5 Dywizjon Żandarmerii

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje) o 02:39, 20 sty 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
5 Dywizjon Żandarmerii
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1921

Rozformowanie

1939

Tradycje
Święto

1 grudnia (1928-1935)
13 czerwca (1936-1939)

Nadanie sztandaru

nie posiadał

Rodowód

5 Dywizjon Żandarmerii Wojskowej

Kontynuacja

Oddział Żandarmerii Wojskowej w Krakowie

Dowódcy
Pierwszy

płk żand. Rudolf Andryszczak

Ostatni

ppłk żand. dr Alfred Riesser

Organizacja
Dyslokacja

Garnizon Kraków (OK V)

Rodzaj sił zbrojnych

Wojsko

Rodzaj wojsk

Żandarmeria

Podległość

Dowództwo Żandarmerii M.S.Wojsk.

5 Dywizjon Żandarmerii (5 dżand) - oddział żandarmerii Wojska Polskiego.

Historia dywizjonu

5 Dywizjon Żandarmerii wraz z podporządkowanymi pododdziałami stacjonował na terenie Okręgu Korpusu Nr V. Dowódca dywizjonu pełnił równocześnie funkcję szefa żandarmerii w Dowództwie Okręgu Korpusu Nr V w Krakowie.

Do 20 marca 1924 roku zostały zlikwidowane plutony żandarmerii: Kraków II, Nowy Sącz, Tarnów i Wadowice, a w ich miejsce zostały zorganizowane posterunki żandarmerii[1]. W tym samym miesiącu niżej wymienieni oficerowie zostali przeniesieni z korpusu oficerów żandarmerii do korpusu oficerów piechoty z równoczesnym wcieleniem do 20 pp: kpt. żand. Ferdynand Paweł Kruger, por. żand. Marian Szulc i por. żand. Stanisław Stefan Neisser oraz do korpusu oficerów jazdy z równoczesnym wcieleniem do 8 pułku ułanów: kpt. żand. Tadeusz Konrad Kostkiewicz[2].

17 lutego 1928 roku Minister Spraw Wojskowych zatwierdził dzień 1 grudnia, jako datę święta dywizjonu[3].

12 grudnia 1935 roku Minister Spraw Wojskowych unieważnił dotychczasową datę święta dywizjonu oraz zatwierdził dzień 13 czerwca, jako datę święta żandarmerii[4].

W 1938 roku utworzony został 2 Pluton Żandarmerii Kraków, któremu podporządkowane zostały posterunki w Bochni, Tarnowie i Dębicy.

Jednostka nie posiadała sztandaru i odznaki pamiątkowej. Oficerowie i podoficerowie od roku 1931 mogli otrzymać odznakę pamiątkową Żandarmerii. W 1939 roku zamierzano wprowadzić do użytku „Znak Służbowy Żandarmerii”. Znaki miały być numerowane. Dla 5 dżand przewidziano numery od 5000 do 5999.

Organizacja pokojowa i obsada personalna 5 dżand w 1939 roku

Dowództwo 5 Dywizjonu Żandarmerii w Krakowie, ul. Warszawska 24

  • dowódca - ppłk żand. dr Alfred Riesser → dowódca żandarmerii Armii „Kraków”
  • I zastępca dowódcy – mjr żand. Julian Szczerba → dowódca żandarmerii Grupy Operacyjnej „Śląsk”
  • II zastępca dowódcy (kwatermistrz) -
  • adiutant - por. żand. Józef Basiaga (po kampanii wrześniowej w Oflagu VII A Murnau)
  • oficer mobilizacyjny - kpt. żand. Leon Wawrzyniec Terlecki → dowódca Oddziału Nadwyżek 5 dżand.
  • oficer śledczy - kpt. żand. Stanisław Marian Goliński[5]
  • oficer do zleceń - por. żand. Stanisław Polita[6]
  • oficer gospodarczy - por. int. Tadeusz Antoni Kawiński

1 Pluton Żandarmerii Kraków, ul. Warszawska 24

2 Pluton Żandarmerii Kraków, ul. Wielicka 2 [7]

  • dowódca plutonu -
  • Posterunek Żandarmerii Bochnia
  • Posterunek Żandarmerii Tarnów
  • Posterunek Żandarmerii Dębica
  • Posterunek Żandarmerii Nowy Sącz [8]
  • Posterunek Żandarmerii Zakopane [9]

Pluton Żandarmerii Katowice, ul. Francuska 49

  • dowódca plutonu -
  • Posterunek Żandarmerii Będzin
  • Posterunek Żandarmerii Chorzów [10]
  • Posterunek Żandarmerii Lubliniec
  • Posterunek Żandarmerii Tarnowskie Góry

Pluton Żandarmerii Bielsko

  • dowódca plutonu - kpt. żand. Zenon Kazimierz Wysocki[11] → dowódca plutonu pieszego żandarmerii nr 21
  • Posterunek Żandarmerii Oświęcim [12]
  • Posterunek Żandarmerii Wadowice [13]
  • Posterunek Żandarmerii Cieszyn

Mobilizacja w 1939 roku

5 Dywizjon Żandarmerii był jednostką mobilizującą. Podobnie Plutony Żandarmerii „Bielsko” i „Katowice”, które posiadały własne tabele mobilizacyjne. Zgodnie z planem mobilizacyjnym „W” 5 dżand w Krakowie mobilizował: w mobilizacji niejawnej, w grupie jednostek oznaczonych kolorem żółtym:

w I rzucie mobilizacji powszechnej:

  • pluton pieszy żandarmerii nr 56 dla 45 Dywizji Piechoty,
  • pluton pieszy żandarmerii nr 124,
  • pluton pieszy żandarmerii nr 125,
  • pluton konny żandarmerii nr 58,
  • pluton krajowy żandarmerii „Tarnów” dla Okręgu Korpusu Nr V (po ukończeniu mobilizacji przechodził do Krakowa)[14].

Pluton Żandarmerii „Bielsko” mobilizował w Bielsku, w mobilizacji niejawnej, w grupie jednostek oznaczonych kolorem żółtym:

Pluton Żandarmerii „Katowice” mobilizował w Katowicach, w mobilizacji niejawnej:

W dniach 24 i 25 sierpnia 1939 roku w Bielsku, Katowicach i Krakowie zostały zmobilizowane wszystkie pododdziały żandarmerii należące do grupy „żółtej” i „niebieskiej”. 31 sierpnia 1939 roku w Krakowie rozpoczęto formowanie plutonów żandarmerii przynależnych do I rzutu mobilizacji powszechnej. Organizacja tych pododdziałów miała być zakończona 4 dnia mobilizacji powszechnej, czyli 3 września 1939 roku.

Kampania wrześniowa 1939 roku

Po południu 3 września 1939 roku z Krakowa wyruszyła kolumna w składzie Oddziału Nadwyżek 5 dżand. kapitana Leona Terleckiego oraz czterech plutonów żandarmerii:

  • plutonu pieszego żandarmerii nr 56 pod dowództwem ppor. rez. Zygmunta Józefa Sławikowskiego[17],
  • plutonu pieszego żandarmerii nr ? pod dowództwem ppor. Biernackiego,
  • plutonu konnego żandarmerii nr 58 pod dowództwem ppor. Jerzego Rudzkiego,
  • plutonu krajowego żandarmerii „Tarnów” pod dowództwem ppor. rez. Włodzimierza Szarana[18].

Kolumna maszerowała przez Wieliczkę i Bochnię w kierunku Tarnowa. Do Tarnowa zostały skierowane plutony poruczników Szarana i Rudzkiego. Pozostałe pododdziały 7 września dotarły do Żabna. Z Żabna kolumna pomaszerowała do Szczucina. Tam pluton porucznika Biernackiego został oddany do dyspozycji jednej z dywizji piechoty.

Kadra żandarmerii okręgu generalnego i dywizjonu

Dowódcy dywizjonu
  • mjr żand. Julian Sas-Kulczycki (17 XI - XII 1918)
  • gen. ppor. Eugeniusz Dąbrowiecki (XII 1918 - 20 V 1919)
  • płk żand. Emil Tintz (20 V - 1 XII 1919)
  • płk żand. Rudolf Andryszczak (od 1 XII 1919)
  • mjr / ppłk żand. Adam Werner (17 III 1927[19] - 26 IV 1928 → praktyka poborowa w PKU Kraków Miasto[20])
  • mjr żand. Roman Leon Stadnicki (26 IV 1928[20][21] - II 1932)
  • ppłk żand. Tadeusz Jan Podgórski (23 III 1932[22] - 30 IX 1934 → stan spoczynku[23])
  • ppłk żand. dr Alfred Riesser (1934[24] - 30 VIII 1939)
Zastępcy dowódcy dywizjonu (od 1938 roku – I zastępca dowódcy)
  • mjr żand. dr Jan Rataj (do IV 1925 [25])
  • ppłk żand. dr Alojzy Senkowski (od V 1925 [26])
  • mjr żand. Aleksander Seweryn Marian Geringer (do 23 XII 1929 → p.o. kierownika Referatu I PKU Pszczyna[27][28])
  • mjr żand. Władysław Hercok (do 1934 → zastępca dowódcy 1 dżand.)
  • kpt. / mjr żand. Julian Szczerba (1934-1939)
Kwatermistrzowie dywizjonu (od 1938 roku – II zastępca dowódcy)
  • kpt. żand. Władysław Podsada (p.o. 1928)
  • kpt. żand. Józef Wamsiedl (p.o. od 23 XII 1929[29])
Oficerowie dywizjonu
  • ppłk żand. Karol Jan Dobrowolski (komendant kadry, zm. 29 IV 1925 w Krakowie [30])
  • mjr żand. Kazimierz Stanisław Chodkiewicz (nadetatowy, Centralna Szkoła Żandarmerii)
  • mjr żand. Zygmunt Manowarda (nadetatowy, Centralna Szkoła Żandarmerii)
  • kpt. żand. Aleksander Józef Czanerle - dowódca Plutonu Żandarmerii Bielsko (od 28 IX 1933[31])
  • kpt. żand. Jan Kazimierz Ozaist
  • kpt. żand. Zygmunt Waldemar Grabikowski
  • kpt. żand. Władysław Hipolit Segda
  • kpt. żand. Tadeusz Miś
  • kpt. żand. Józef Lubomir Bay
  • kpt. żand. Bronisław Piotr Borelowski
  • kpt. żand. Tadeusz Kazimierz Kurzeja
  • kpt. żand. Jakub Marian Herrchenroeder
  • rtm. Stanisław Ciechulski (28 maja 1919 przeniesiony z Dowództwa Żandarmerii „Wschód”[32])
  • por. żand. Franciszek Józef Flatau (do 1 VII 1923 → 1 dżand)
  • por. żand. Konstanty Heumann (dowódca plutonu w Tarnowie)
  • por. żand. Jan Niedziołek
  • por. żand. Stanisław Marian Piernikarski
  • por. żand. Stefan Besz
  • por. żand. rez. Ignacy Musiałkowski[33]
  • oficer sztabu - kpt. żand. Zbigniew Stefan Kędzierski (dowódca Plutonu Konnego Żandarmerii Nr 58 z Krakowskiej BK)
Oficerowie rezerwy i pospolitego ruszenia

Dziedzictwo tradycji 5 Dywizjonu Żandarmerii

18 marca 2015 roku weszła w życie decyzja Nr 56/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 26 lutego 2015 roku w sprawie przejęcia przez Oddział Żandarmerii Wojskowej w Krakowie dziedzictwa tradycji 5 Dywizjonu Żandarmerii (1920-1939)[34].

Przypisy

  1. ↑ Grzegorz Ratajczyk, Żandarmeria Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej, s. 205.
  2. ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych Nr 26 z 15 marca 1924 roku, s. 127-128.
  3. ↑ Dziennik Rozkazów Ministra Spraw Wojskowych Nr 5 z 17 lutego 1928 roku, poz. 46.
  4. ↑ Dziennik Rozkazów Ministra Spraw Wojskowych Nr 6 z 12 grudnia 1935 roku, poz. 142.
  5. ↑ Stanisław Marian Goliński urodził się 8 kwietnia 1893 roku. Porucznik ze starszeństwem z 31 sierpnia 1926 roku w korpusie oficerów żandarmerii. W 1932 roku pełnił służbę w 8 dżand.
  6. ↑ Stanisław Polita urodził się 25 września 1897 roku. Zmarł w 1941 roku. Jego grób znajduje się na Cmentarzu Centralnym w Wiedniu [1]. Porucznik ze starszeństwem z 1 lipca 1927 roku w korpusie oficerów żandarmerii. Do 22 grudnia 1934 roku pełnił służbę w 8 dżand.
  7. ↑ Grzegorz Ratajczyk nie wymienił 2 Plutonu Żandarmerii Kraków opisując dyslokację żandarmerii wiosną 1939 roku.
  8. ↑ Grzegorz Ratajczyk wykazał Posterunek Żandarmerii Nowy Sącz w składzie Plutonu Żandarmerii Bielsko.
  9. ↑ Grzegorz Ratajczyk wykazał Posterunek Żandarmerii Zakopane w składzie Plutonu Żandarmerii Bielsko.
  10. ↑ Grzegorz Ratajczyk nie wymienił Posterunku Żandarmerii Chorzów opisując dyslokację żandarmerii wiosną 1939 roku.
  11. ↑ Zenon Kazimierz Wysocki urodził się 9 lipca 1903 roku. Porucznik ze starszeństwem z 1 stycznia 1932 roku w korpusie oficerów żandarmerii. W 1932 roku pełnił służbę w CWŻand.
  12. ↑ Grzegorz Ratajczyk wykazał Posterunek Żandarmerii Oświęcim w składzie Plutonu Żandarmerii Katowice.
  13. ↑ Grzegorz Ratajczyk nie wymienił Posterunku Żandarmerii Wadowice opisując dyslokację żandarmerii wiosną 1939 roku.
  14. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 510.
  15. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 514.
  16. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 517.
  17. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 192, 722. Zygmunt Józef Sławikowski urodził się 26 lutego 1903 roku. Podporucznik ze starszeństwem z 1 stycznia 1929 roku w korpusie oficerów żandarmerii.
  18. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 192, 722. Włodzimierz Szaran urodził się 14 kwietnia 1901 roku. Podporucznik ze starszeństwem z 1 lipca 1925 roku w korpusie oficerów rezerwy żandarmerii. W 1934 roku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Pszczyna. Posiadał wówczas przydział do 4 dżand.
  19. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 17 marca 1927 roku, s. 86.
  20. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 150.
  21. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 378.
  22. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 241.
  23. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 285.
  24. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 269.
  25. ↑ Major ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku. W kwietniu 1925 roku przeniesiony z korpusu oficerów żandarmerii do korpusu oficerów piechoty i przydzielony do 71 Pułku Piechoty. Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 45 z 23.04.1925.
  26. ↑ Przeniesiony z 1 dżand. Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 53 z 14.05.1925.
  27. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 380.
  28. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 24, 45 w korpusie oficerów administracji, dział kancelaryjny, został przeniesiony z PKU Pszczyna do PKU Miechów na stanowisko komendanta.
  29. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 379.
  30. ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 66 z 20.06.1925.
  31. ↑ Aleksander Józef Czanerle urodził się 27 października 1892 roku w Stryju, w rodzinie Adolfa i Marii. 19 marca 1928 roku został awansowany na kapitana ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 roku i 1. lokatą w korpusie oficerów żandarmerii. 28 września 1933 roku przeniesiony z 10 dżand do 5 dżand. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 11 z 28 września 1933 roku, s. 202.
  32. ↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 71 z 28 czerwca 1919 roku, poz. 2284.
  33. ↑ Ignacy Musiałkowski urodził się 18 lipca 1884 roku w Piotrkowie. Na podstawie rozkazu Nr 11000 Naczelnej Komendy Armii z 12 lipca 1915 roku został zwolniony z Legionów Polskich, w których pełnił służbę w Żandarmerii Polowej, w stopniu podporucznika (XI ranga) [2].
  34. ↑ Dziennik Urzędowy Ministra Obrony Narodowej z 3 marca 2015 roku, poz. 54.

Bibliografia

Żandarmeria II RP
Dywizjony żandarmerii
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=5_Dywizjon_Żandarmerii&oldid=51821169”