Józef Hurko

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Józef Hurko
Иосиф Александрович Гурко
generał lejtnant generał lejtnant
Data urodzenia

26 września 1782

Data śmierci

9 grudnia 1857

Przebieg służby
Lata służby

1801–1842

Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego

Stanowiska

dowódca 5 Kałuskiego Pułk Piechoty,
dowódca 2 Brygady Piechoty 2 DP,
naczelnik wojenny województwa lubelskiego i guberni lubelskiej

Główne wojny i bitwy

wojny napoleońskie (Borodino, Kulm, Budziszyn, Lipsk, Paryż), tłumienie powstania listopadowego

Późniejsza praca

senator

Odznaczenia
Order św. Jerzego IV klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętego Włodzimierza II klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętego Włodzimierza III klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętego Włodzimierza IV klasy (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Orła Białego (Imperium Rosyjskie) Order Świętej Anny I klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętej Anny II klasy (Imperium Rosyjskie) Polska Odznaka Zaszczytna za Zasługi Wojenne

Józef Hurko (Iosif Gurko, ros. Иосиф Александрович Гурко, ur. 26 września 1782, zm. 9 grudnia 1857) – rosyjski generał porucznik, naczelnik wojenny województwa lubelskiego i guberni lubelskiej (1831–1842).

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Pochodził ze szlachty polskiej, z białoruskiego rodu Hurko-Romejko (Romejko-Hurko, Hurko-Romeyko) herbu Hurko[1][2][3], mieszkającego przed rozbiorami w województwo witebskim[4], a w zaborze rosyjskim wpisanego do IV części Księgi rodów szlacheckich guberni mohylewskiej[5].

31 grudnia 1801 r. w randze podporucznika został powołany do służby w 6 Taurydzkim Pułku Grenadierów. 25 stycznia 1810 r. został mianowany adiutantem generała piechoty Michaiła Barclay de Tolly.

4 stycznia 1811 r. został przeniesiony do Siemionowskiego Pułku Lejbgwardii. Uczestniczył w wojnie ojczyźnianej 1812 r. i kampanii armii rosyjskiej w Europie Zachodniej. Wyróżnił się w bitwie pod Borodino, podczas oblężenia i zdobycia twierdzy toruńskiej w 1813 r. oraz w bitwie pod Kulm. Po bitwie pod Budziszynem otrzymał stopień sztabskapitana (9 maja 1813 r.), a po bitwie pod Lipskiem stopień kapitana (6 października).

18 marca 1814 r. po zdobyciu Paryża awansował na pułkownika. 1 czerwca 1815 r. został mianowany dowódcą 5 Kałuskiego Pułku Piechoty.

12 grudnia 1824 r. został awansowany na generała majora i mianowany dowódcą 2 Brygady Piechoty 2 Dywizji Piechoty. 17 listopada 1827 r. został odznaczony Orderem św. Jerzego IV klasy za 25 lat nieskazitelnej służby oficerskiej.

Brał aktywny udział w tłumieniu powstania listopadowego w 1831 r. Za tę kampanię otrzymał Order Świętego Włodzimierza III klasy i Order Świętej Anny I klasy oraz Polską Odznakę Zaszczytną za Zasługi Wojenne II klasy.

9 października 1831 r. został mianowany naczelnikiem wojennym województwa lubelskiego (od 1837 r. – guberni lubelskiej). 30 sierpnia 1839 r. awansował na generała porucznika. Jako lubelski naczelnik wojenny (który podporządkował sobie cywilne władze wojewódzkie[6]) znany jest z działań rusyfikatorskich: plany przebudowy w stylu rosyjskim cerkwi greckiej przy ulicy Zielonej w Lublinie (1831), przebudowa kościoła powizytkowskiego na cerkiew prawosławną[7] (1837) (mimo że w 1839 r. w Lublinie było tylko 16 prawosławnych[8]), ale i z inicjatyw, które przyczyniły się do rozwoju miasta: ulepszenie szpitala wenerycznego[a][b], który na cześć protektora otrzymał imię św. Józefa[9][10].

21 listopada 1842 r. został szefem administracji cywilnej terytorium Zakaukazia.

6 czerwca 1845 r. mianowany senatorem, a 16 grudnia 1848 r. – prezesem departamentu Heroldii. W dniu koronacji cesarza Aleksandra II 26 sierpnia 1856 r. otrzymał rangę rzeczywistego tajnego radcy.

Na prośbę generała Hurki (i jego krewnego, gen. W. Hurki(inne języki)) 14 maja 1851 r. rosyjska Heroldia zatwierdziła rosyjski herb Hurków (herb Romejko-Gurko), oparty na polskim herbie Hurko[1][3] (odmiana herbu Pierzchała).

Józef Hurko zmarł 9 grudnia 1857 r. Został pochowany na rzymskokatolickim cmentarzu Wyborskim(inne języki) w Sankt Petersburgu.

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Być może troska Józefa Hurki o szpital weneryczny była związana z potrzebami wojska.
  2. ↑ Obecnie Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 w Lublinie - Klinika Dermatologii, Wenerologii i Dermatologii Dziecięcej przy ul. Radziwiłłowskiej 13.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Герб Ромейко-Гурко. gerbovnik.ru. [dostęp 2020-07-15]. (ros.).
  2. ↑ Гурко, или Ромейко-Гурко. baza.vgdru.com. [dostęp 2020-07-15]. (ros.).
  3. ↑ a b Герб рода Ромейко-Гурко. gerbocenter.ru. [dostęp 2020-07-15]. (ros.).
  4. ↑ Herb Hurko. wielcy.pl. [dostęp 2020-07-15].
  5. ↑ Гурко (Ромейко-Гурко). [w:] Słownik encyklopedyczny Brockhausa i Efrona [on-line]. rulex.ru. [dostęp 2020-07-15]. (ros.).
  6. ↑ Tadeusz Mencel. Powstanie listopadowe na Lubelszczyźnie w świetle raportu Komisji Województwa Lubelskiego z 9 czerwca 1834 r.. „Rocznik Lubelski”. 22, s. 128-136, 1980. Lublin: UMCS. ISSN 0080-3510. [dostęp 2020-07-15]. 
  7. ↑ Cerkiew Podwyższenia Krzyża Świętego - Początki. encyklopedialublina.pl. [dostęp 2020-07-15].
  8. ↑ Henryk Gawarecki: O dawnym Lublinie: szkice z przeszłości miasta. Lublin: biblioteka.teatrnn.pl, s. 48. [dostęp 2020-07-15].
  9. ↑ Henryk Gawarecki: O dawnym Lublinie: szkice z przeszłości miasta. Lublin: biblioteka.teatrnn.pl, s. 25. [dostęp 2020-07-15].
  10. ↑ Danuta Tyszlukiewicz-Rybczyk. Dzieje dermatologii lubelskiej. „Nowa Medycyna”. 11, s. 128-136, 2000. Borgis. [dostęp 2020-07-15]. 

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Józef_Hurko&oldid=73603269”