Jan Rabek: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne
źródła/przypisy
Linia 46: Linia 46:
W 1958 ukończył studia na [[Politechnika Wrocławska|Politechnice Wrocławskiej]] w zakresie technologii [[Tworzywa sztuczne|tworzyw sztucznych]]{{r|wyróżniony}}. Dyplom doktora uzyskał w 1964 w Politechnice Wrocławskiej na podstawie pracy ''Badania wpływu chloronitrozwiązków jako [[Sensybilizator (fotografia)|sensybilizatorów]] [[Degradacja (chemia)|fotodegradacji]] [[Polimery|polimerów]] dienowych wobec [[Światło widzialne|promieniowania widzialnego]]'' (promotor: prof. [[Eligia Turska-Kuśmierz]]). [[Habilitacja|Habilitował]] się na [[Politechnika Śląska|Politechnice Śląskiej]] i otrzymał stopień naukowy docenta w 1967 na podstawie rozprawy ''Badanie wpływu sensybilizującego niektórych związków organicznych na przebieg fotodegradacji [[Kauczuk naturalny|kauczuku naturalnego]]'' ([[Kauczukowiec|Hevea]]) ''w roztworze wobec promieniowania widzialnego''{{r|habilitacjaPŚ}}{{r|Jubileusz}}.
W 1958 ukończył studia na [[Politechnika Wrocławska|Politechnice Wrocławskiej]] w zakresie technologii [[Tworzywa sztuczne|tworzyw sztucznych]]{{r|wyróżniony}}. Dyplom doktora uzyskał w 1964 w Politechnice Wrocławskiej na podstawie pracy ''Badania wpływu chloronitrozwiązków jako [[Sensybilizator (fotografia)|sensybilizatorów]] [[Degradacja (chemia)|fotodegradacji]] [[Polimery|polimerów]] dienowych wobec [[Światło widzialne|promieniowania widzialnego]]'' (promotor: prof. [[Eligia Turska-Kuśmierz]]). [[Habilitacja|Habilitował]] się na [[Politechnika Śląska|Politechnice Śląskiej]] i otrzymał stopień naukowy docenta w 1967 na podstawie rozprawy ''Badanie wpływu sensybilizującego niektórych związków organicznych na przebieg fotodegradacji [[Kauczuk naturalny|kauczuku naturalnego]]'' ([[Kauczukowiec|Hevea]]) ''w roztworze wobec promieniowania widzialnego''{{r|habilitacjaPŚ}}{{r|Jubileusz}}.


W tym samym roku rozpoczął roczny staż naukowy pod kierownictwem prof. Stiga Cleassona w Instytucie Chemii Fizycznej [[Uniwersytet w Uppsali|Uniwersytetu w Uppsali]]. W latach 1971–1991 pracował w [[Królewski Instytut Techniczny|Royal Institute of Technology]] w Sztokholmie, gdzie uzyskał stopień profesorski{{r|Jubileusz}}. Od 1991 pracował jako [[profesor wizytujący]] w [[Instytut Karolinska|Karolinska Institute]] kierując grupą badań polimerów{{r|UMKhabilitacja}}. Przeszedł w Szwecji na emeryturę w 2000 i podjął pracę na Wydziale Technologii i Inżynierii Chemicznej [[Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Bydgoszczy|Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy]]{{r|Jubileusz}}. W 2001 otrzymał polski tytuł profesora nauk chemicznych{{r|Prezydent}}.
W tym samym roku rozpoczął roczny staż naukowy pod kierownictwem prof. Stiga Cleassona w Instytucie Chemii Fizycznej [[Uniwersytet w Uppsali|Uniwersytetu w Uppsali]]. W latach 1971–1991 pracował w [[Królewski Instytut Techniczny|Royal Institute of Technology]] w Sztokholmie, gdzie uzyskał stopień profesorski{{r|Jubileusz}}{{r|ESRSpectroscopy}}. Od 1991 pracował jako [[profesor wizytujący]] w [[Instytut Karolinska|Karolinska Institute]] kierując grupą badań polimerów{{r|UMKhabilitacja}}. Przeszedł w Szwecji na emeryturę w 2000 i podjął pracę na Wydziale Technologii i Inżynierii Chemicznej [[Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Bydgoszczy|Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy]]{{r|Jubileusz}}. W 2001 otrzymał polski tytuł profesora nauk chemicznych{{r|Prezydent}}.


Jest autorem 14 książek z zakresu chemii i [[Fotochemia|fotochemi]]<nowiki/>i polimerów oraz ponad 250 publikacji oryginalnych i przeglądowych w czasopismach naukowych{{r|PolymerPhotodegradation}}. W 1977 wydał dla Politechniki Wrocławskiej podręcznik ''Podstawy fizykochemii polimerów''{{r|Podstawyfizykochemii}}. Prowadził badania degradacji i stabilizacji polimerów oraz polimeryzacji dla zastosowań w medycynie. Był redaktorem szeregu międzynarodowych monografii o właściwościach materiałów polimerowych, zastosowaniu [[laser]]ów oraz fotoutwardzaniu w technologii polimerów, a także fotochemii i fotofizyki{{r|Enlightenment}}{{r|Współczesnawiedza}}. Był także autorem wielu międzynarodowych podręczników akademickich. W 2006 posiadał ponad 1800 [[Cytowanie piśmiennictwa|cytowań]]{{r|Jubileusz}}. W języku polskim wydał w [[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]] w 2013 podręcznik akademicki chemii polimerów{{r|Polimeryotrzymywanie}}, a w 2017 dwutomową monografię o technologii i zastosowaniu polimerów{{r|Współczesnawiedzat1}}{{r|Współczesnawiedzat2}}.
Jest autorem 14 książek z zakresu chemii i [[Fotochemia|fotochemi]]<nowiki/>i polimerów oraz ponad 250 publikacji oryginalnych i przeglądowych w czasopismach naukowych{{r|PolymerPhotodegradation}}. W 1977 wydał dla Politechniki Wrocławskiej podręcznik ''Podstawy fizykochemii polimerów''{{r|Podstawyfizykochemii}}. Prowadził badania degradacji i stabilizacji polimerów oraz polimeryzacji dla zastosowań w medycynie. Był redaktorem szeregu międzynarodowych monografii o właściwościach materiałów polimerowych, zastosowaniu [[laser]]ów oraz fotoutwardzaniu w technologii polimerów, a także fotochemii i fotofizyki{{r|Enlightenment}}{{r|Współczesnawiedza}}. Był także autorem wielu międzynarodowych podręczników akademickich. W 2006 posiadał ponad 1800 [[Cytowanie piśmiennictwa|cytowań]]{{r|Jubileusz}}. W języku polskim wydał w [[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]] w 2013 podręcznik akademicki chemii polimerów{{r|Polimeryotrzymywanie}}, a w 2017 dwutomową monografię o technologii i zastosowaniu polimerów{{r|Współczesnawiedzat1}}{{r|Współczesnawiedzat2}}.
Linia 68: Linia 68:
* <ref name="EncyklopediaWrocławia">{{Cytuj |redaktor = Jan Harasimowicz |rozdział = Rabek Tadeusz Ignacy (hasło) |tytuł = Encyklopedia Wrocławia |data = 2006 |isbn = 8373845615 |miejsce = Wrocław |wydawca = Wydawnictwo Dolnośląskie |s = 735}}</ref>
* <ref name="EncyklopediaWrocławia">{{Cytuj |redaktor = Jan Harasimowicz |rozdział = Rabek Tadeusz Ignacy (hasło) |tytuł = Encyklopedia Wrocławia |data = 2006 |isbn = 8373845615 |miejsce = Wrocław |wydawca = Wydawnictwo Dolnośląskie |s = 735}}</ref>
* <ref name="Enlightenment">{{Cytuj |autor = Christian Decker |tytuł = Enlightenment in polymer sciece |czasopismo = NATURE |data = 31 marca 1988 |data dostępu = 2020-04-11 |issn = 1476-4687 |wolumin = 332 |s = 403–404 (recencja książki: Jan F. Rabek, ''Mechanisms of Photophysical Processes and Photochemical Reactions in Polymers: Theory and Applications''. New York: John Wiley & Sons, 1987, s. 756) |url = https://www.nature.com/articles/332403b0.pdf |język = en}}</ref>
* <ref name="Enlightenment">{{Cytuj |autor = Christian Decker |tytuł = Enlightenment in polymer sciece |czasopismo = NATURE |data = 31 marca 1988 |data dostępu = 2020-04-11 |issn = 1476-4687 |wolumin = 332 |s = 403–404 (recencja książki: Jan F. Rabek, ''Mechanisms of Photophysical Processes and Photochemical Reactions in Polymers: Theory and Applications''. New York: John Wiley & Sons, 1987, s. 756) |url = https://www.nature.com/articles/332403b0.pdf |język = en}}</ref>
* <ref name="ESRSpectroscopy">{{Cytuj |autor = Bengt Rånby; Jan F. Rabek |tytuł = ESR Spectroscopy in Polymer Research |data = 1977 |data dostępu = 2020-04-27 |isbn = 978-3-642-66602-5 |miejsce = Berlin Heidelberg New York |wydawca = Springer-Verlag |s = 405 |url = https://link.springer.com/content/pdf/bfm%3A978-3-642-66600-1%2F1.pdf |język = en}}</ref>
* <ref name="habilitacjaPŚ">{{Cytuj |tytuł = Wykaz osób, którym nadano stopień naukowy docenta |czasopismo = Dziennik Urzędowy Ministerstwa Oświaty i Szkolnictwa Wyższego |data = 15 lipca 1968 |data dostępu = 2020-04-26 |issn = 0554-4629 |numer = A-8, poz. 51–52 |s = s. 9 (poz. 20 – Jan Feliks Rabek, Politechnika Śląska w Gliwicach, Wydział Chemiczny, 7 lipca 1967) |url = http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/Content/64661/00069658%20-%20Dziennik%20Urz%20MinOświSzkW%201968%20A%20nr%20A8%20-%20P5295.pdf}}</ref>
* <ref name="habilitacjaPŚ">{{Cytuj |tytuł = Wykaz osób, którym nadano stopień naukowy docenta |czasopismo = Dziennik Urzędowy Ministerstwa Oświaty i Szkolnictwa Wyższego |data = 15 lipca 1968 |data dostępu = 2020-04-26 |issn = 0554-4629 |numer = A-8, poz. 51–52 |s = s. 9 (poz. 20 – Jan Feliks Rabek, Politechnika Śląska w Gliwicach, Wydział Chemiczny, 7 lipca 1967) |url = http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/Content/64661/00069658%20-%20Dziennik%20Urz%20MinOświSzkW%201968%20A%20nr%20A8%20-%20P5295.pdf}}</ref>
* <ref name="Kopernik">{{Cytuj |autor = Janusz Baryła |tytuł = Historia Sekcji Speleologicznej PTP im. Kopernika |data dostępu = 2020-04-21 |opublikowany = Sekcja Speleologiczna Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika |url = http://www.speleo.ptpk.org/05historia/historia.html}}</ref>
* <ref name="Kopernik">{{Cytuj |autor = Janusz Baryła |tytuł = Historia Sekcji Speleologicznej PTP im. Kopernika |data dostępu = 2020-04-21 |opublikowany = Sekcja Speleologiczna Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika |url = http://www.speleo.ptpk.org/05historia/historia.html}}</ref>

Wersja z 18:47, 27 kwi 2020

Jan Rabek
Jan F. Rabek, Janusz Rabek
Ilustracja
Jan F. Rabek (2018 r.)
Państwo działania

 Polska
 Szwecja (od 1971)

Data i miejsce urodzenia

13 listopada 1935
Mościce

profesor nauk chemicznych
Specjalność: chemia polimerów
Alma Mater

Politechnika Wrocławska chemia, 1958

Doktorat

1964
Politechnika Wrocławska

Habilitacja

1967
Politechnika Śląska

Profesura

2001
Akademia Techniczno-Rolnicza w Bydgoszczy

Na drodze do Muktinath w Nepalu. Z lewej szczyt Dhaulagiri (8167 m), w dolinie rzeki Kali Gandaki miejscowość Kagbeni, 28°49′41,7″N 83°48′08,5″E/28,828242 83,802364
Główny otwór Jaskini Czarnej znajduje się na wysokości około 1300 m w skałach Organów, z lewej, powyżej lasu. Widok z Polany Pisanej w Tatrach Zachodnich

Jan Feliks Rabek (ur. 13 listopada 1935 w Mościcach) – polski chemik polimerów, profesor, związany naukowo z Polską i Szwecją, także podróżnik i grotołaz.

Życiorys

Działalność naukowa

W 1958 ukończył studia na Politechnice Wrocławskiej w zakresie technologii tworzyw sztucznych[1]. Dyplom doktora uzyskał w 1964 w Politechnice Wrocławskiej na podstawie pracy Badania wpływu chloronitrozwiązków jako sensybilizatorów fotodegradacji polimerów dienowych wobec promieniowania widzialnego (promotor: prof. Eligia Turska-Kuśmierz). Habilitował się na Politechnice Śląskiej i otrzymał stopień naukowy docenta w 1967 na podstawie rozprawy Badanie wpływu sensybilizującego niektórych związków organicznych na przebieg fotodegradacji kauczuku naturalnego (Hevea) w roztworze wobec promieniowania widzialnego[2][3].

W tym samym roku rozpoczął roczny staż naukowy pod kierownictwem prof. Stiga Cleassona w Instytucie Chemii Fizycznej Uniwersytetu w Uppsali. W latach 1971–1991 pracował w Royal Institute of Technology w Sztokholmie, gdzie uzyskał stopień profesorski[3][4]. Od 1991 pracował jako profesor wizytujący w Karolinska Institute kierując grupą badań polimerów[5]. Przeszedł w Szwecji na emeryturę w 2000 i podjął pracę na Wydziale Technologii i Inżynierii Chemicznej Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy[3]. W 2001 otrzymał polski tytuł profesora nauk chemicznych[6].

Jest autorem 14 książek z zakresu chemii i fotochemii polimerów oraz ponad 250 publikacji oryginalnych i przeglądowych w czasopismach naukowych[7]. W 1977 wydał dla Politechniki Wrocławskiej podręcznik Podstawy fizykochemii polimerów[8]. Prowadził badania degradacji i stabilizacji polimerów oraz polimeryzacji dla zastosowań w medycynie. Był redaktorem szeregu międzynarodowych monografii o właściwościach materiałów polimerowych, zastosowaniu laserów oraz fotoutwardzaniu w technologii polimerów, a także fotochemii i fotofizyki[9][10]. Był także autorem wielu międzynarodowych podręczników akademickich. W 2006 posiadał ponad 1800 cytowań[3]. W języku polskim wydał w PWN w 2013 podręcznik akademicki chemii polimerów[11], a w 2017 dwutomową monografię o technologii i zastosowaniu polimerów[12][13].

W 2002 został wybrany zagranicznym akademikiem Akademii Nauk Wyższej Szkoły Ukrainy[14][15]. Z okazji 70-lecia urodzin, specjalna sesja poświęcona fotochemii polimerów odbyła się z jego udziałem na Politechnice Wrocławskiej we wrześniu 2005[16]. W 2010 otrzymał Odznakę Wyróżnionego Absolwenta Politechniki Wrocławskiej[1].

Inne informacje

Jest podróżnikiem[3][17]. Odwiedził ponad 100 krajów[18]. Organizował lub uczestniczył w długodystansowych wyprawach samochodowych (m.in. w Afryce Północnej i Środkowej, Chile, Nowej Zelandii i Australii, Chinach, Mongolii i Indiach), najczęściej własnym Land Roverem (rocznik 1968)[3]. W 1973 przejechał 25 tysięcy km ze Sztokholmu do Nepalu. Przejechał odcinkami Afrykę od Egiptu do Afryki Południowej. Brał udział w trekkingach (m.in. w Afryce, Ameryce Południowej, USA i na Grenlandii, także w Himalajach, Karakorum i Kaukazie). Przebył szlak Marco Polo od Samarkandy do Pekinu[19].

Był współzałożycielem (1955, razem z Teresą Janasz) wrocławskiej Sekcji Grotołazów[20][21]. Kierował lub uczestniczył w licznych wyprawach jaskiniowych[22][23]. W 1961 razem z Januszem Fereńskim i Romanem Bebakiem odkrył Jaskinię Czarną, a w 1962 Jaskinię Psią[24][25]. W 1964 był współzałożycielem Sekcji Speleologicznej Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika, której pierwszym przewodniczącym został Kazimierz Kowalski[26][27].

Jest synem profesora Tadeusza Ignacego Rabka (1904–1965), chemika[28][29].

Przypisy

  1. a b Wyróżniony Absolwent 2010 r. – Jan Feliks Rabek [online], Wydział Chemii Politechniki Wrocławskiej [dostęp 2020-04-12].
  2. Wykaz osób, którym nadano stopień naukowy docenta, „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Oświaty i Szkolnictwa Wyższego” (A-8, poz. 51–52), 15 lipca 1968, s. 9 (poz. 20 – Jan Feliks Rabek, Politechnika Śląska w Gliwicach, Wydział Chemiczny, 7 lipca 1967), ISSN 0554-4629 [dostęp 2020-04-26].
  3. a b c d e f Jerzy Pączkowski, Jubileusz siedemdziesięciolecia profesora Jana Feliksa Rabka, „Polimery”, 51 (3), 2006, s. 226–228, ISSN 0032-2725.
  4. Bengt Rånby, Jan F. Rabek, ESR Spectroscopy in Polymer Research, Berlin Heidelberg New York: Springer-Verlag, 1977, s. 405, ISBN 978-3-642-66602-5 [dostęp 2020-04-27] (ang.).
  5. Habilitacje, „Wiadomości – Biuletyn informacyjny Wydziału Chemii”, 13/3, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, lipiec 1999, (recenzent w przewodzie habilitacyjnym) [dostęp 2020-04-27].
  6. Prezydent wręczył nominacje profesorskie [online], Prezydent.pl, 23 marca 2001 [dostęp 2020-04-10].
  7. Jan F. Rabek, Polymer Photodegradation - Mechanisms and experimental methods, Springer Netherlands, 1995, s. 664, DOI10.1007/978-94-011-1274-1, ISBN 978-0-412-58480-0 [dostęp 2010-04-10].
  8. Jan R. Rabek, Podstawy fizykochemii polimerów, Wrocław: Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, 1977, 308 (dostępny plik .pdf) [dostęp 2010-04-10].
  9. Christian Decker, Enlightenment in polymer sciece, „NATURE”, 332, 31 marca 1988, 403–404 (recencja książki: Jan F. Rabek, Mechanisms of Photophysical Processes and Photochemical Reactions in Polymers: Theory and Applications. New York: John Wiley & Sons, 1987, s. 756), ISSN 1476-4687 [dostęp 2020-04-11] (ang.).
  10. Wydawnictwo PWN: "Współczesna wiedza o polimerach T.2" [online], Chemia i Biznes – Chemiczny portal informacyjny, 2016 [dostęp 2020-04-10].
  11. Jan F. Rabek, Polimery: otrzymywanie, metody badawcze, zastosowanie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2013, s. 408, ISBN 978-83-01-17387-6.
  12. Jan F. Rabek, Współczesna wiedza o polimerach. T.1 Budowa strukturalna polimerów o metody badawcze, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2017, s. 460, ISBN 978-83-01-19245-7 [dostęp 2020-04-10].
  13. Jan F. Rabek, Współczesna wiedza o polimerach T.2 Polimery naturalne i syntetyczne, otrzymywanie i zastosowania, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2017, s. 585, ISBN 978-83-01-18707-1.
  14. Закордонні члени [online], Відділення хімії та хімічної технології: Рабек Ян (Польща), anvou.org.ua – Академія наук вищої освіти України [dostęp 2020-04-18] (ukr.).
  15. Academy of Sciences of the Higher School of Ukraine [online], Ukrainian-American Concordia University [dostęp 2020-04-12].
  16. Ryszard Steller, XVII Konferencja Naukowa „Modyfikacja Polimerów” 12-15 września 2005 r., „Pryzmat” (195), Politechnika Wrocławska, 2005, s. 30, ISSN 1429-1673 [dostęp 2020-04-26].
  17. Przesyłka ze Szwecji – profesor Jan F. Rabek [online], Grzegorz Gawlik – blog, 18 czerwca 2019 [dostęp 2010-04-10].
  18. Club100PL [online], Travellers' 1155 Club [dostęp 2020-04-11].
  19. Jan F. Rabek – Sztokholm [online], Travellers' 1155 Club [dostęp 2020-04-11].
  20. Dzieje sekcji [online], Sekcja Grotołazów Wrocław [dostęp 2010-04-10].
  21. Akademicki Klub Turystyczny (hasło), [w:] Jan Harasimowicz (red.), Encyklopedia Wrocławia, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, s. 27, ISBN 83-7384-561-5.
  22. Jerzy Fereński, W piwnicy i jeszcze głębiej, „Konfrontacje”, wydanie specjalne z okazji jubileuszu (1959–2003) Studenckiego Klubu Pałacyk we Wrocławiu, 31 maja 2003, s. 5, ISSN 2658-0063 [dostęp 2020-04-09].
  23. Maciek Mieszkowski, Krótka relacja z uroczystych obchodów 50-cio lecia działalności Sekcji Matki Naszej (Sekcja Grotołazów Wrocław), „Jaskinie”, 1 (42), 2006, s. 7, ISSN 1234-4346 [dostęp 2010-04-10].
  24. Janusz F. Rabek, Podziemia Jaskini Czarnej, „Wierchy”, 31, Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1962, s. 10–31, ISSN 6829 0137- 6829 [dostęp 2020-04-15].
  25. Janusz Fereński, Czarna – historia odkrycia i eksploracji, „Korkociąg”, wydanie specjalne z okazji 50-lecia odkrycia Jaskini Czarnej, Biuletyn Informacyjny Sekcji Grotołazów Wrocław, październik 2011, s. 6–10.
  26. Janusz Baryła, Historia Sekcji Speleologicznej PTP im. Kopernika [online], Sekcja Speleologiczna Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika [dostęp 2020-04-21].
  27. Janusz Baryła, Powstanie i działalność Sekcji Speleologicznej Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika oraz sympozja speleologiczne, [w:] Jan Urban (red.), Materiały 50. Sympozjum Speleologicznego, Kraków: Sekcja Speleologiczna Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika, 2016, s. 62, ISBN 978-83-933874-9-6 [dostęp 2020-04-26].
  28. Szkoła Polimerów – Wydział Chemii Politechniki Wrocławskiej, [w:] Adam Chmielewski (red.), Wrocławskie środowisko akademickie: twórcy i ich uczniowie 1945–2005, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2007, s. 391–392, ISBN 978-83-04-04823-2 [dostęp 2020-04-10].
  29. Rabek Tadeusz Ignacy (hasło), [w:] Jan Harasimowicz (red.), Encyklopedia Wrocławia, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, s. 735, ISBN 83-7384-561-5.

Linki zewnętrzne