Tamandua południowa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Mrówkojad czteropalczasty)
Tamandua południowa
Tamandua tetradactyla
(Linnaeus, 1758)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

włochacze

Rodzina

mrówkojadowate

Rodzaj

tamandua

Gatunek

tamandua południowa

Podgatunki
  • T. t. tetradactyla (Linnaeus, 1758)
  • T. t. nigra (É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803)
  • T. t. quichua O. Thomas, 1927[19]
  • T. t. straminea (Cope, 1889)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[20]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Tamandua południowa[21], tamandua[22], mrówkojad czteropalczasty[22][23] (Tamandua tetradactyla) – gatunek ssaka z rodziny mrówkojadowatych (Myrmecophagidae).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz nadając mu nazwę Myrmecophaga tetradactyla[1]. Miejsce typowe to według oryginalnego opisu „Ameryka Południowa” (łac. Habitat in America meridionali)[1], ograniczona w 1911 roku przez Oldfielda Thomasa do Pernambuco, w Brazylii[24][25][26]. Linneusz swój opis oparł na wcześniejszych tekstach innych autorów[1].

Podgatunki nigra i quichua zostały opisane na podstawie osobników melanistycznych; badania morfologiczne przeprowadzone w XXI wieku wykazały dwie odrębne grupy w Brazylii oddzielone rzekami Amazonka i Madeira, niemniej jednak najnowsze badania genetyczne wykazały, że zmienność osobników może wskazywać jedynie na lokalne przystosowania do różnych środowisk[27].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają cztery podgatunki[27]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:

Podgatunek Oryginalna nazwa Autor i rok opisu Miejsce typowe Holotyp
T. t. nigra Myrmecophaga nigra É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803 Gujana Francuska[28].
T. t. quichua Tamandua tetradactyla quichua O. Thomas, 1927 Yurac Yacu, San Martín, Peru[29]. Samica (sygnatura BMNH 1927.1.1.156) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Londynie; okaz zebrany 20 lipca 1926 roku przez Russella Hendee’ego[30].
T. t. straminea Myrmecophaga bivittata straminea Cope, 1889 Chapada, Mato Grosso, Brazylia[29]. Prawie idealna skóra (sygnatura ANSP 4635) ze zbiorów The Academy of Natural Sciences of Drexel University; okaz zebrany w listopadzie 1883 roku przez Herberta Smitha[31].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Tamandua: port. tamanduá „tamandua”, od tupi tacy „mrówka”; monduar „łapać”[32].
  • tetradactyla: gr. τετραδακτυλος tetradaktulos „czteropalczasty, o czterech palcach”, od τετρας tetras, τετραδος tetrados „cztery”; δακτυλος daktulos „palec”[33].
  • nigra: łac. niger „czarny, ciemnego koloru”[34].
  • quichua: Keczua (Kiczua, Quechua, Quichua), tubylczy lud zamieszkujący Andy[19].
  • straminea: nowołac. stramineus „słomkowożółty”, od łac. stramineus „ze słomy”, od stramen, straminis „słoma”, od sternere „rozrzucać”[35].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Tamandua południowa występuje w zależności od podgatunku[27]:

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 470–770 mm, długość ogona 400–670 mm, długość ucha 50–54 mm, długość tylnej stopy 80–120 mm; masa ciała 3,5–8,4 kg[36][37]. Ma podłużny pysk, a jego ciało pokryte jest żółtobrązową sierścią[22].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Zamieszkuje lasy tropikalne i formacje sawannowe (campos, llanos) do wysokości 2000 m n.p.m.

Żywi się mrówkami, termitami i pszczołami (czasem je owoce), używając swoich mocnych kończyn przednich do rozrywania gniazd owadów i łapiąc je swoim długim zwiniętym językiem. Do obrony służą mu głównie ostre szpony.

Status zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern ‘najmniejszej troski’)[20].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Młodszy homonim Myrmecophaga longicaudata J.A. Wagner, 1844.
  2. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Myrmecophaga tetradactyla Linnaeus, 1758.
  3. ↑ a b Kombinacja nazw; niepoprawna późniejsza pisownia Myrmecophaga longicaudata J.A. Wagner, 1844.
  4. ↑ Młodszy homonim Myrmecophaga nigra É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803.
  5. ↑ Nomen nudum.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 35. (łac.).
  2. ↑ P.S. Pallas: Miscellanea zoologica: quibus novae imprimis atque obscurae animalium species describuntur et observationibus iconibusque illustrantur. Hagae Comitum: Apud Petrum van Cleef, 1766, s. 64. (łac.).
  3. ↑ G. Cuvier: Tableau élémentaire de l’histoire naturelle des animaux. Paris: Baudouin, 1798, s. 143. (fr.).
  4. ↑ É. Geoffroy Saint-Hilaire: Catalogue des Mammifères du Museum National d’histoire naturelle. Paris: 1803, s. 217. (fr.).
  5. ↑ A. Desmarest: Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc.. Wyd. Nouv. éd. presqu’ entièrement refondue et considérablement angmentée. T. 12. Paris: Chez Deterville, 1817, s. 107. (fr.).
  6. ↑ E. Rüppell. Verzeichniss der in dem Museum der Senckenbergischen naturforschenden Gesellschaft aufgestellten Sammlungen. Erste Abtheilung: Säugethiere und deren Skelette. „Museum Senckenbergianum: Abhandlungen aus dem Gebiete der beschreibenden Naturgeschichte”. 3 (2), s. 179, 1845. (niem.). 
  7. ↑ J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 4: Die Nager (zweiter Abschnitt), Bahnlücker, Einhufer, Dickhäuter und Wiederkäuer. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1844, s. 211. (niem.).
  8. ↑ H.N. Turner, Jr.. On the arrangement of the edentate Mammalia. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 19, s. 218, 1853. (ang.). 
  9. ↑ E. Liais: Climats, géologie, faune et géographie botanique du Brésil. Paris: Garnier Frères, 1872, s. 360. (fr.).
  10. ↑ J.E. Gray: Hand-list of the edentate, thick-skinned and ruminant mammals in the British Museum. London: The Trustees, 1873, s. 27. (ang.).
  11. ↑ F.W. True. A provisional list of the mammals of North and Central America, and the West Indian islands. „Proceedings of the United States National Museum”. 7, s. 588, 1884. (ang.). 
  12. ↑ E.D. Cope. On the Mammalia obtained by the naturalist exploring expedition to southern Brazil. „The American naturalist”. 23 (266), s. 132, 1889. (ang.). 
  13. ↑ É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Wyd. Nova ed. (prima completa). Cz. 2. Berolini: R. Friedländer & sohn, 1898, s. 1121. (łac.).
  14. ↑ J.A. Allen. The Tamandua anteaters. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 20, s. 392, 1904. (ang.). 
  15. ↑ O. De Beaux. Über die schwarze Varietät der Tamandua longicaudata Gray. „Zoologischer Anzeiger”. 33, s. 417, 1908. (niem.). 
  16. ↑ D. Vesey-FitzGerald: Trinidad mammals. Trinidad: Tropical Agriculture, 1936, s. 164. (ang.).
  17. ↑ I. Krumbiegel. Die Säugetiere der Südamerika-e-Expeditionen Prof. Dr. Kriegs. 2. Ameisenbären. „Zoologischer Anzeiger”. 131, s. 171, 1940. (niem.). 
  18. ↑ A. Cabrera. Catalogo de los mamiferos de America del Sur. „Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales „Bernardino Rivadavia””. Ciencias Zoologicas. 4, s. 203, 1958. (hiszp.). 
  19. ↑ a b O. Thomas. The Godman-Thomas Expedition to Peru. V. Mammals collected by Mr. R. W. Hendee in the province of San Martin, n. Peru, mostly at Yurac Vacuo. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 19, s. 371, 1927. DOI: 10.1080/00222932608633524. (ang.). 
  20. ↑ a b Tamandua tetradactyla, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  21. ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 26. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  22. ↑ a b c K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 363, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
  23. ↑ Nowa encyklopedia powszechna PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004
  24. ↑ O. Thomas. The mammals of the tenth edition of Linnaeus; an attempt to fix the types of the genera and the exact bases and localities of the species. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1911 (1), s. 133, 1911. (ang.). 
  25. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Tamandua tetradactyla. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-07-10].
  26. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Tamandua tetradactyla (Linnaeus, 1758). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-28]. (ang.).
  27. ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 124. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  28. ↑ Gardner 2005 ↓, s. 175.
  29. ↑ a b Gardner 2005 ↓, s. 176.
  30. ↑ 1927.1.1.156. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2023-08-28]. (ang.).
  31. ↑ K.F. Koopman. Catalog of type specimens of Recent mammals in the Academy of Natural Sciences at Philadelphia. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 128, s. 8, 1976. JSTOR: 4064715. (ang.). 
  32. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 660, 1904. (ang.). 
  33. ↑ The Key to Scientific Names ↓, tetradactyla [dostęp 2023-08-28].
  34. ↑ The Key to Scientific Names ↓, nigra [dostęp 2023-08-28].
  35. ↑ The Key to Scientific Names ↓, straminea [dostęp 2023-08-28].
  36. ↑ A. Bertassoni: Family Myrmecophagidae (Anteaters). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 89–90. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
  37. ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 81. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • A.L. Gardner: Suborder Vermilingua Illiger, 1811. W: A.L. Gardner (red.): Mammals of South America. Cz. 1: Marsupials, Xenarthrans, Shrews, and Bats. Chicago: University of Chicago Press, 2005, s. 168–177. ISBN 978-0-226-28240-4. (ang.).
  • The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tamandua_południowa&oldid=72988400”