Józef Wiza

Józef Wiza
Siwy Sęp, Sęp
Data i miejsce urodzenia	25 lutego 1905 ; Kcynia
Data i miejsce śmierci	14 maja 1976 ; Poznań
Stopień instruktorski	harcmistrz
Organizacja harcerska	Szare Szeregi
	komendant Poznańskiej Chorągwi Szarych Szeregów
	Odznaczenia

Józef Wiza, ps. Siwy Sęp, Sęp (ur. 25 lutego 1905 w Kcyni, zm. 14 maja 1976 w Poznaniu) – polski instruktor harcerski, żołnierz, powstaniec warszawski, profesor nauk medycznych, porucznik WP, harcmistrz, komendant Poznańskiej Chorągwi Szarych Szeregów. Kawaler Orderu Odrodzenia Polski.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Syn kupca Józefa Wizy i Joanny z Jaskólskich^[1]. W 1915 r. wstąpił do 1. Drużyny Harcerzy „Lech” w Gnieźnie. Pełnił funkcje pomocnicze w czasie powstania wielkopolskiego. Po 1918 r. uczył się w gimnazjum, równocześnie był drużynowym 2. DH im. Zawiszy Czarnego. Następnie zdał maturę w Gimnazjum im. Bergera w Poznaniu, gdzie pełnił funkcję drużynowego 13. Poznańskiej Drużyny Harcerzy im. Jana Zamojskiego. W czasie studiów medycznych na Uniwersytecie Poznańskim w latach 1925–1933 był członkiem Akademickiego Koła Harcerskiego im. Heliodora Święcickiego. Uzyskał stopień harcmistrza. W latach 1930–1939 pracował w Zakładzie Mikrobiologii Lekarskiej Uniwersytetu Poznańskiego.

W 1939 r. jako lekarz ochotniczo zgłosił się do służby wojskowej, poprzez Łódź trafił do szpitala wojskowego w Kowlu. Tam został internowany wraz z innymi lekarzami i oficerami przez Sowietów. Dzięki jego inicjatywie podczas postoju pociągu z jeńcami na stacji w Równem kolejarze otworzyli wagony, wielu internowanych skorzystało z okazji i uciekło. Józef Wiza powrócił do Poznania. W latach 1939–1940 pod pseudonimem Siwy Sęp pełnił funkcję komendanta Chorągwi Wielkopolskiej Szarych Szeregów. Był współautorem kryptonimu Szare Szeregi, który później przyjął się także w innych regionach okupowanej Polski. Poszukiwany przez Gestapo musiał uciekać do Warszawy, gdzie nadal działał w konspiracji. W nocy 26/27 marca 1943 – po Akcji pod Arsenałem udzielał pomocy medycznej skatowanemu przez Gestapo Janowi Bytnarowi ps. Rudy. Jako lekarz batalionu „Iwo” brał udział w powstaniu warszawskim. Po wojnie wrócił do Poznania i pracował nadal w swoim zawodzie, był m.in. kierownikiem Zakładu Mikrobiologii Lekarskiej Akademii Medycznej (1959–1975).

30 października 1975 roku przeszedł na emeryturę, ale „do ostatnich dni swego życia brał czynny udział w pracy dydaktycznej”. Zmarł w maju 1976 w Poznaniu i został pochowany 19 maja 1976 na cmentarzu komunalnym Junikowo tamże^[2].

Jego żoną była Teresa Wiza (1908–2002)^[3] z d. Guczy-Gudzańska, którą poślubił w 1934 roku. Miał z nią syna Krzysztofa i córki Grażynę oraz Ewę^[1].

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Maria Rudnicka. Z żałobnej karty – Profesor dr Józef Wiza (1905-1976). „Kronika Miasta Poznania”. 1/1977, s. 121-123, 1977. (pol.).
↑ Józef Wiza – miejsce pochowku na Junikowie w Poznaniu (dostęp z dnia:2015-06-09)
↑ Teresa Wiza – miejsce pochowku na Junikowie w Poznaniu (dostęp z dnia:2015-06-09).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

„Jak Feniks z popiołów. Struktury Polskiego Państwa Podziemnego w Wielkopolsce 1939–1945”, tom II, pod redakcją Sławomira Kmiecika, Oficyna Wydawnicza Wielkopolski i Instytut Pamięci Narodowej, Oddział w Poznaniu, Str. 60, ISBN 978-83-88965-71-5
Józef Wiza w bazie Powstańcze Biogramy [dostęp 2015-06-09]
Józef Wiza w archiwum ZHP [dostęp 2015-06-10]
Józef Wiza na Pałuki TV [dostęp 2015-06-10]

[kmp-1] Maria Rudnicka. Z żałobnej karty – Profesor dr Józef Wiza (1905-1976). „Kronika Miasta Poznania”. 1/1977, s. 121-123, 1977. (pol.).

[poznan-Wiza-name-118744-2] Józef Wiza – miejsce pochowku na Junikowie w Poznaniu (dostęp z dnia:2015-06-09)

[poznan-name-Teresa-118744-3] Teresa Wiza – miejsce pochowku na Junikowie w Poznaniu (dostęp z dnia:2015-06-09).

[1]

[2]

[3]