Kultura 2000

Kultura 2000 – program wspólnotowy skierowany bezpośrednio do strefy kultury, wspierający ponadnarodowe projekty z dziedziny szeroko pojętej kultury europejskiej-podkreślające jej różnorodność.Powstał na mocy Decyzji Rady i Parlamentu Europejskiego z 14 lutego 2000 r. na okres 5 lat począwszy od 1 stycznia 2000 r. do 31 grudnia 2004. Decyzją Parlamentu i Rady z dn. 31 marca 2004 program został przedłużony o kolejne dwie edycje na rok 2005 i 2006. Program Kultura 2000 skończyło swe funkcjonowanie w roku 2006. Działania Unii Europejskiej, mające na celu wspieranie współpracy kulturalnej państw członkowskich, kontynuowane są od 1 stycznia 2007 roku poprzez nowy program Kultura (2007-2013). Jest to aktualnie główny program wspólnotowy skierowany bezpośrednio do instytucji kulturalnych w Europie.

Cele programu

• wymiany międzykulturowe krajów;
• akcentowanie różnorodności kultur jako znaczącego czynnika tożsamości europejskiej;
• promocja dialogu kulturalnego i wzajemnego poznawania kultur i historii narodów Europy;
• otwarcie na kultury spoza obszaru Unii Europejskiej;
• umożliwienie najbardziej licznym i różnorodnym grupom społecznym i jednostkom pełnego korzystania z istniejących form aktywności kulturalnej;
• zwiększenie mobilności ludzi i dzieł oraz partnerskiej wymiany w dziedzinie kultury;
• wspieranie wspólnego dziedzictwa narodowego o znaczeniu europejskim; upowszechniania nowatorskich koncepcji, metod i technik konserwatorskich;
• wykorzystanie nowych technologii w dobie „społeczeństwa informacyjnego” dla celów komunikacji, globalnego porozumienia i twórczej aktywności zawodowej w dziedzinie kultury;
• uznanie kultury jako czynnika integracji społecznej i obywatelskiej;
• propagowanie szeroko pojętej międzynarodowej kultury, sztuki, artystów (szczególny wzgląd na zdolną młodzież)

Uczestnicy programu

1. państwa członkowskie UE:

Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Niemcy, Grecja, Francja, Irlandia, Włochy, Luksemburg, Holandia, Portugalia, Hiszpania, Szwecja, Wielka Brytania, Czechy, Estonia, Węgry, Litwa, Łotwa, Słowacja, Słowenia, Cypr, Malta, Polska, Bułgaria, Rumunia.

2. państwa kandydujące do UE

3. kraje EFTA:

Islandia, Liechtenstein i Norwegia

4. Program adresowany jest do instytucji i organizacji sektora publicznego i pozarządowego (posiadających osobowość prawną), prowadzących działalność w dziedzinie kultury tj.:

• stowarzyszenia
• fundacje
• muzea
• biblioteki
• teatry
• filharmonie
• opery i operetki
• galerie
• Domy i centra kultury
• gminy, powiaty, miasta
• Uczelnie wyższe

Program działa w ramach 3 akcji

• Akcja 1 – projekty jednoroczne = krótkoterminowe: musi uczestniczyć co najmniej trzech współorganizatorów, pochodzących z trzech różnych państw biorących udział w programie (z czego co najmniej jeden musi pochodzić z państwa członkowskiego Unii Europejskiej);
• Akcja 2 – projekty wieloletnie = długoterminowe (minimum 2 lata, maksimum 3 lata): musi natomiast być współtworzony przez co najmniej pięciu operatorów kulturalnych z pięciu państw. Jeden z nich, podobnie jak w przypadku projektów jednorocznych, musi pochodzić z państwa członkowskiego UE.;
• Akcja 3 – projekty specjalne:
  • Europejskie Stolice Kultury,
  • Nagrody Unii Europejskiej w dziedzinie dziedzictwa kulturowego oraz architektury współczesnej,
  • Europejskie Laboratoria Dziedzictwa Kulturowego,
  • Projekty tematyczne,
  • Sympozja międzynarodowe.

Sektory, czyli dziedziny aktywności kulturalnej

• sztuki wizualne (priorytet w roku 2002)

malarstwo, rzeźba, sztuka video, sztuka cyfrowa, fotografia, wzornictwo przemysłowe, architektura nowoczesna, grafika, sztuki dekoratorskie, rzemiosło

• sztuki performatywne (priorytet w roku 2003)

teatr, taniec, muzykę, operę, sztuki liryczne, teatr uliczny, cyrk

• dziedzictwo kulturowe (priorytet w edycji na 2004)

dziedzictwo ruchome i nieruchome, materialne i niematerialne, archiwa historyczne, biblioteki, dziedzictwo archeologiczne i podwodne, a także krajobrazy kulturowe

• literatura, czytelnictwo, tłumaczenia:

promocja czytelnictwa, projekty mające pogłębic umiejętności tłumaczy, tłumaczenie od 4 do 10 dzieł z zakresu beletrystki powstałej w Europie po 1950 r. lub europejskiej humanistyki

Obszary tematyczne projektów w ramach Kultura 2000

• rozwój społeczeństwa obywatelskiego

Projekty powinny być skierowane do szerokiego grona odbiorców i umożliwiać im aktywny udział w przedsięwzięciach kulturalnych oraz tworzyć przy zachowaniu różnorodności narodowej pewien wspólny obszar kultury i dialogu.

• nowe technologie/media na rzecz twórczości

Przy przygotowaniu projektu organizatorzy powinni rozważyć użycie nowych technologii oraz nowych środków komunikacji i mediów do prezentacji twórczości artystycznej.

• tradycja i innowacja; łączenie przeszłości i przyszłości

Komisja przy ocenie projektów priorytetowo traktuje te, które prezentują nowatorskie podejście do tradycyjnej problematyki.

Wysokość finansowa wsparcia

Wysokość udzielanego przez Komisję Europejską wsparcia jest corocznie określana dla poszczególnych rodzajów projektów i waha się w granicach:

• Projekty jednoroczne: od 50 000 euro do 150 000 euro
• Projekty wieloletnie: od 50 000 euro do 300 000 euro rocznie

Wysokość udzielanego przez Komisję Europejską wsparcia wynosi:

• Projekty jednoroczne: do 50% całkowitego budżetu projektu
• Projekty wieloletnie: do 60% całkowitego budżetu projektu

Zasady formalno-prawne każdego projektu

• terminologia,
• harmonogram działań,
• kompletność wniosku oraz wymaganych dokumentów.

Terminologia

Terminologia jest określana każdorazowo w wezwaniu do każdej edycji programu. Dzięki wytłumaczonej terminologii staje się jasne kto i na jakich zasad może uczestniczy ć w projekcie.

W programie Kultura 2000 można uczestniczyć na trzy sposoby, to jest jako:

1. Organizator/kierownik projektu

Musi: pochodzić z państwa uczestniczącego w programie, być prawnie współodpowiedzialny za porozumienie o przyznaniu grantu przyznanego przez Komisje Europejską wykazać tzw. potrójne zaangażowanie, tj. szczególny i istotny wkład we wszystkie etapy realizacji projektu – opracowanie koncepcji, harmonogramu działań, realizację przedsięwzięć (wdrożenie w życie projektu) oraz w jego finansowanie (oznacza to, że jego własne lub zebrane przez niego środki stanowią, co najmniej 5% całego budżetu projektu). Przygotować rozliczenie finansowe i merytoryczne projektu

2. Współorganizator

Musi: pochodzić z państwa uczestniczącego w programie, wykazać szczególny i istotny wkład zarówno w opracowanie, wdrożenie i finansowanie projektu (oznacza to, że jego własne lub zebrane przez niego środki stanowią co najmniej 5% całego budżetu projektu) – czyli tak jak wyżej: potrójne zaangażowanie

3. Partner

Ma uczestniczyć w działaniach związanych z projektem, ale nie musi pełnić szczególnej, istotnej lub koordynującej roli w jego opracowywaniu, wdrażaniu lub finansowaniu.

Harmonogram działań

Dokładnie precyzuje, kiedy i jakie przedsięwzięcia będą realizowane w ramach przygotowywanego projektu. Należy przede wszystkim pamiętać o tym, że każdy projekt musi posiadać jasno określone daty jego rozpoczęcia i zakończenia. Opis działań oraz terminy realizacji poszczególnych przedsięwzięć pozwala zrozumie ć zasadność i celowość podejmowanych działań, a także pokazuje, że projekt jest jednolity i spójny.

Komplementarność

Kompletne projekty, zawierające wszelkie wymagane dokumenty, jak również sam wniosek składa się na oryginalnym dokumencie formularza o przyznanie grantu na dany rok bezpośrednio do Komisji Europejskiej. Formularze nie mogą być wypełniane odręcznie, przesyłane faxem czy też – mailem. Wypełnione formularze wysyła się pocztą, pocztą kurierską w nieprzekraczalnych terminach, które są ogłaszane dla każdej nowej edycji programu. Komisja Europejska nie uznaje wniosków niekompletnych, wypełnionych częściowo, wypełnionych odręcznie, wysyłanych w częściach albo po terminie.

Podstawowe kryteria oceny projektów

• Europejska wartość dodana

Oznacza to, że cele, metodologia i sama natura przedsięwziętych działań w projekcie musi posiadać perspektywy, które wykraczają poza lokalne, regionalne, a nawet narodowe interesy oraz cele rozwoju na poziomie europejskim.

• Jakość

Komisja Europejska zwraca szczególną uwagę na projekty, które przedstawiają wysoki poziom współpracy między partnerami, całościowe podejście do problemu i metodologii, przejrzystość budżetu, spójny sposób zarządzania projektem. Te wszystkie elementy oraz oryginalność podejścia do problematyki pokazują, że dany projekt nie tylko spełnia wymagania Programu, ale może być również z powodzeniem zrealizowany

• Innowacyjność i kreatywność

W sposób szczególny traktowana są projekty, które mogą być uznane za nowatorskie i kreatywne w swoim podejściu do problematyki, spojrzeniu i perspektywie, jak również metodologii projektu i charakterze współpracy między współorganizatorami i partnerami projektu.

• Wyniki konkursu

Wyniki procesu wyboru ogłaszane są po zakończeniu oficjalnej procedury selekcji. Wyniki konkursu przesyłane są do Punktu w drodze oficjalnej noty Komisji Europejskiej. Ponadto są one prezentowane m.in. na stronach internetowych Komisji Europejskiej (https://web.archive.org/web/20070712044638/http://europa.eu.int/). Przed zakończeniem tego procesu nie są udzielane żadne informacje na temat wyniku konkursu.

Korzyści z uczestnictwa w Programie

• zdobycie dodatkowych środków finansowych na realizowanie przedsięwzięć kulturalnych
• nawiązanie kontaktów i współpracy z instytucjami kultury z krajów członkowskich i stowarzyszonych Unii Europejskiej, co może stać się bazą do dalszej współpracy i stworzenia europejskiej sieci współpracy kulturalnej,
• praktyczne zapoznanie się z nowymi formami organizowania i pozabudżetowego finansowania przedsięwzięć kulturalnych w oparciu o zasady określone przez Komisję Europejską;
• promocja kultury np. polskiej w krajach UE
• wymiana doświadczeń w różnych dziedzinach działalności kulturalnej
• zwiększenie dostępu odbiorcy do kultury państw należących do UE.

Bibliografia

• Borowiecki R., Perspektywy rozwoju sektora kultury w Polsce, Oficyna Ekonomiczna. Oddział Polskich Wydawnictw Profesjonalnych, Kraków 2004.
• Drela L., Sanetra J., Wodzińska M., Program Kultura 2000, Ministerstwo Kultury. Departament Współpracy Międzynarodowej i Integracji Europejskiej. Punkt Kontaktowy ds. Kultury, Warszawa 2002.
• Etmanowicz A., Sanetra–Szeliga J., Kultura w programach i funduszach Unii Europejskiej, Punkt Kontaktowy ds. Kultury Ministerstwo Kultury, Warszawa 2003.
• Sanetra J., Etmanowicz A., Europa – szansa dla kultury, Tarnowska Fundacja Kultury, Warszawa 2005.

Linki zewnętrzne

• Punkt Kontaktowy Kultura. mk.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-06)].