Garnizon Kraków
Garnizon Kraków – garnizon w Krakowie, w którym kolejno stacjonowały instytucje i jednostki wojskowe sił zbrojnych Monarchii Austro-Węgierskiej, Wojska Polskiego II RP, Wehrmachtu i Wojska Polskiego.
Prestiż miasta podnosił fakt, że było ono dużym garnizonem wojskowym. Stacjonowały w nim na przestrzeni lat różne jednostki wojskowe.
| Garnizon cesarskiej i królewskiej Armii oraz cesarsko-królewskiej Obrony Krajowej[1] | |
|---|---|
| c. i k. Komenda 1 Korpusu | ul. Stradomska 14 |
| c. i k. Komenda Twierdzy | plac św. Magdaleny 2 |
| c. i k. Komenda Placu | |
| c. i k. Komenda 12 Dywizji Piechoty | ul. św. Gertrudy 12 |
| c. i k. Komenda 23 Brygady Piechoty | |
| c. i k. Komenda 24 Brygady Piechoty | |
| c. i k. Komenda 7 Dywizji Kawalerii | |
| c. i k. Komenda 20 Brygady Kawalerii | |
| c. i k. Komenda 1 Brygady Artylerii Polowej | |
| Pułk Ułanów Nr 3 | |
| Pułk Dragonów Nr 10 | |
| c. k. Komenda 46 Dywizji Piechoty Obrony Krajowej | ul. Pawia 3 |
| c. k. Komenda 91 Brygady Piechoty Obrony Krajowej | |
| 16 Pułk Piechoty Obrony Krajowej | Ldw. Kaserne Krowodrza |
| 1 Pułk Armat Polowych | Artilleriekaserne Łobzów |
| 3 Pułk Armat Polowych | Artilleriekaserne Dąbie |
| 1 Pułk Haubic Polowych | ul. Rakowicka |
| 1 Dywizjon Artylerii Konnej | |
| 1 Dywizjon Taborów | |
| Kadra zapasowa Pułku Ułanów Nr 1 | Kavalleriekaserne Rakowice |
| Kadra kompanii zapasowej Batalionu Strzelców Polnych Nr 13 | Franz Josefkaserne ul. Rajska 1 |
Garnizon Wojska Polskiego II RP[edytuj | edytuj kod]
Koszary[edytuj | edytuj kod]
18 listopada 1918 roku generał Bolesław Roja nadał nowe nazwy krakowskim koszarom:
- Franz Josefkaserne przy ul. Rajskiej na koszary Kościuszki,
- Rudolfskaserne przy ul. Warszawskiej na koszary Jana Sobieskiego,
- Trompeterkaserne przy ul. Grodzkiej na koszary Legionów,
- Staedt. Ldw. Kaserne przy ul. Siemiradzkiego na koszary Józefa Piłsudskiego,
- Ldw. Kaserne Krowodrza na koszary hetmana Czarnieckiego,
- Weichseldepotkaserne przy ul. Zwierzynieckiej na koszary Bartosza Głowackiego,
- Salinenkaserne Podgórze III Most na koszary Jana Kilińskiego,
- Pion. Barackenkaserne przy ul. Montelupich na koszary Stefana Batorego,
- Pion. Zugskaserne przy ul. Zabłocie na koszary Kazimierza Pułaskiego,
- Kavalleriekaserne Rakowice na koszary ks. Józefa Poniatowskiego,
- Fest. Art. Baonskaserne przy ul. Montelupich na koszary hetmana Żółkiewskiego,
- Artilleriekaserne przy ul. Rakowickiej na koszary generała Bema,
- Artilleriekaserne Dąbie na koszary Bolesława Wielkiego,
- Artilleriekaserne Łobzów na koszary Kazimierza Wielkiego,
- Artilleriekaserne Podgórze na koszary Jagiellonów,
- Artillerie Notkaserne Podgórze na koszary Władysława Warneńczyka,
- Art. Zugsdepotkaserne Podgórze na koszary Grunwaldzkie,
- Artilleriekaserne Zwierzyniec na koszary Henryka Dąbrowskiego[2].
Wyższe dowództwa[edytuj | edytuj kod]
- Polska Komenda Wojskowa w Krakowie (1 XI – XII 1918)
- Dowództwo Okręgu Generalnego „Kraków” (1918–1921)
- Dowództwo Okręgu Korpusu Nr V (1921–1939)
Oddziały broni i służb[edytuj | edytuj kod]
- Dowództwo V Brygady Jazdy (1921–1924)
- Dowództwo 5 Samodzielnej Brygady Kawalerii (1924–1937)
- Dowództwo Krakowskiej Brygady Kawalerii (1937–1939)
- 8 Pułk Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego[3]
- 5 Szwadron Pionierów
- Dowództwo 5 Grupy Artylerii
- 6 Pułk Artylerii Lekkiej
- 5 Pułk Artylerii Ciężkiej
- 5 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej
- 2 Pułk Lotniczy
- 3 Grupa Aeronautyki
- Dowództwo 2 Grupy Łączności (1931–1933)
- 5 Samodzielny Batalion Łączności → 5 Batalion Telegraficzny (1930–1939)
- Stacja Radiotelegraficzna „Kraków” w Krakowie → 3 pluton radiotelegraficzny w Krzesławicach → Stacja Radiotelegraficzna Nr 3 w Krzeszowicach
- Kadra kompanii szkolnej 2 batalionu radiotelegraficznego w Krakowie → Kadra 2 kompanii szkolnej radio
- kompania telegraficzna 6 DP → kompania łączności 6 DP
- Wojskowy Sąd Okręgowy Nr 5
- Wojskowa Prokuratura Okręgowa Nr 5
- Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie
- Wojskowe Więzienie Śledcze Nr 5
- Dowództwo Uzbrojenia w Krakowie (kierownik – gen. ppor. Aleksander Truszkowski)
- Zarząd Centralnych Zakładów Uzbrojenia w Krakowie (kierownik – gen. bryg. Aleksander Truszkowski)
- Centralny Skład Broni nr 2 (kierownik – ppłk uzbr. Stanisław Franciszek Walczyński)
- Centralny Skład Amunicji nr 4 (kierownik – płk uzbr. Rudolf Obraczay)
- Zbrojownia nr 4 (kierownik – płk uzbr. Ludwik Monné)
- Kadra Zbrojowni nr 4
- 5 Okręgowe Szefostwo Uzbrojenia
- Okręgowy Zakład Uzbrojenia Nr V
- Pomocnicza Składnica Uzbrojenia nr 5 (zarządca – mjr uzbr. Kazimierz Wachowicz)
- 5 Składnica Uzbrojenia w Krakowie (zobacz Składnice Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej)
- Filia 5 Składnicy Uzbrojenia w Kłaju
- 5 Szpital Okręgowy
- 5 Batalion Sanitarny (1922-1931)
- Składnica Materiału Intendenckiego Nr 5
Władze garnizonowe[edytuj | edytuj kod]
- Komenda Obozu Warownego „Kraków”
- Komenda Placu Kraków
- Komenda Miasta Krakowa
Komendanci placu i miasta
- płk dypl. kaw. Roland Bogusz (X 1931 – XI 1932)
- mjr piech. Jan Czechowski (wz. XI 1932 – III 1934)
- ppłk adm. (samoch.) Felicjan Madeyski-Poraj (IV 1934 – 1939)
Obsada personalna komendy miasta w marcu 1939[4][a]
- komendant miasta – ppłk adm. (samoch.) Felicjan Madeyski-Poraj
- naczelny lekarz garnizonu – mjr lek. dr Kazimierz Edward Michalik[b]
- adiutant – rtm. adm. (kaw.) Kazimierz Ludwik Grudniewicz
- kierownik referatu mobilizacyjnego – kpt. adm. (art.) Józef Żmuda
- kierownik referatu OPL – kpt. adm. (piech.) Józef Sułek
- kierownik referatu bezpieczeństwa i dyscypliny – kpt. adm. (piech.) Jan Uryga
- kierownik referatu administracyjno-kwaterunkowego – kpt. adm. (piech.) Leon Pszonczak
- kapelan garnizonu – st. kpl. ks. Antoni Kosiba
Garnizon Wojska Polskiego po 1945[edytuj | edytuj kod]
- Dowództwo Wojsk Specjalnych
- COS-DKWS
- Jednostka Wojskowa Nil
- Dowództwo Okręgu Wojskowego nr V (1945–1954)
- Dowództwo i sztab Krakowskiego Okręgu Wojskowego (1992–1999)
- Dowództwo Korpusu Powietrzno-Zmechanizowanego (1999–2001)
- 2 Korpus Zmechanizowany (2001-2014)
- COL-DKL (2014-2024)
- D2KP-DKL (2023-obecnie)
- 2 Centrum Koordynacji Operacji Powietrznych – od 2002
- Dowództwo i sztab 6 Pomorskiej Dywizji Piechoty – do 23 czerwca 1957
- Inspektorat SKW w Krakowie
- Wojewódzki Sztab Wojskowy w Krakowie
- Dowództwo i sztab 6 Pomorskiej Dywizji Powietrznodesantowej – do 23 czerwca 1957 do 1986
- 10 batalion powietrznodesantowy
- 16 batalion powietrznodesantowy
- 9 szkolny batalion powietrznodesantowy
- 6 Pomorska Brygada Powietrznodesantowa – od 1986 do 1992
- 6 Brygada Desantowo-Szturmowa – od 1992 do 2009
- 6 Brygada Powietrznodesantowa – od 2009
i inne
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[5].
- ↑ Mjr lek. dr Kazimierz Edward Michalik funcję naczelnego lekarza garnizonu łączył z obowiązkami naczelnego lekarza medycyny 2 pułku lotniczego[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Mikulski 1914 ↓, s. 325–326.
- ↑ Rozkazy DOGen. Kraków ↓, Nr 11 z 18 listopada 1918 roku.
- ↑ Satora 1990 ↓, s. 230.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 838.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. VI.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 369, 776.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stefan Mikulski: Stefana Mikulskiego Wielka Księga Adresowa dla królewskiego stołecznego miasta Wielkiego Krakowa. Kraków: Nakładem Stefana Mikulskiego i Spółki, 1914.
- Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24. T. 2/III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
- Księga chwały piechoty, komitet redakcyjny pod przewodnictwem płk. dypl. Bolesława Prugara Ketlinga, Departament Piechoty MSWojsk, Warszawa 1937–1939. Reprint: Wydawnictwo Bellona Warszawa 1992.
- Księga jazdy polskiej, pod protektoratem marsz. Edwarda Śmigłego–Rydza, Warszawa 1936. Reprint: Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1993.