Iwan Kożedub

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Iwan Kożedub
Іван Микитович Кожедуб
62 zwycięstwa
ilustracja
marszałek lotnictwa marszałek lotnictwa
Data i miejsce urodzenia

8 czerwca 1920
Obrażijiwka, Ukraińska Republika Ludowa

Data i miejsce śmierci

8 sierpnia 1991
Moskwa, RFSRR, ZSRR

Przebieg służby
Lata służby

1940–1991

Siły zbrojne

Armia Czerwona
Wojskowe Siły Powietrzne

Stanowiska

d-ca 324 Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego, I z-ca d-cy lotnictwa Moskiewskiego Okręgu Wojskowego

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa:

wojna koreańska

Odznaczenia
Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego
Order Lenina Order Lenina Order Czerwonego Sztandaru Order Czerwonego Sztandaru Order Czerwonego Sztandaru Order Czerwonego Sztandaru Order Czerwonego Sztandaru Order Czerwonego Sztandaru Order Czerwonego Sztandaru Order Aleksandra Newskiego (ZSRR) Order Wojny Ojczyźnianej I klasy Order Czerwonej Gwiazdy Order Czerwonej Gwiazdy Order „Za służbę Ojczyźnie w Siłach Zbrojnych ZSRR” II klasy (ZSRR) Order „Za służbę Ojczyźnie w Siłach Zbrojnych ZSRR” III klasy (ZSRR) Medal „Za zasługi bojowe” Medal „Za zdobycie Berlina” Medal jubileuszowy „W upamiętnieniu 100-lecia urodzin Władimira Iljicza Lenina” Medal „Za wyzwolenie Warszawy” Medal „Za Zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945” Medal jubileuszowy „Dwudziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” Medal jubileuszowy „Trzydziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” Medal jubileuszowy „Czterdziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” Medal „Weteran Sił Zbrojnych ZSRR” Medal „Za umacnianie braterstwa broni” Medal jubileuszowy „XX lat Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej” Medal jubileuszowy „30 lat Armii Radzieckiej i Floty” Medal jubileuszowy „40 lat Sił Zbrojnych ZSRR” Medal jubileuszowy „50 lat Sił Zbrojnych ZSRR” Medal jubileuszowy „70 lat Sił Zbrojnych ZSRR” Medal „W upamiętnieniu 800-lecia Moskwy” Medal „W upamiętnieniu 1500-lecia Kijowa” (ZSRR) Złoty Order Zasługi dla Ojczyzny (NRD) Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Order Flagi Narodowej III klasy (KRLD)

Iwan Nikitowicz Kożedub, ukr. Іван Микитович Кожедуб (ur. 8 czerwca 1920 w Obrażijiwce, zm. 8 sierpnia 1991 w Moskwie) – radziecki pilot pochodzenia ukraińskiego, czołowy aliancki as myśliwski II wojny światowej (największa liczba zwycięstw powietrznych spośród pilotów koalicji antyhitlerowskiej), marszałek lotnictwa Związku Radzieckiego, deputowany do Rady Najwyższej ZSRR 2., 3., 4. i 5. kadencji. Trzykrotny Bohater Związku Radzieckiego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Dzieciństwo i młodość[edytuj | edytuj kod]

Iwan Kożedub pozujący do zdjęcia w swoim samolocie w czasie II wojny światowej
Rosyjski znaczek pocztowy z wizerunkiem Iwana Kożeduba z 2020

Z pochodzenia Ukrainiec, urodził się 8 czerwca 1920 we wsi Obrażijiwka w obwodzie sumskim położonym wówczas na terytorium Ukraińskiej Republiki Ludowej w rodzinie chłopskiej, jako najmłodszy z pięciorga dzieci. W 1940 ukończył technikum chemiczne i kurs pilotażu w aeroklubie. Wstąpił następnie do Armii Czerwonej i w 1941 ukończył wojskową szkołę pilotażu, po czym służył w niej jako instruktor.

II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]

Po ataku Niemiec na ZSRR w czerwcu 1941 ewakuowany wraz ze szkołą do Azji Środkowej, zgłaszał jednak prośby przeniesienia na front. W końcu w listopadzie 1942 w stopniu sierżanta przydzielony do 240 pułku lotnictwa myśliwskiego (240 IAP) 302 dywizji myśliwskiej (302. IAD). W marcu 1943 wraz z dywizją trafił na Front Woroneski.

Pierwszy lot bojowy odbył 26 marca 1943, lecz bez sukcesów, a co więcej, jego myśliwiec Ła-5 (nr 75) został uszkodzony w walce, zdołał jednak wylądować. Następnie jego jednostka latała w składzie 5 Armii Powietrznej Frontu Stepowego. Pierwsze zwycięstwo Kożedub, już w stopniu podporucznika, uzyskał 6 lipca 1943 podczas bitwy pod Kurskiem, zestrzeliwując bombowiec Ju 87, następnego dnia drugi, a 9 lipca dwa myśliwce Bf 109. W sierpniu został dowódcą eskadry w 240. IAP.

4 lutego 1944 uzyskał tytuł Bohatera Związku Radzieckiego, z Orderem Lenina i Złotą Gwiazdą, za 146 lotów bojowych i 20 zestrzelonych samolotów. W maju 1944 latał w stopniu kapitana na Ła-5FN (nr 14), będącym darem kołchoźnika W. Koniewa.

W lipcu Kożedub został zastępcą dowódcy 176 Gwardyjskiego pułku myśliwskiego (176 GIAP) 302 Dywizji, przezbrojonego na nowe myśliwce Ła-7 i latającego w składzie 16 Armii Powietrznej 1 Frontu Białoruskiego. Kożedub latał na samolocie o numerze 27. 19 sierpnia 1944 uzyskał drugą Złotą Gwiazdę za 256 lotów bojowych i 48 zestrzelonych samolotów.

Według danych rosyjskich 12 lutego 1945 Kożedub w parze z por. W. Gromakowskim podjął walkę z trzynastoma myśliwcami Fw 190 i zestrzelił trzy z nich, a jego skrzydłowy dwa. 19 lutego Kożedub strącił myśliwiec odrzutowy Me 262 (z I./KG(J)54). W walkach nad Berlinem 17 kwietnia zestrzelił dwa ostatnie Fw 190, zamykając „konto” wynikiem 62 oficjalnie uznanych samolotów niemieckich.

Okres powojenny[edytuj | edytuj kod]

Wojnę ukończył w stopniu majora, odbył 330 lotów bojowych i zestrzelił 62 samoloty, co stanowi najlepszy wynik wśród asów państw alianckich. Sam nie był ani razu zestrzelony. 18 sierpnia 1945 został odznaczony po raz trzeci Medalem Złotej Gwiazdy za osiągnięcia bojowe i odwagę.

Po wojnie służył nadal w radzieckich Siłach Powietrznych. W 1949 ukończył Akademię Lotnictwa Wojskowego Czerwonego Sztandaru, a w 1956 Akademię Wojenną Sztabu Generalnego. W okresie wojny koreańskiej dowodził 324 Dywizją Lotnictwa Myśliwskiego (64 Korpusu Lotnictwa Myśliwskiego), walczącą w Korei, lecz jemu samemu zakazano latać bojowo.

W latach 1964–1971 był pierwszym zastępcą dowódcy lotnictwa Moskiewskiego Okręgu Wojskowego. Od 1971 służył we władzach centralnych lotnictwa wojskowego, od 1978 w grupie generalnych inspektorów Ministerstwa Obrony ZSRR. W 1985 awansowany na stopień marszałka lotnictwa Związku Radzieckiego. Od 1943 był członkiem WKP(b). Był też członkiem prezydium centralnego komitetu Aeroklubu ZSRR (DOSAAF) i deputowanym do Rady Najwyższej ZSRR. Napisał książki: Służu Rodinie (Służę Ojczyźnie) i Wiernost' Otcziznie (Wierność Ojczyźnie).

Zmarł 8 sierpnia 1991 w Moskwie i tam został pochowany na cmentarzu Nowodziewiczym.

Pomnik Kożeduba w Sumach, znajdujący się na terenie parku noszącego jego imię

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Związek Radziecki[edytuj | edytuj kod]

Zagraniczne[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]