1928 w Krakowie z udziałem około 200 osób oraz 19 i 20 maja 1929 roku w Warszawie z udziałem 180 uczestników odbyły się pierwsze niezależne konwencje Wolnych Badaczy Pisma Świętego[13][14]. W dniach 30, 31 października i 1 listopada 1932 roku w Krakowie zorganizowano pierwszą Konwencję Generalną, w której uczestniczyło około 500 osób z całej Polski należących do około 50 zborów[15]. Kolejne Konwencje Generalne zorganizowano w Krakowie w latach 1933, 1935 i 1937. W dniach 4–6 czerwca 1938 w Krakowie zorganizowano pierwszy zjazd braci starszych i przedstawicieli zborów. Drugi taki zjazd miał miejsce w dniach 27–29 maja 1939[13].

5 stycznia 1929 roku Wolni Badacze Pisma Świętego złożyli wniosek o rejestrację w całym kraju, lecz został on odrzucony. Na tymczasową siedzibę wskazano warszawski adres ul. Pańskiej 38, a na zastępcę wskazano Stanisława Kobylińskiego z ul. Szwedzkiej 37.[16]. Jednak osobno rejestrowano niektóre zbory (np. zbór Białystok w roku 1938)[17].

Pierwsza siedziba związku wyznaniowego mieściła się w Krakowie przy ul. Bonerowskiej 3, w mieszaniu Katarzyny i Zygmunta Jaworskich, gdzie zamieszkał August Stahn[18]. Od roku 1936, wraz z przeprowadzką Stahna do Białegostoku, na ul. Botanicznej 8 w mieszkaniu A. Terechowicza w tym mieście mieściła się siedziba WBPŚw[17]. Od roku 1928 niektórym zborom po uzyskaniu potwierdzenia od Zarządu Badaczy Pisma Świętego w Polsce udawało się reklamować młodych współwyznawców powoływanych do odbycia służby wojskowej, jeśli zbory uzyskały zgodę wojewody[19].

Członkowie zespołu redakcyjnego „Konkordancji biblijnej” (1939). Od lewej: Teodor Bielawski, Jan Gładysek, Józef Lewandowski i Stefan Kloc.

Jeszcze przed wybuchem II wojny światowej brat starszy zboru Wolnych Badaczy Pisma Świętego Teodor Bielawski (1898–1939), zamieszkały w Swarzędzu, wystąpił z inicjatywą opracowania i wydania pierwszej polskiej konkordancji biblijnej. Po przygotowaniu roboczego niewielkiego rękopisu zwrócił się on w tej sprawie do Augusta Stahna, który zorganizował wsparcie finansowe tego przedsięwzięcia od współwyznawców ze zboru Detroit w Stanach Zjednoczonych oraz przydzielił Bielawskiemu do pomocy kilku współpracowników: pielgrzyma Jana Gładyska, Stefana Kloca, Feliksa Lewińskiego, Edwarda Czaplę, Józefa Lewandowskiego i Władysława Szatyńskiego. Prace nad obszernym uzupełnieniem rękopisu Bielawskiego rozpoczęto we wrześniu 1938 roku w Swarzędzu. W 1939 roku do zespołu na kilka tygodni dołączył Antoni Chodakiewicz. Poszczególne części powstającej konkordancji drukowano na bieżąco w drukarni „Kompas” w Łodzi należącej do baptystów. Po intensywnej pracy prowadzonej sześć dni w tygodniu redakcję całości Konkordancji do Biblii gdańskiej zakończono w kwietniu, a prace drukarskie bez oprawiania całości ukończono w czerwcu 1939. Do wybuchu II wojny światowej zespół redakcyjny oprawił i rozesłał kilkadziesiąt egzemplarzy tej konkordancji. Jej wydawcą było Wydawnictwo WBPŚw „Straż” z Białegostoku. Po wojnie wspólnie z Kościołem Chrześcijan Baptystów oprawiono ocalałe w magazynach drukarni „Kompas” egzemplarze i rozdzielono je pomiędzy oba związki wyznaniowe. Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego wydało konkordancję ponownie w swoim wydawnictwie „Na Straży” w latach 1965 i 1982 w Krakowie. Czwarte wydanie, będące kopią wydania z roku 1939 wydało Wydawnictwo „Znaki Czasu” w Warszawie w roku 1982 i w Gliwicach w 1991[20].

Okres II wojny światowej

[edytuj | edytuj kod]

W okresie II wojny światowej do zborów przestało docierać czasopismo „Straż” drukowane w Stanach Zjednoczonych[21]. Wkrótce po rozpoczęciu okupacji niemieckiej w Krakowie Stanisław Draguła zgłosił lokalny zbór do władz okupacyjnych i uzyskał zezwolenie na przeprowadzanie nabożeństw. Zbór zgromadzał się w sali przy ul. Krakowskiej 26 do 1 czerwca 1941 roku, gdy zakazano działalności wszelkim niezarejestrowanym związkom wyznaniowym, w tym także przeprowadzania zebrań religijnych[13]. Od tej pory na terenie całego kraju zebrania urządzano w niewielkich grupach i zaprzestano działalności zborowej. Zmniejszało to ryzyko aresztowań[22].

W okresie czystek etnicznych na kresach wschodnich 30 sierpnia 1943 roku w Holendrach Świerżowskich i Zamosteczu banderowcy wymordowali 16 członków zboru lub ich dzieci będących potomkami osadników holenderskich[a]. Zbór ten przed rokiem 1925, jeszcze nim nastał okres podziałów w ruchu badackim w Polsce, liczył około 60 osób narodowości polskiej, ukraińskiej i niemieckiej. W trakcie wojny, przed tymi tragicznymi wydarzeniami, około 30 członków zboru wyjechało do Niemiec. W roku 1945 na skutek czystki etnicznej, wyprowadzek oraz zsyłki w Holendrach nie było już nikogo z członków zboru[23].

W marcu 1943 roku August Stahn, już wcześniej wielokrotnie przesłuchiwany przez Gestapo, został aresztowany i osadzony w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau, gdzie został oznaczony fioletowym trójkątem. Zmarł na skutek pobicia przez kapo około 28 marca 1945 roku w obozie Mittelbau-Dora, na krótko przed wyzwoleniem obozu przez wojska amerykańskie[24]. Pod koniec czerwca 1944 roku do obozu na Majdanku trafili J. Babij, Jan i Józef Kurygowie, Jan Mielech, br. Fil oraz Jan Gumiela, członkowie zboru w Biszczy, omyłkowo przez władze niemieckie uznani za partyzantów. Wszyscy zostali wyzwoleni 23 lipca i powrócili do domu. Natomiast inni członkowie tego zboru, Mikołaj i Dymitr Komanowscy oraz Jan Kulanica, po przejściu frontu zostali wcieleni do armii radzieckiej i skazani na karę śmierci za odmowę posługiwania się bronią. Komarowscy zostali rozstrzelani, natomiast Kulanica szczęśliwie przeżył egzekucję[25].

Okres powojenny

[edytuj | edytuj kod]

W maju 1945 roku zaczęto ponownie organizować konwencje. W roku 1946 zorganizowano 22 konwencje. Od 20 do 22 lipca 1946 roku w miejscowości Chrzanów-Kąty odbyła się pierwsza powojenna Konwencja Generalna, w której uczestniczyło około 2000 osób[26]. Na tej konwencji postanowiono zerwać społeczność z Polish Bible Student Association (polskim Stowarzyszeniem Badaczy Pisma Świętego w Ameryce), które powstało w Detroit we wrześniu 1942 roku z połączenia zborów współpracujących z korporacjami PBI i Dawn. Ten stan utrzymał się do kolejnej Konwencji Generalnej zorganizowanej w roku 1960. Po II wojnie światowej od roku 1948 siedziba związku wyznaniowego mieściła się w sali zebrań krakowskiego zboru przy ul. św. Filipa 13[27]. Jesienią 1945 roku władza radziecka aresztowała we Lwowie i wywiozła na 10 lat do Kazachstanu lub na Sybir członków lwowskiego zboru polskiego pochodzenia przed ich repatriacją do Polski[b][28].

W roku 1949 jedna z konwencji Zrzeszenia zorganizowana przez zbór lubelski odbyła się w dniach 25 i 26 czerwca w Zemborzycach pod Lublinem. Uczestniczyło w niej około 250–300 osób głównie z województwa lubelskiego. W nocy z 25 na 26 czerwca bliżej niezidentyfikowana kilkuosobowa grupa zbrojna inspirowana fanatyzmem religijnym ostrzeliwując z broni maszynowej śpiących w stodole uczestników konwencji w Zemborzycach zabiła 3 osoby, a 11 raniła (w tym jedną ciężko)[c]. Sprawcy tej zbrodni pozostali nierozpoznani[d][29]. Pogrzeb ofiar napadu zbiegł się w czasie z tzw. „cudem lubelskim”, gdy na obrazie Matki Boskiej Płaczącej w archikatedrze w Lublinie rzekomo miały pojawić się łzy, co przyczyniło się do słownego znieważania i czynnego atakowania uczestników pogrzebu[30]. Zdarzenie w Zemborzycach utrudniło organizowanie kolejnych konwencji zwłaszcza Generalnych, które od tego czasu zgodnie z nakazem władz miały się odbywać wyłącznie w miastach, w odpowiednio przygotowanych lokalach[31].

W roku 1950 nastąpiła w Polsce zmiana polityki wyznaniowej państwa wobec związków religijnych. W lipcu 1950 Urząd Bezpieczeństwa aresztował i umieścił w więzieniu Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa w Krakowie pielgrzyma Józefa Lewandowskiego (1910–1973), który odwiedził z wykładem biblijnym zbór w Niepołomicach[e]. 14 października został on wypuszczony z więzienia, jednak nie zwrócono mu dowodu osobistego. Po wyjściu z budynku został wylegitymowany i ponownie aresztowany na kolejne trzy miesiące oraz oskarżony o szpiegostwo na rzecz obcego wywiadu[32]. 16 lipca 1950 pielgrzym Zrzeszenia Henryk Grudzień (1923–2002, syn Mikołaja Grudnia) został aresztowany w trakcie odwiedzania zborów w województwie lubelskim i przez ponad pół roku był więziony w piwnicach UB na Zamku Lubelskim. Został aresztowany pod zarzutem szpiegostwa i współpracy z obcym wywiadem[33]. W 1951 roku Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego liczyło 3169 członków[34]. W latach 50. niektórzy młodzi mężczyźni powoływani do odbycia służby wojskowej, jeśli odmawiali służby z bronią w ręku, byli z tego względu skazywani na kilkuletnie kary więzienia lub kierowani do obozów pracy[35].

W wyniku przemian politycznych w kwietniu 1958 roku uzyskano zezwolenie na wydawanie dwumiesięcznika ZWBPŚw, a w czerwcu powołano zespół redakcyjny nowego pisma. Pierwszy numer czasopisma nazwanego „Na Straży” ukazał się w październiku 1958 roku. Pierwszym redaktorem naczelnym pisma został Stanisław Kaleta (1923–1996). Pierwszy numer osiągnął nakład 3000 egzemplarzy[21]. W listopadzie 1959 roku zorganizowano nadzwyczajne zebranie starszych[31].

Druga powojenna Konwencja Generalna odbyła się w dniach 1–3 lipca 1960 w miejscowości Młoszowa, powiat chrzanowski. Uczestniczyli w niej I.J. Rycombel i S.F. Tabaczyński reprezentujący Stowarzyszenie Badaczy Pisma Świętego w Ameryce. Do zarządu Zrzeszenia wybrano wówczas Jana Gumilę (przewodniczący)[f], Henryka Grudnia (zastępca), Stanisława Dragułę (sekretarz), Jana Ciechanowskiego (skarbnik) oraz Tomasza Leśnikowskiego (księgarz). Od tego roku Konwencje Generalne są organizowane regularnie co dwa lata[31]. Rejestracja wyznania w Polsce nastąpiła w roku 1960[36]. Legalne funkcjonowanie grup powstałych w wyniku podziałów w ruchu Badaczy Pisma Świętego miało na celu osłabianie aktywnych i szybko rozwijających się w Polsce Świadków Jehowy, a także było obliczone na przejęcie części członków tego wyznania[37]. Po wprowadzeniu stanu wojennego, w październiku 1982 roku podczas spotkania z m.in. Adamem Łopatką, kierownikiem Urzędu do Spraw Wyznań przewodniczący Zrzeszenia Adam Ziemiński z uznaniem odniósł się do idei Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego oraz pozytywnie ocenił działania rządu[38]. 19 stycznia 1990 Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego zostało wpisane do rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych MSWiA w dziale A, pod numerem 2[39].

W dniach od 10 do 14 lipca 1982 grupa delegatów z Polski uczestniczyła w pierwszej Konwencji międzynarodowej w Kufstein w Austrii, na której zgromadziło się 280 osób z 13 krajów[40]. Jesienią 1982 roku przy zborze krakowskim powstał Chór „SELA” wykonujący pieśni religijne na konwencjach Zrzeszenia oraz dokonujący nagrań muzycznych (na początku na kasetach magnetofonowych, a później na płytach CD)[g][41]. W latach 80. postanowiono wybudować dom opieki na potrzeby osób starszych lub przewlekle chorych. Rozbudowę dworku w Miechowie przeznaczonego na ten cel przez członkinię ruchu Katarzynę Popławską rozpoczęto w roku 1986. Dom Pomocy Społecznej „Betania” w Miechowie dla 85 pensjonariuszy udostępniono w czerwcu 1994 roku[42].

W roku 1996 wydawnictwo Na Straży wydało polską wersję konkordancji Stronga dla Nowego Testamentu (wydanie II – 2007, wydanie III – 2014) opartą na tekście Biblii gdańskiej, zgodnie z edycją tego przekładu z roku 1959. Stary Testament w tej konkordancji wydano w dwóch tomach w roku 2004 (wydanie II – 2017). Konkordancja ta została uszeregowana według słów greckich i hebrajskich, a została opublikowana jako „Biblia w systemie Stronga”[43].

W latach 2004–2013 siedziba związku wyznaniowego mieściła się w Krakowie przy ul. Nowosądeckiej 74. Od 1 listopada 2013 roku Biuro Zrzeszenia Wolnych Badaczy Pisma Świętego zostało przeniesione do nowo oddanego budynku Domu Modlitwy krakowskiego zboru przy ul. Nad Serafą 27[44]. Przewodniczącym Zarządu Zrzeszenia Wolnych Badaczy Pisma Świętego jest Henryk Szarkowicz[2].

13 i 14 lipca 2019 roku w Wieliczce odbyła się XXXI Konwencja Generalna Zrzeszenia Wolnych Badaczy Pisma Świętego.

Konwencje międzynarodowe

[edytuj | edytuj kod]
Kraje, w których istnieją zbory Wolnych Badaczy Pisma Świętego

W roku 1978 w Stanach Zjednoczonych powstał zamysł organizowania konwencji międzynarodowych. Inicjatorem pomysłu był mieszkający w Chicago Carl Hagensick (1934–2008)[40]. Powołano sześcioosobowy komitet organizacyjny, w składzie którego znalazło się po jednym przedstawicielu z Anglii, Francji, Grecji, Niemiec, Polski i Stanów Zjednoczonych. Konwencje międzynarodowe są organizowane co dwa lata na terenie Europy od roku 1982. Do roku 2018 odbyło się 19 takich konwencji. Zostały one zorganizowane w Austrii (1982, 1984), Francji (1992, 1994), Holandii (1988), Niemczech (1986, 1990), Rumunii (2010, 2012), na Węgrzech (1996, 1998) i w Polsce (2000, 2002, 2004, 2006, 2008, 2014, 2016, 2018). W konwencjach tych uczestniczyli delegaci z Anglii, Argentyny, Australii, Austrii, Belgii, Brazylii, Danii, Finlandii, Francji, Grecji, Holandii, Indii, Izraela, Japonii, Kamerunu, Kanady, Litwy, Mołdawii, Niemiec, Nigerii, Polski, Rumunii, Rosji (Syberia), Ugandy, Ukrainy, Stanów Zjednoczonych i Włoch[5].

W pierwszej konwencji w Kufstein w Austrii uczestniczyło 280 osób z 13 państw, w drugiej w Obsteig również w Austrii 441 osób (w tym: 7 z Anglii, 6 z Austrii, 5 z Australii, 5 z Belgii, 1 z Danii, 89 z Francji, 17 z Grecji, 2 z Holandii, 11 z Kanady, 26 z Niemiec Zachodnich, 2 z Niemiec Wschodnich, 149 z Polski, 114 ze Stanów Zjednoczonych, 3 ze Szwajcarii oraz 14 z Włoch)[45]. Na kolejnych liczba obecnych rosła do 900. Na konwencjach organizowanych w Polsce liczba osób uczestniczących przekraczała tysiąc[5]. W dniach od 7 do 12 sierpnia 2018 roku XIX Konwencja Międzynarodowa odbyła się w Polsce, w Szczyrku. Uczestniczyło w niej 711 osób (w tym 18 z Anglii, 18 z Australii, 9 z Austrii, 2 z Brazylii, 1 z Finlandii, 32 z Francji, 10 z Indii, 2 z Kamerunu, 9 z Kanady, 39 z Mołdawii, 19 z Niemiec, 328 z Polski, 104 z Rumunii, 2 z Ugandy, 26 z Ukrainy, 85 ze Stanów Zjednoczonych i 2 z Włoch). Znaczną część uczestników z innych krajów stanowili przedstawiciele Polonii[46].

Kolejna konwencja międzynarodowa odbyła się w dniach od 5 do 9 sierpnia 2020 w Szczyrku.

Charakterystyka ruchu

[edytuj | edytuj kod]

Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego to niezależna społeczność chrześcijan badających Pismo Święte. Społeczność tę tworzą zbory, które są samodzielne i niezależne pod względem organizacyjnym i gospodarczym, łączy je jedynie miłość do Chrystusa[47]. Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego zajmuje się działalnością ewangelizacyjną. Środki materialne potrzebne do prowadzenia swojej działalności zrzeszenie pozyskuje z dobrowolnych składek swoich członków. Członkowie spotykają się na coniedzielnych zebraniach w zborach będących najmniejszymi autonomicznymi jednostkami organizacyjnymi zrzeszenia. Podczas wspólnych spotkań zajmują się głównie studiowaniem Biblii (poprzez zadawanie pytań, w formie dyskusji) oraz słuchaniem wykładów na tematy biblijne.

Zbory ZWBPŚw mają ustrój kongregacjonalny. Same ustalają własny porządek spotkań oraz są odpowiedzialne za wybór osób sprawujących porządek i usługę spośród członków własnego zboru (starsi zborowi i diakoni). Najwyższą władzą Zrzeszenia Wolnych Badaczy Pisma Świętego jest Walne Zgromadzenie Członków Zrzeszenia (Konwencja Generalna), które jest zwoływane co najmniej raz na pięć lat[h]. Poza Walnymi Zgromadzeniami są zwoływane Zjazdy Braci Starszych, Diakonów i Przedstawicieli Zborów organizowane przy Walnych Zgromadzeniach jak też oddzielnie. Organem wykonawczym i koordynującym działalność zborów jest Zarząd Zrzeszenia, natomiast na zewnątrz zrzeszenie jest reprezentowane przez Prezydium Zarządu[36].

Przewodniczący Zarządu Zrzeszenia

[edytuj | edytuj kod]

Przewodniczący Zarządu są wybierani na Konwencjach Generalnych do czasu zorganizowania kolejnej takiej konwencji.

  • 1928–1945 – August Stahn (1888–1945)
  • 1946–1949 – Mikołaj Grudzień (1897–1949)
  • 1949–1975 – Jan Gumiela (1910–1975)
  • 1976–1984 – Adam Ziemiński (1920–1987)
  • 1984–1991 – Henryk Kamiński (1922–2010)
  • 1991–2003 – Zdzisław Kołacz (ur. 1933- 2021)
  • 2003–2011 – Edward Pietrzyk
  • 2011–2017 – Waldemar Szymański (1957–2019)
  • od 2017 – Henryk Szarkowicz

Działalność wydawnicza

[edytuj | edytuj kod]

Od 1958 roku Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego posiada też własne wydawnictwo o nazwie „Na Straży”[48], zajmujące się publikacją materiałów religijnych. Wydaje trzy czasopisma ukazujące się jako dwumiesięczniki: „Na Straży” o nakładzie 750 egz., „Wędrówka” (przeznaczone dla młodzieży) – 360 egz. oraz „The Herald” (tłumaczenie czasopisma Pastoralnego Instytutu Biblijnego) – 400 egz. Wydawane są także książki i broszury o treści religijnej[36]. W 2008 roku wydawnictwo „Na Straży” rozpoczęło dystrybucję pisma „Poranek” wydawanego w Stanach Zjednoczonych przez Dawn Bible Students Association[21].

Publikacje wydane przez Wolnych Badaczy Pisma Świętego:

  • „Konkordancja biblijna” do Biblii gdańskiej (Straż: 1939; Na Straży: 1965, 1982)
  • „Biblia gdańska w systemie Stronga”: NT: 1997, 2007, 2014; ST: 2004, 2017
  • „Cienie Przybytku 'Lepszych Ofiar'” (wznowienie publikacji wydanej przez Badaczy Pisma Świętego), 1949;
  • „Pytania i odpowiedzi biblijne” (broszura);
  • „Komentarze do Biblii” 1980, Kraków;
  • „Niebiańska Manna, Czyli Rozmyślania na każdy dzień roku dla domowników wiary” (wznowienie publikacji wydanej przez Badaczy Pisma Świętego), 1995, Kraków;
  • „Wykłady Pisma Świętego” (wznowienia publikacji wydanych przez Badaczy Pisma Świętego);
  • „Pieśni Wieczorne”, 2003, Kraków;
  • „Charles Taze Russell – jego życie i czasy. Człowiek, Millennium i posłannictwo”, Fredrick Zydek, Wydawnictwo „Straż”, 2016, Białogard;
  • Czasopisma: „Na Straży”[48], „Wędrówka”[48], „The Herald”[48], „Straż”[48].

Podstawy wiary

[edytuj | edytuj kod]

Wolni Badacze Pisma Świętego są społecznością religijną, która swoją wiarę wywodzi z Biblii. Przyjęli następujące zasady wiary:

  • jest jeden Bóg Wiekuisty, Stworzyciel wszechrzeczy – odrzucają Trójcę, przyznają, że Jezus ma naturę boską, ale nie jest równy JHWH, opierając to twierdzenie m.in. na Liście do Filipian 2:6 i Ewangelii Jana 14:28[49][50];
  • Jezus Chrystus podczas swojego pobytu na ziemi był doskonałym człowiekiem (tak jak Adam)[50];
  • Jezus Chrystus jest Synem Boga Ojca, złożył swoje życie jako okup za Adama, a w nim za cały rodzaj ludzki[49];
  • uważają, że Duch Święty nie jest osobą, lecz Mocą Bożą[49];
  • chrzest przyjmowany przez dorosłych (samodzielność decyzji) – rozumiany jest jako odwrócenie się od grzechu i przystąpienie do ofiary Chrystusa[49][50];
  • osobisty kontakt z Bogiem jest podstawą Zbawienia – brak kasty kleru, obrzędów mistycznych[49];
  • dusza jest śmiertelna, każda dusza umiera – nie ma piekła jako miejsca „wiecznych mąk” i czyśćca – patrz Księga Ezechiela 18:4, 20[49];
  • odrzucenie kultu Maryjnego, świętych, papieży itp. jako niezgodnego z nauką biblijną[49];
  • powszechne „ogólne” zmartwychwstanie ludzkości w świecie poddanym restytucji (przywróceniu do pierwotnego doskonałego stanu)[49][50];
  • w wybór Kościoła, w liczbie 144 000 osób powołanych, wypróbowanych na ziemi, czyli Oblubienicy Chrystusowej, osiągającej naturę Boską (nieśmiertelność);
  • wierzą, że restytucja ludzkości będzie odbywała się po zmartwychwstaniu wszystkich ludzi w okresie zwanym Tysiącleciem (Wiekiem Tysiąclecia)[49].

Statystyki

[edytuj | edytuj kod]

Liczba członków ruchu w Polsce

[edytuj | edytuj kod]

Pomiędzy rokiem 1948 a 1977 liczebność Wolnych Badaczy Pisma Świętego przekraczała 3000 osób. Od tego czasu następuje spadek liczby członków ruchu[51].

Dane na podstawie rocznika statystycznego GUS[i][52][51][53][54][55]

  • liczba członków ruchu (liczby nad słupkami na wykresie),
  • liczba usługujących w zborach (ciemniejszym odcieniem, liczby na słupkach wykresu).

Wartości opisów na wykresie podano w jednościach:

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Ofiarami mordu padli: Adolf Ryl z synem Jankiem, Haniuta Ryl z córką i synem, Lodzia Ryl, Gustaw Zelent z żoną Bronisławą i córką Haliną, oraz Jurko Ryl z żoną Teofilą wraz z pięciorgiem dzieci.
  2. ↑ Wśród wywiezionych znaleźli się: br. Pęcherek, br. Jan Gładysek, br. Bielecki, br. Bodnar, br. Mielimączka, br. Witoszyński, br. Sterecki a także s. Gradowska, s. Kuczkowska, s. Gałuszczak i rodzina Rylów z Holendrów Świerżowskich. 19 stycznia 1946 została aresztowana i zesłana do Kazachstanu s. Zofia Pęcherek. 20 kwietnia 1951 s. Janinę Gładysek czekającą na powrót męża zesłano na Syberię.
  3. ↑ Zabici to: jeden z filarów i Przewodniczący Zrzeszenia Mikołaj Grudzień (lat 52), Józefa Litkowicz (lat 44) i Łucja Mucha (lat 65).
  4. ↑ Według dziennego biuletynu MBP napadu z inspiracji kleru dokonała działająca w okolicy 7-osobowa grupa WiNu („Biuletyn dzienny Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego nr 145 [305]”, Warszawa 28.06.1949 r.). O licznych napadach zbrojnych band działających z pobudek religijnych na tych terenach trwających w latach 1944–1947 informował też lubelski zbór ŚRME oraz przede wszystkim Świadkowie Jehowy, którzy w złożonym 18 lutego 1948 roku przez Wilhelma Scheidera w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie memorandum opisali akty przemocy zliczone w 1947 roku. Zawierały one opis około 800 napadów na domy Świadków Jehowy w celu próby nawracania ich na katolicyzm i dotknęły około 4000 osób, spośród których 60 osób zamordowano.
  5. ↑ Przy zatrzymaniu Józefa Lewandowskiego aresztowano na 7 dni również Stanisława Siwka, który gościł Lewandowskiego oraz Stefana Szczepanika.
  6. ↑ Jan Gumila funkcję Przewodniczącego Zrzeszenia pełnił od śmierci Mikołaja Grudnia w roku 1949.
  7. ↑ Wydane nagrania: „Ja zaśpiewam o Chrystusie” (kaseta, 1984), „Pójdę za Jezusem” (kaseta, 1985), „Imię Jezus” (kaseta, 1987), „Mój Wielki Bóg” (kaseta, 1989), „Psalmy” (kaseta, 1990), „Pieśni Tęsknoty” (1997), „Myśli skrzydlate” (CD, 2003), „Pieśni Stopni” (CD, 2005) i „Śpiewajcie Panu pieśń nową” (2007).
  8. ↑ Konwencje Generalne organizowane są co dwa lata. Przed II wojną światową zorganizowano cztery Konwencje Generalne w latach 1932, 1933, 1935 i 1937. Pierwsza powojenna KG odbyła się w roku 1946. Następne od roku 1960 do 1988 odbywały się w latach parzystych, a od roku 1991 w latach nieparzystych na przemian z Konwencjami międzynarodowymi odbywającymi się w lata parzyste.
  9. ↑ GUS nie zbiera samodzielnie danych statystycznych na temat liczby członków wyznań religijnych w Polsce. Dane te są co roku dostarczane przez związki wyznaniowe w postaci dobrowolnej ankiety wyznaniowej.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d Dominik Rozkrut (red.), Mały Rocznik Statystyczny Polski, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2023, s. 117-118, ISSN 1640-3630.
  2. ↑ a b Kościoły i związki wyznaniowe wpisane do rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych. mswia.gov.pl, 2017-08-22.
  3. ↑ „The Herald” (biuletyn Komitetu PBI). Konwencja w Asbury Park. „Straż i Zwiastun Obecności Chrystusa”. LXXXII (15 sierpnia 1918), s. 82-84, NR 4/2018. Pastoral Bible Institute. ISSN 0984-9467. 
  4. ↑ Bible Students Fragments 1917-1967. heraldmag.org. [dostęp 2018-01-16]. (ang.).
  5. ↑ a b c Charles F. Redeker: Pastor C.T. Russell: Messenger Millenial Hope. Temple City: Pastoral Bible Institute, 2006, s. 342-344. (ang.).
  6. ↑ stopka edakcyjna. „The Dawn”. LXXXV, s. 2, 49-61, wrzesień 2017. Stowarzyszenie Biblijne Poranek. (ang.). 
  7. ↑ Pastoralny Instytut Biblijny, In Memoriam - na 80. rocznicę śmierci [online], wydawnictwostraz.org, 2010 [dostęp 2015-08-13] [zarchiwizowane z adresu 2015-08-13].
  8. ↑ List z Polski. „Straż i Zwiastun Obecności Chrystusa”. V, s. 16, styczeń 1926. 
  9. ↑ Sprawozdanie z uroczystości 50-lecia założenia Zboru Krakowskiego Zrzeszenia Wolnych Badaczy Pisma Świętego, „Na Straży”, Na Straży, luty 1978, s. 23.
  10. ↑ 60 rocznica śmierci brata Stahna.
  11. ↑ Przegląd krytyki brata Stahna. epifania.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-04)]..
  12. ↑ Paul S.L. Johnson, Przegląd krytyki brata Stahna, „Teraźniejsza Prawda”, VIII/5 (42), LHMM, wrzesień 1929, s. 66.
  13. ↑ a b c Krótki zarys historii Zboru Ludu Pana w Krakowie, „Na Straży”, Na Straży, 1988, s. 36.
  14. ↑ Krzysztof Godlewski, Paweł Kozłowski, 100-lecie Zboru w Warszawie [online], zborwarszawa.pl [dostęp 2014-11-08] [zarchiwizowane z adresu 2014-11-08].
  15. ↑ Od powstania zboru do początku II wojny światowej [online], zborkrakow.pl, 2011 [dostęp 2015-08-15].
  16. ↑ Paweł Ciecieląg i inni, Wyznania religijne w Polsce 2012–2014, tom LXXVI, Warszawa: GUS, 2016, 132 (przypis), ISBN 978-83-7027-612-6.
  17. ↑ a b Historia zboru [online], singraph2.nazwa.pl, 2011 [dostęp 2018-01-14].
  18. ↑ Od powstania zboru do początku II wojny światowej [online], zborkrakow.pl, 28 lutego 2011 [dostęp 2018-01-14].
  19. ↑ Andrzej Jończy, Historia zborów Ziemi Andrychowskiej, „Na Straży”, Na Straży, marzec 2003.
  20. ↑ Jak powstała pierwsza polska konkordancja biblijna, „Na Straży”, Na Straży, marzec 1986, s. 43.
  21. ↑ a b c Piotr Krajcer. Refleksja na 50-lecie. „Na Straży”. L, s. 169, maj 2008. Na Straży. 
  22. ↑ Przemysław Adamowicz. Piętno fioletowego trójkąta. „Na Straży”, s. 211, czerwiec 2006. Na Straży. 
  23. ↑ Daniel Kaleta. Zawsze się modliłam. „Na Straży”, s. 50, marzec 1995. Na Straży. 
  24. ↑ 60 rocznica śmierci brata Stahna. dabar.de, 2005. [dostęp 2018-01-14].
  25. ↑ Jan Kuryga. Historia zboru w Biszczy. „Na Straży”, lipiec 2008. Na Straży. 
  26. ↑ Henryk Kamiński, Historia zborów ziemi chrzanowskiej, „Na Straży”, Na Straży, kwiecień 2003.
  27. ↑ Historia po II wojnie światowej [online], zborkrakow.pl, 14 października 2016 [dostęp 2018-01-14].
  28. ↑ Maria Krawiec, Wspomnienia o braterstwie Gładysek, „Na Straży”, Na Straży, styczeń 2004, s. 40.
  29. ↑ Ryszard Michalak, Polityka wyznaniowa państwa polskiego wobec mniejszości religijnych w latach 1945–1989, Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski, 2014, s. 144, 145, ISBN 978-83-7842-124-5.
  30. ↑ Jakub Wącior, Zemborzyce, „Wędrówka”, Na Straży, 2008.
  31. ↑ a b c Sprawozdanie, „Na Straży”, Na Straży, maj 1960, s. 89.
  32. ↑ Edward Świderek, Wspomnienie o bracie Józefie Lewandowskim, „Na Straży”, Na Straży, czerwiec 1999, s. 228.
  33. ↑ Alicja Szatyńska, Redaktor Henryk Grudzień, „Na Straży”, Na Straży, maj 2008.
  34. ↑ Ryszard Michalak, Polityka wyznaniowa państwa polskiego wobec mniejszości religijnych w latach 1945–1989, Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski, 2014, s. 143, ISBN 978-83-7842-124-5.
  35. ↑ Edward Świderek, Historia zboru w Niepołomicach, „Na Straży”, Na Straży, lipiec 2009.
  36. ↑ a b c Janusz Witkowski i inni, Rocznik statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2014, t. LXXIV, Warszawa: GUS, 2014, s. 193, ISSN 1506-0632.
  37. ↑ Ryszard Michalak, Polityka wyznaniowa państwa polskiego wobec mniejszości religijnych w latach 1945–1989, Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski, 2014, s. 145, 146, ISBN 978-83-7842-124-5.
  38. ↑ Spotkanie min. A. Łopatki ze zwierzchnikami chrześcijańskich związków wyznaniowych, „Słowo Powszechne”, 26 października 1982.
  39. ↑ Rejestr kościołów i innych związków wyznaniowych MSW.
  40. ↑ a b Sprawozdanie z Międzynarodowej Konwencji Badaczy Pisma Świętego w Kufstein – Austria, „Na Straży”, Na Straży, wrzesień 1982.
  41. ↑ Z nagrań chóru „Sela” [online], dabhar.org [dostęp 2018-01-15].
  42. ↑ Dom Pomocy Społecznej „Betania” [online], dpsbetania.pl [dostęp 2017-09-22].
  43. ↑ Biblia Gdańska w systemie Stronga NT [online], nastrazy.pl [dostęp 2018-01-12].
  44. ↑ Na Straży [online], nastrazy.pl [dostęp 2018-01-14].
  45. ↑ Stanisław Kaleta. Druga Międzynarodowa Konwencja Badaczy Pisma Świętego 11-17 sierpnia 1984. „Na Straży”, s. 78, wrzesień 1984. Na Straży. 
  46. ↑ Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego: XIX Międzynarodowa Konwencja Badaczy Pisma Świętego – Szczyrk 2018. Kraków: Wydawnictwo „Na Straży”, wrzesień 2018, s. 84-91. ISBN 978-83-87904-17-3.
  47. ↑ Kilka słów o Zrzeszeniu Wolnych Badaczy Pisma Świętego w Polsce. nastrazy.pl. [dostęp 2008-04-17].
  48. ↑ a b c d e Stałe pozycje wydawnictwa Na Straży. nastrazy.pl. [dostęp 2008-04-17].
  49. ↑ a b c d e f g h i Zasady wiary. swidnik.zbor.prv.pl. [dostęp 2008-04-17].
  50. ↑ a b c d Wyznanie wiary. dabar.de. [dostęp 2008-04-17].
  51. ↑ a b Mariusz Chmielewski, Grzegorz Gudaszewski, Andrzej Jakubowski: Wyznania religijne. Stowarzyszenia narodowościowe i etniczne w Polsce 2006-2008. Warszawa: GUS, 2010, s. 70, 71.
  52. ↑ Paweł Ciecieląg, dr Mikołaj Haponiuk, Olga Lewandowska, Małgorzata Krzysztofik: Wyznania religijne. Stowarzyszenia narodowościowe i etniczne w Polsce 2009-2011. Warszawa: GUS, 2013, s. 77. ISBN 978-83-7027-519-8.
  53. ↑ Dominik Rozkrut i inni, Rocznik statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2016, t. LXXVI, Warszawa: GUS, 2016, s. 197, ISSN 1506-0632.
  54. ↑ Dominik Rozkrut, Mały Rocznik Statystyczny Polski, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2021, s. 119, ISSN 1640-3630.
  55. ↑ Dominik Rozkrut, Mały Rocznik Statystyczny Polski, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2022, s. 116, ISSN 1640-3630.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Współcześni unitarianie
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zrzeszenie_Wolnych_Badaczy_Pisma_Świętego&oldid=71002003”