Moczarnik północny
| Mictomys borealis | |||||
| (J. Richardson, 1828) | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Infragromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Infrarząd | |||||
| Nadrodzina | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Plemię | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
moczarnik północny | ||||
| |||||
| Podgatunki | |||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[12] | |||||
 | |||||
| Zasięg występowania | |||||
| |||||
Moczarnik północny[13] (Mictomys borealis) – gatunek ssaka z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Moczarnik północny występuje w Ameryce Północnej zamieszkując w zależności od podgatunku[14]:
- M. borealis borealis – Terytoria Północno-Zachodnie, skrajnie zachodnio-południowy Nunavut, północno-wschodnia Kolumbia Brytyjska, północna i środkowa Alberta, zachodni Saskatchewan i północna Manitoba, Kanada.
- M. borealis artemisiae – skrajna południowo-środkowa Kolumbia Brytyjska, Kanada.
- M. borealis chapmani – południowo-wschodnia Kolumbia Brytyjska i południowo-zachodnia Alberta, Kanada oraz północno-wschodni Waszyngton, północne Idaho i północno-zachodnia Montana, Stany Zjednoczone.
- M. borealis dalli – środkowa, południowo-środkowa i południowo-zachodnia Alaska, Stany Zjednoczone oraz Jukon i północna i środkowa Kolumbia Brytyjska, Kanada.
- M. borealis innuitus – północny Quebec, Kanada.
- M. borealis medioximus – północno-wschodni Quebec i Labrador, Kanada.
- M. borealis smithi – północne i środkowo-wschodnie Saskatchewan, większa część Manitoby i północne Ontario, Kanada oraz północno-wschodnia Dakota Północna i północno-zachodnia Minnesota, Stany Zjednoczone.
- M. borealis sphagnicola – południowo-wschodni Quebec i Nowy Brunszwik, Kanada oraz Maine i New Hampshire, Stany Zjednoczone.
- M. borealis truei – południowo-wschodnia Alaska, wybrzeże Kolumbii Brytyjskiej i północno-zachodni Waszyngton.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1828 roki szkocki przyrodnik John Richardson nadając mu nazwę Arvicola borealis[1]. Holotyp pochodził z Wielkiego Jeziora Niedźwiedziego, w dystrykcie Mackenzie, w Kanadzie[15].
Mictomys borealis zazwyczaj umieszczany jest w rodzaju Synaptomys w randze podrodzaju[16][14], jednak analizy z 2023 roku wykazały że Mictomys jest odrębnym rodzajem[17]. Zapisy z plejstocenu umiejscawiają gatunek w Wielkiej Kotlinie, daleko na południe od jego obecnego zasięgu[15]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dziewięć podgatunków[14].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Mictomys: gr. μικτος miktos ‘mieszany’, od μιγνυμι mignumi ‘mieszać’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’[18].
- borealis: łac. borealis ‘północny’, od boreas ‘północny wiatr, półno’, od gr. βορεας boreas ‘północny wiatr, północ’[19].
- artemisiae: botaniczny rodzaj Artemisia Linnaeus, 1763 (bylica), od Artemidy (gr. Ἄρτεμις Artemis, łac. Diana), w greckiej bogini łowów, zwierząt, lasów, gór i roślinności[20][19].
- chapmani: Frank Michler Chapman (1864–1945), amerykański ornitolog, kurator działu ornitologii w Amerykańskim Muzeum Historii Naturalnej w latach 1908–1942, kolekcjoner[9][21].
- dalli: William Healey Dall (1845–1927), amerykański przyrodnik[3][22].
- innuitus: łac. innuitus ‘kiwanie głową’, od innuo ‘kiwać’[23].
- medioximus: łac. medioximus ‘pośrodku, bardzo środkowy’, forma wyższa od medius ‘środkowy’[6][19].
- smithi: ppor. Ronald Ward Smith (1913–1944), Royal Air Force, kanadyjski zoolog, kolekcjoner[11].
- sphagnicola: późnołac. sphagnos ‘mech’, od gr. σφαγνος sphagnos ‘pachnąca szałwia’[24]; -cola ‘mieszkaniec’, od colere ‘mieszkać’[25].
- truei: Frederick William True (1858–1914), amerykański biolog, główny kurator Wydziału Biologii w United States National Museum (obecnie Narodowe Muzeum Historii Naturalnej)[4][26].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) 93–113 mm, długość ogona 17–27 mm; masa ciała 27–35 g[16][27].
Biologia[edytuj | edytuj kod]
Zamieszkuje wilgotne tereny porośnięte turzycami i innymi trawami, które zapewniają gryzoniom schronienie i pożywienie; preferuje łąki i torfowiska, a także tundrę. Jeden podgatunek nietypowo zamieszkuje tereny porośnięte bylicą w południowej Kolumbii Brytyjskiej[12]. W chłodniejszej epoce plejstocenu gryzonie te występowały także w Wielkiej Kotlinie, daleko na południe od współczesnego zasięgu[15].
Zwierzęta te są aktywne przez cały rok. Okres rozrodczy przypada na czas od maja do sierpnia. Ciąża trwa trzy tygodnie, w miocie rodzi się od 2 do 8 młodych (typowo 4). Samica może wydać na świat kilka miotów w ciągu roku, przynajmniej część samic rozmnaża się już w roku urodzenia[12][27].
Populacja[edytuj | edytuj kod]
Moczarnik północny jest uznawany za gatunek najmniejszej troski. Chociaż nigdzie nie jest pospolity, to jego zasięg jest bardzo duży, a wymagania środowiskowe stosunkowo niewielkie[12][27].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b J. Richardson. Short characters of a few Quadrupeds procured on Capt. Franklin’s late Expedition. „The Zoological journal”. 3, s. 517, 1828. (ang.).
- ↑ F.W. True. Diagnoses of new North American mammals. „Proceedings of the United States National Museum”. 17 (999), s. 243, 1894. (ang.).
- ↑ a b c Merriam 1896 ↓, s. 62.
- ↑ a b Merriam 1896 ↓, s. 63.
- ↑ E.A. Preble. Description of a new lemming mouse from the White Mountains, New Hampshire. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 13, s. 43, 1900. (ang.).
- ↑ a b O. Bangs. Three new rodents from southern Labrador. „Proceedings of the New England Zoölogical Club”. 2, s. 40, 1900. (ang.).
- ↑ E.A. Preble. Descriptions of new species of Synaptomys and Phenacomys from Mackenzie, Canada. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 15, s. 181, 1902. (ang.).
- ↑ Allen 1903 ↓, s. 554.
- ↑ a b Allen 1903 ↓, s. 555.
- ↑ Anderson 1932 ↓, s. 104.
- ↑ a b R.M. Anderson & A.L. Rand. A new lemming mouse (Synaptomys) from Manitoba with notes on some other forms. „The Canadian field-naturalist”. 57, s. 101, 1943. (ang.).
- ↑ a b c d F. Cassola, Synaptomys borealis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2021-2 [dostęp 2021-11-18] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 239. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 344. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b c D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Synaptomys (Mictomys) borealis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-11-18].
- ↑ a b U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 291. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
- ↑ A.G. Hope, K.M. Headlee, Z.H. Olson & B.J. Wiens. Systematics, biogeography and phylogenomics of northern bog lemmings (Cricetidae), cold-temperate rodents of conservation concern under global change. „Systematics and Biodiversity”. 21 (1), s. 2237050, 2023. DOI: 10.1080/14772000.2023.2237050. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 425, 1904. (ang.).
- ↑ a b c The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
- ↑ Anderson 1932 ↓, s. 106.
- ↑ Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 75–76.
- ↑ Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 96–97.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 112.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 217.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 55.
- ↑ Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 419.
- ↑ a b c Northern Bog Lemming. [w:] North American Mammals [on-line]. Muzeum Historii Naturalnej w Waszyngtonie. [dostęp 2015-01-19].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- C.H. Merriam. Revision of the lemmings of the genus Synaptomys, with descriptions of new species. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 10, s. 55–64, 1896. (ang.).
- J.A. Allen. Mammals collected in Alaska and northern British Columbia by the Andrew J. Stone Expedition of 1902. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 19 (21), s. 521–567, 1903. (ang.).
- R.M. Anderson. Five New Mammals from British Columbia. „Bulletin”. 70, s. 99–119, 1932. (ang.).
- Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).
- B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 1–567. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).