Bielany (Toruń)

Bielany
	Część urzędowa Torunia
	; Fragment zabudowy wielorodzinnej przy ulicy św. Józefa
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miasto	Toruń
Data założenia	XVII w.
Populacja (2016); • liczba ludności	; 5 793
Strefa numeracyjna	(+48) 56
Kod pocztowy	87-100
	Położenie na mapie Torunia;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 31 mar 2018, była oparta na tej wersji.

Bielany (niem. Weißhof) – część urzędowa Torunia zlokalizowana na prawobrzeżu.

Przy podziale miasta dla potrzeb rad okręgów (jednostek pomocniczych gminy), teren Bielan współtworzy okręg „Bydgoskie”^[2].

Lokalizacja

Bielany zlokalizowane są w zachodniej części miasta, od zachodu i północy graniczą z Barbarką, od wschodu z Wrzosami i Chełmińskim Przedmieściem, zaś od południa z Bydgoskim Przedmieściem^[3].

Ulice

Do głównych ulic przecinających lub stanowiących granice Bielan zaliczyć należy: Gagarina, Fałata, Polną, Reja, Szosę Chełmińską oraz św. Józefa.

Historia

Od ok. połowy XVII wieku na Bielanach znajdowało się miejsce straceń przestępców (tzw. Wiesiołki, Galgenberg, Szubieniczne Wzgórze). Obecnie dokładnie w tym miejscu stoi budynek basenu, a grunt pochodzący ze splantowanego wzgórza stanowi podbudowę ulicy św. Józefa, biegnącej częściowo na nasypie. Po 1688 roku Bielany należały do przybyłego z Gdańska D. K. Janitzena, wówczas do Bielan przyłączone zostało Podborowno – folwark należący do Pawła Stranskiego (jego płyta nagrobna, przeniesiona ze zlikwidowanej części cmentarza św. Jerzego znajduje się w kościele pw. Matki Boskiej Zwycięskiej w dzielnicy Mokre).

Już od końca średniowiecza Bielany były miejscem, z którego wodę pitną czerpał Toruń, w latach 1893-1894 powstała tu nowoczesna stacja wodociągów „Stare Bielany”.

W latach 20. XX wieku na Bielanach zostali osadzeni Redemptoryści, powstała kaplica, następnie zaś około 1960 roku Kościół Świętego Józefa, wchodzący w skład Sanktuarium Matki Bożej Nieustającej Pomocy. W latach 60. XX wieku został oddany do użytku Wojewódzki Szpital Zespolony im. Ludwika Rydygiera.

Nazwa

Nazwa osiedla pochodzi prawdopodobnie od charakteru okolicznych gleb – piasków, Bielany położone są pośród lasów sosnowych porastających wydmy. Istnieje również hipoteza, że nazwa Bielany wywodzi się od istniejących tu niegdyś bielników – blichów, w których bielono wosk i płótno^{[potrzebny przypis]}.

Charakterystyka

Historycznie dzielnica podzielona jest na dwie części: część północna (do ulicy Polnej włącznie) to Stare Bielany (Weißhof), część południowa (do ulicy Fałata) to Nowe Bielany (Neu Weißhof). Osiedla na Bielanach to:

Osiedle św. Józefa - teren pomiędzy ulicami Św. Józefa, Osiedlową, Orzechową i Jesienną. Przylega do obszaru zajmowanego przez Wojewódzki Szpital Zespolony w Toruniu. Zabudowę osiedla stanowią domy jednorodzinne. Na osiedlu nie ma szkoły, jest jedno prywatne przedszkole, z placówek handlowych jedynie niewielkie sklepy^[4]
Osiedle św. Klemensa - teren graniczący z zespołem budynków kościoła i klasztoru św. Józefa pomiędzy ulicami Grunwaldzką, Źródlaną, Św. Klemensa i Śniadeckiego. Jego zabudowę stanowią domy jednorodzinne. Samo osiedle nie ma przedszkola, szkoły podstawowej i gimnazjum^[4]
Osiedle Uniwersyteckie - campus^[4]
Osiedle Fałata^[4]
Osiedle Łukasiewicza
Osiedle Przy Lesie - zgrupowanie czteropiętrowych bloków wielorodzinnych w pobliżu skrzyżowania ulicy Polnej z Szosą Chełmińską^[4]
Brzezina - teren obejmujący zachodnią część Bielan, graniczący z lotniskiem. Od pozostałych osiedli oddzielony jest terenami leśnymi. Zabudowa osiedla składa się z domków jednorodzinnych oraz z zabudowy szeregowej. Samo osiedle nie ma przedszkola czy szkoły, jedynie niewielkie sklepy^[4]

Infrastruktura

Instytucje

Instytucje znajdujące się w dzielnicy Bielany (stan z sierpnia 2016 roku)^[5]:

Parafia pw. św. Józefa, ul. św. Józefa 23/35
Dom Pielgrzyma, ul. św Józefa 23
Studio Telewizji Trwam
Uniwersytet Mikołaja Kopernika (rektorat z aulą, Biblioteka Główna, Wydziały: Biologii i Ochrony Środowiska, Chemii, Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, Nauk Historycznych, Nauk o Ziemi, Nauk Pedagogicznych, Prawa i Administracji, Teologiczny)
Wyższe Seminarium Duchowne
Klub Studencki Od Nowa, ul. Gagarina 37a
Wyższa Szkoła Kultury Społecznej i Medialnej, ul. św. Józefa 23/35
Kino "Niebieski Kocyk", ul. Gagarina 37a
Kino Diecezjalne, ul. św. Józefa 23/35
Przedszkole Miejskie nr 9 im. Doroty Gellner, ul. Gagarina 130
Przedszkole Miejskie nr 17 im. Fryderyka Chopina, ul. Gagarina 210
Oddział Przedszkolny w SP nr 11, ul. Gagarina 36
Szkoła Podstawowa nr 11 im. Pabla Nerudy, ul. Gagarina 36
Zespół Szkół Mechanicznych Elektrycznych i Elektronicznych, ul. św. Józefa 26
Technikum nr 6, ul. Fałata 88/90
Zasadnicza Szkoła Zawodowa nr 6, ul. Fałata 88/90
Wojewódzki Szpital Zespolony im. Ludwika Rydgiera, ul. św. Józefa 53/59
Hospicjum "Światło", ul. Grunwaldzka 64

Sport

Uniwersyteckie Centrum Sportowe, ul. św. Józefa 17
basen szkolny^[6]

Inne

Toruńskie Wodociągi, św. Józefa 37-49
Samodzielny Oddział Geograficzny im. płk dypl. inż. Tadeusza Zieleniewskiego^[7]
Placówka Żandarmerii Wojskowej

Zabytki i atrakcje turystyczne

Na terenie dzielnicy znajduje się kilkanaście atrakcyjnych zabytków:

Zespół klasztorny oo. redemptorystów wraz z kościołem pw. św. Józefa wybudowany w latach 20. XX wieku, w którym znajduje się również Sanktuarium Matki Boskiej Nieustającej Pomocy zwanej również Matką Boską Bielańską, nieopodal posługują również siostry Józefitki.
Bielański Dwór (Biały Dwór, Prezydentówka) – to zespół zabytków:
- barokowy dwór z XVIII wieku, przebudowany w pierwszej połowie XX wieku,
- park dworski (z największym skupiskiem pomników przyrody w Toruniu),
- rezydencja Janitzena, w okr. międzywojennym siedziba prezydenta Torunia, obecnie Hospicjum Światło
- w parku kamień upamiętniający założyciela folwarku
- wiele pomników przyrody w parku dworskim
Stacje wodociągów Stare i Nowe Bielany – pierwsza z 1894 roku, druga z 1913 roku
- w Starych Bielanach 32-metrowa wieża ciśnień w której znajduje się ekspozycja Muzeum Inżynierii Komunalnej Torunia, poświęconą technikom inżynierii komunalnej Torunia od średniowiecza do czasów współczesnych
- Cmentarz rodziny Elsnerów – XIX wieku znajduje się w parku, wchodzącym w skład stacji wodociągów
Obiekty fortowej Twierdzy Toruń, m.in.: Fort VII (1879-83), podczas II wojny światowej obóz ludności polskiej^[8] i Fort VIII Twierdzy Toruń.
Osiedle Uniwersyteckie - campus, a w nim m.in. Muzeum Przyrodnicze