Kluki (województwo pomorskie)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kluki
wieś
Ilustracja
Widok na zabudowania od strony południowo-wschodniej
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Powiat

słupski

Gmina

Smołdzino

Wysokość

2-5 m n.p.m.

Liczba ludności (2021)

84[2]

Strefa numeracyjna

59

Kod pocztowy

76-214[3]

Tablice rejestracyjne

GSL

SIMC

0751108

Położenie na mapie gminy Smołdzino
Mapa konturowa gminy Smołdzino, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kluki”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko górnej krawiędzi nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Kluki”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Kluki”
Położenie na mapie powiatu słupskiego
Mapa konturowa powiatu słupskiego, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Kluki”
Ziemia54°40′56″N 17°20′14″E/54,682222 17,337222[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Budynek mieszkalny konstrukcji szachulcowej w skansenie w Klukach
Zabytkowy cmentarz Słowińców

Kluki (także Kluki Smołdzińskie, kaszub. Klëczi[4], słowiń. Kláhi lub też Kláčicä[5], niem. Klucken) – słowińska wieś w Polsce, w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Smołdzino, na Wybrzeżu Słowińskim i nad jeziorem Łebsko (obszar Słowińskiego Parku Narodowego), na wysokości 2-5 m n.p.m.[6]

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa słupskiego.

W 2011 wieś liczyła 95 mieszkańców[7].

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Pierwotna nazwa miejscowości, odnotowana w źródłach niemieckich jako Wottock, miała charakter topograficzny i odnosiła się do nazwy pobliskiego obszaru, wywodzącej się od pom. nazwy pospolitej *otok „coś, co okala, otacza, opływa”[8]. W miarę rozbudowy wsi przyjęto dla niej nową nazwę Klucken, pierwszy raz wzmiankowaną w 1789, o genezie słowiańskiej i charakterze rodowym, wyprowadzoną od słowińskiej nazwy osobowej Kluka (por. kluka „laska”)[9]. Oboczna forma nazwy, rekonstruowana w języku polskim jako *Kluczyce i poświadczona w materiale słowińskim (patrz niżej), powstała przez dodanie do nazwy pierwotnej formantu -ice[9]. Dawny Wottock zaczęto określać nazwą Kluksche Pschieston, złożoną z dwóch elementów – przymiotnika kluksch „klucki” i pom. nazwy pospolitej *přistánь (por. pol. przystań), przeniesioną do polszczyzny w formie Klukowska Przystań, obecnie nieużywaną[10].

Friedrich Lorentz odnotował formy nazwy miejscowości w lokalnych gwarach słowińskich: Klȧ̃ћĭ, Klä̀·ћĭ, Klȧ̃čicä, Klä̀·čicä wraz z nazwami mieszkańców: Klȧ̃kȯu̯n : Klȧ̃čȯu̯n : Klä̀·kȯu̯n : Klä̀·čȯu̯n, Klȧ̃kȯu̯nkă : Klȧ̃čȯu̯nkă : Klä̀·kȯu̯nkă : Klä̀·čȯu̯nkă „kluczanin, kluczanka”[5].

Rada Języka Kaszubskiego proponuje kaszubską formę nazwy Klëczi[11].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Założona w XVI w. jako wieś Otok (Wottok, Wittock). Pod koniec XVIII w. wieś rozbudowano i zmieniono nazwę na Kluki (od nazwiska pierwszych mieszkańców). Jednocześnie wieś rozbudowała się na południe, dając początek nowym osadom (dziś nieistniejącym): Kluki Ciemińskie, Kluki Żeleskie i Pawełki.

Osada rybacka z zachowaną XVIII i XIX-wieczną zabudową ryglową (szkieletową), chałupy ryglowe kryte strzechą lub gontem. W 1863 roku wybudowano prowadzącą do Kluk drogę bitą - Dzięki czemu dotychczasowo niedostępna i odizolowana wieś o charakterze słowińskim zaczęła być skuteczniej germanizowana[12]. Za wsią, przy drodze w kierunku Czołpina protestancki cmentarz słowiński założony w XVIII w., wpisany do rejestru zabytków w 1987 r. Do początku lat 70. wieś zamieszkiwała autochtoniczna ludność pochodzenia słowińskiego. Dzisiaj pozostało zaledwie kilku autochtonów.

Atrakcje turystyczne[edytuj | edytuj kod]

  • Skansen – Muzeum Wsi Słowińskiej, Oddział Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku,
  • Platforma widokowa na jezioro Łebsko[13]. i ruchome wydmy w Czołpinie i Rąbce, w Słowińskim Parku Narodowym,
  • Cykliczne imprezy folklorystyczne związane z kulturą Słowińców, między innymi odbywające się w maju "Czarne Wesele" – nawiązujące do dawnej tradycji wspólnego kopania torfu na bagnistych terenach wokół jezior Gardno i Łebsko. Pozyskiwanie torfu, który następnie wykorzystywany był w miejscowych gospodartwach słowińskich jako opał na zimę, odbywało się na zasadzie wzajemnej pomocy sąsiedzkiej, a każdy dzień pracy kończył się wspólnym posiłkiem i biesiadą u gospodarza. Okres wydobywania torfu zwany był właśnie Czarnym Weselem.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Inne miejscowości o tej lub podobnej nazwie: Kluki, Klukowa Huta, Klukowo.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 54333
  2. ↑ Polska w Liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2023-11-21].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 485 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ Friedrich Lorentz, Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem, Instytut Zachodnio-Słowiański przy Uniwersytecie Poznańskim, 1923, s. 138 (pol.).
  5. ↑ a b Friedrich Lorentz, Slovinzisches Wörterbuch: zweiter Teil: P-Z : Orts- und Personennamen. Nachträge, Unsichere Wörter, Sankt Petersburg: Kaiserliche Akademie der Wissenschaften, 1912, s. 1488-1489.
  6. ↑ Czesław Piskorski, Pomorze Zachodnie, mały przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka Warszawa, 1980, s. 157, ISBN 83-217-2292-X, OCLC 8032482.
  7. ↑ Ludność w miejscowościach statystycznych według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [w:] Narodowy Spis Powszechny 2011 [on-line]. Główny urząd statystyczny. [dostęp 2015-09-04].
  8. ↑ Witold Iwicki, Toponimia byłego powiatu słupskiego, Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie, 1993, s. 82.
  9. ↑ a b Witold Iwicki, Toponimia byłego powiatu słupskiego, Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie, 1993, s. 56-57.
  10. ↑ Witold Iwicki, Toponimia byłego powiatu słupskiego, Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie, 1993, s. 57.
  11. ↑ Felicja Baska-Borzyszkowska i inni, Polsko-kaszubski słownik nazw miejscowych, Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, 2017, s. 208, ISBN 978-83-62137-50-3.
  12. ↑ Alicja Świetlicka, Elżbieta Wisławska, Słownik Historyczny Miast i Wsi Województwa Słupskiego, Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich - Okręg Słupski, 1998, s. 97 (pol.).
  13. ↑ Platforma widokowa nad jeziorem Łebsko

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Gmina Smołdzino
Wsie
Osady
Część wsi
Pozostałe
miejscowości

Herb gminy Smołdzino

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kluki_(województwo_pomorskie)&oldid=73556574”