Gliese 667

Gliese 667 C
	Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór	Skorpion
Rektascensja	17h 18m 58,688s
Deklinacja	−34° 59′ 48,34″
Odległość	22,7 ly; 6,97 pc
Wielkość obserwowana	10,20m
	Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy	czerwony karzeł
Typ widmowy	M1,5
Masa	0,38 M☉
Promień	0,42 R☉
Wielkość absolutna	11,03m
Alternatywne oznaczenia
	2MASS: J17185868-3459483
	Katalog Gliesego: GJ 667C
	LHS 443, LFT 1337

Gliese 667 A/B
	; Widok nieba z gwiazdą Gliese 667 w centrum. U dołu zdjęcia widoczna Mgławica Kocia Łapa
	Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór	Skorpion
Rektascensja	17h 18m 57,16483s
Deklinacja	−34° 59′ 23,1416″
Odległość	22,7 ly; 6,97 pc
Wielkość obserwowana	5,91 / 7,20m
	Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy	pomarańczowy karzeł
Typ widmowy	K3V / K5V
Masa	0,75 / 0,65 M☉
Promień	0,76 / 0,70 R☉
Wielkość absolutna	7,07 / 8,02m
Alternatywne oznaczenia
	2MASS: J17185698-3459236
	Cordoba Durchmusterung: CD−34 11626
	Boss General Catalogue: GC 23362
	Katalog Gliesego: GJ 667 AB
	Katalog Henry’ego Drapera: HD 156384
	Katalog Hipparcosa: HIP 84709
	Katalog jasnych gwiazd: HR 6426
	SAO Star Catalog: SAO 208670
	LHS 442, LFT 1336
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gliese 667 (GJ 667) – układ potrójny gwiazd, znajdujący się w gwiazdozbiorze Skorpiona w odległości około 7 parseków od Ziemi. Składa się z dwóch składników typu widmowego K (pomarańczowych karłów), które okrąża czerwony karzeł posiadający układ planetarny z planetą w ekosferze.

Gliese 667 A/B[edytuj | edytuj kod]

Dwa większe składniki układu są gwiazdami słabszymi od Słońca, które zawierają tylko 25% słonecznej zawartości składników cięższych od helu (metali w rozumieniu astronomicznym). Okrążają się wzajemnie po eliptycznej orbicie, zbliżając na 5 au i oddalając na 20 au. Pełne okrążenie zajmuje im ok. 42 lata.

Gliese 667 C i jej planety[edytuj | edytuj kod]

Trzeci składnik układu to gwiazda o typie widmowym M1,5 – czerwony karzeł. Gliese 667 C jest najmniejszym i najsłabiej świecącym składnikiem układu. Okrąża centralną parę po ekscentrycznej orbicie, w odległości zmieniającej się od 56 do 215 au. Jego jasność obserwowana to 10,2^m, masę tej gwiazdy szacuje się na ok. 0,4 M_☉.

Naukowcy podejrzewali, że w otoczeniu gwiazd ubogich w metale powstawanie planet typu ziemskiego jest utrudnione. Jednak w 2009 i 2011 roku odkryto dwie niewielkie planety krążące wokół GJ 667C – Gliese 667 Cb i Gliese 667 Cc^[1]. W 2013 roku ponowne analizy danych ze spektrografu HARPS wskazały na istnienie czterech kolejnych planet, tworzących gęsto upakowany system planetarny. Analizy sugerowały, że planeta c, o masie 3,8 masy Ziemi, oraz planety e (2,7 M_🜨) i f (2,7 M_🜨) krążą w obrębie ekosfery gwiazdy, a zatem na ich powierzchni prawdopodobnie może istnieć woda w stanie ciekłym. Niewykluczone było także istnienie siódmej planety, która mogła krążyć w ostatnim dynamicznie stabilnym obszarze w układzie^[2]^[3]. Niemniej dalsze analizy prędkości radialnej wykazały, że w badaniach niesłusznie założono biały szum w sygnale, podczas gdy właściwie byłoby przyjąć, że występuje tu szum czerwony. Niepewności wcześniejszych wyników okazały się znacznie niedoszacowane. Ostatecznie potwierdzone jest istnienie tylko dwóch spośród postulowanych planet^[4].

Towarzysz	Masa minimalna [M_🜨]	Okres orbitalny [d]	Półoś wielka [au]	Ekscentryczność
b	5,661 ± 0,437 M_🜨	7,200 ± 0,001	0,050 ± 0,002	0,122 ± 0,078
c	3,709 ± 0,682 M_🜨	28,143 ± 0,029	0,125 ± 0,004	0,133 ± 0,098

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Carnegie Institution: New super-Earth detected within the habitable zone of a nearby cool star. ScienceDaily, 2012-02-02. [dostęp 2014-12-09]. (ang.).
↑ Guillem Anglada-Escudé, Mikko Tuomi i in.. A dynamically-packed planetary system around GJ 667C with three super-Earths in its habitable zone. „Astronomy and Astrophysics”. 556, s. A126, 2013-06-07. (pol.).
↑ Trzy planety w strefie zamieszkiwalnej pobliskiej gwiazdy. Układ Gliese 667C ponownie zbadany. Europejskie Obserwatorium Południowe, 2013-06-25. [dostęp 2013-06-26]. (pol.).
↑ F. Feroz, M.P. Hobson. Bayesian analysis of radial velocity data of GJ667C with correlated noise: evidence for only two planets. „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”. 437 (4), s. 3540–3549, 2014. DOI: 10.1093/mnras/stt2148. arXiv:1307.6984. Bibcode: 2014MNRAS.437.3540F. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Gliese 667 w bazie SIMBAD (ang.)
Star: GJ 667C. Encyklopedia pozasłonecznych układów planetarnych, 2011-11-28. [dostęp 2012-02-03]. (ang.).

[new-1] Carnegie Institution: New super-Earth detected within the habitable zone of a nearby cool star. ScienceDaily, 2012-02-02. [dostęp 2014-12-09]. (ang.).

[ESO-2] Guillem Anglada-Escudé, Mikko Tuomi i in.. A dynamically-packed planetary system around GJ 667C with three super-Earths in its habitable zone. „Astronomy and Astrophysics”. 556, s. A126, 2013-06-07. (pol.).

[ESO2-3] Trzy planety w strefie zamieszkiwalnej pobliskiej gwiazdy. Układ Gliese 667C ponownie zbadany. Europejskie Obserwatorium Południowe, 2013-06-25. [dostęp 2013-06-26]. (pol.).

[noise-4] F. Feroz, M.P. Hobson. Bayesian analysis of radial velocity data of GJ667C with correlated noise: evidence for only two planets. „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”. 437 (4), s. 3540–3549, 2014. DOI: 10.1093/mnras/stt2148. arXiv:1307.6984. Bibcode: 2014MNRAS.437.3540F. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]