Kuchnia kurpiowska
Kuchnia kurpiowska – dział sztuki kulinarnej charakterystyczny dla społeczności Kurpiowszczyzny.
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Pierwotna kuchnia mieszkańców regionu opierała się na produktach typowo leśnych (ludność zajmowała się łowiectwem, bartnictwem, zbieractwem)[1]. W tradycyjnym wymiarze kuchnia ta bazuje w znacznym stopniu na produktach roślinnych: kaszach (głównie jaglana i gryczana), mąkach (głównie żytnia, owsiana, jęczmienna), warzywach (takich jak: ziemniaki, kapusta, marchew, buraki) oraz produktach runa leśnego (głównie grzyby, borówki, jagody). Z produktów zwierzęcych często używano dziczyzny i drobiu. Większość mięsa trzody chlewnej sprzedawano, podobnie jajka. Spożywano mleko i jego przetwory (sery, twarogi, masło, zsiadłe mleko). Posiłki okraszano smalcem, słoniną, skwarkami, śmietaną. Korzystano z sezonowych dóbr łąk (szczaw). Słodzidłem był miód z własnej pasieki[1][2][3].
Potrawy[edytuj | edytuj kod]
W Puszczy Białej popularne były: prażucha – papka z ugotowanej mąki żytniej okraszona słoniną i tłuszczem, zalewajka – zupa ziemniaczana zasypana kaszą jęczmienną lub grubo krojoną kapustą i zaprawiona słoniną, kluski rwaki z żytniej pytlowej mąki, sodziaki – placki z pośledniej mąki z dodatkiem miodu, sody i zsiadłego mleka. W Puszczy Zielonej jadano też grycaki – placki z mąki gryczanej. Popularne były wszelkiego rodzaju kluski, zakwasy, barszcze. Posiłki urozmaicano na święta i specjalne okazje (wesela, chrzciny, stypy). W obu puszczach między Nowym Rokiem na Trzema Królami pieczono fafernuchy – pieprzno-słodkie ciasteczka wielkości orzechów, w kształcie kopytek, którymi bawiono się w cetno i licho. Na Kurpiowszczyźnie spożywano bezalkoholowe piwo jałowcowe, w Zagajnicy zwane kozicowym, pieczoną babkę ziemniaczaną (rejbak), zupę dyniową na mleku z mącznymi zacierkami lub kluskami z tartych ziemniaków (malon), drożdżowe placki smażone na tłuszczu (pampuchy), zupę z prośnianek (grzybów gąsek), kluski z tartych ziemniaków (rejbaki w Zagajnicy, w Puszczy Białej rwaki)[2][4][5][6].
Na liście produktów tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Wsi znajdują się kurpiowskie potrawy: fafernuchy, rejbak i malon[7].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Chleby z Piekarni Kurpiowskiej Serafin (Kurpie Zielone) -
Fafernuchy Kurpiów Puszczy Zielonej -
Fafernuchy Kurpiów Puszczy Białej -
Kapusta na oleju z grzybami (Kurpie Białe) -
Placek drożdżowy i jagodzianki (Kurpie Białe)
Literatura[edytuj | edytuj kod]
- Chętnik Adam, Pożywienie Kurpiów: jadło i napoje zwykłe, obrzędowe i głodowe, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1936.
- Grochowicz Józef, Dziedzictwo kulturowo-kulinarne Kurpi Zielonych szansą na atrakcyjny produkt turystyczny, Akademia Finansów i Biznesu Vistula, Warszawa 2018.
- Kuchnia polska regionalna: Mazowsze – Kurpie – Podlasie: 1170 przepisów najlepszych w kraju gospodyń, Łomżyńska Oficyna Wydawnicza, Łomża 1989.
- Bziukiewicz Laura, Biesiada Kurpiowska, Wydawnictwo Literackie Białe Pióro, Warszawa 2020.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Adam Chętnik, Pożywienie Kurpiów : jadło i napoje zwykłe, obrzędowe i głodowe, 1936, s. 2-4, 11-13 [dostęp 2022-10-13] (pol.).
- ↑ a b Józef Grochowicz, Dziedzictwo kulturowo-kulinarne Kurpi Zielonych szansą na atrakcyjny produkt turystyczny, Warszawa: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, 2018, s. 98-103, ISBN 978-83-64614-46-0, OCLC 1129872057 [dostęp 2022-10-13].
- ↑ Tradycyjna kuchnia i przepisy kurpiowskie | Kurpiowska Kraina [online], www.kurpiowskakraina.com.pl [dostęp 2022-10-13] (pol.).
- ↑ Kuchnia kurpiowska, [w:] Anna Jakim-Morawska (red.), Gmina Zatory. Mazowsze z kurpiowską duszą, Pułtusk–Zatory 2015, s. 68–70.
- ↑ Fafernuchy - Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi - Portal Gov.pl [online], Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi [dostęp 2022-10-13] (pol.).
- ↑ Wanda Modzelewska, Materiały o kulturze i sztuce ludowej Polski, Elżbieta Miecznikowska (red.), Toruń 2022, s. 29.
- ↑ Mazowieckie produkty tradycyjne. Smak i tradycja. Lista produktów tradycyjnych. Zestawienie produktów z Mazowsza z dn. 07.05.2020 r. [online] [dostęp 2023-08-02].