Rychcice
49°21′N 23°30′E/49,350000 23,500000
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Powierzchnia |
3,769 km² |
| Populacja (2001) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
+380 3244 91 |
| Kod pocztowy |
82151 |
Położenie na mapie obwodu lwowskiego  | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
| 49°21′N 23°30′E/49,350000 23,500000
| |
| Strona internetowa | |
Rychcice (ukr. Рихтичі) – wieś na terenach obecnej Ukrainy, nad potokiem Bar (dopływ Tyśmienicy), w obwodzie lwowskim, w rejonie drohobyckim, do 17 września 1939 w powiecie drohobyckim w województwie lwowskim. W II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą gminy wiejskiej Rychcice.
Wieś położona jest 5 km na północny wschód od miasta Drohobycz. Na północy leżą wsie Dobrowlany, Rolów, na wschodzie Lipowice i Michałowice, na południe Poczajowice i miasto Drohobycz. Znajduje tu się przystanek kolejowy Rychcice, położony na linii Stryj – Sambor.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Do roku 1772 ziemia przemyska, województwo ruskie, do roku 1918 powiat drohobycki w austriackiej prowincji Galicja. Parafia łacińska in loco, dekanat drohobycki, diecezja przemyska. Parafia ufundowana w roku 1434 przez Stanisława Korytkę z Poczajowic oraz Marcina Korytkę z Michałowic. W połowie XVI w. nastąpiła konwersja wyznania, a kościół został zamieniony na zbór kalwiński. Protestanci zwrócili kościół katolikom w roku 1629 na mocy przywileju Mikołaja z Nurowa, podskarbiego koronnego. Zapewne po pożarze starej świątyni katolicy wybudowali nowy kościół, drewniany w roku 1720, konsekrowany w roku 1858. W roku 1909 postawiono murowany kościół pw. Znalezienia Krzyża Świętego. Inspiratorem budowy był ks. kanonik Aleksander Stopczyński urodzony w roku 1843, a zmarły i pochowany obok na cmentarzu katolickim w roku 1923. Kościół konsekrowano w roku 1910. W 1938 obok kościoła i cmentarza postawiono i poświęcono figurę Chrystusa Króla, 3-metrową kopię statuy z Rio De Janeiro[2]. Cerkiew unicka pw. św. Bazylego z roku 1826, parafia w Wacowicach (obecnie Залужани).
W roku 1876 Rychcice liczyły 2005 mieszkańców oraz 401 domów (w tym 1376 katolików, 664 unitów, i 39 wyz. mojżeszowego, narodowości 1438 Polaków, 635 Rusinów i 7 Niemców). Przez wieś przechodziła linia kolejowa wybudowana w okresie austro-węgierskim. Pod koniec XIX w. własność większościowa Juliusza Bielskiego. Częścią wsi były do roku 1939 Rychcice Polskie, zamieszkane przez społeczność polską i Rychcice Ruskie, zamieszkane przez społeczność rusińską, parafia unicka Wacowice (obecnie Залужани).
11 września 1939 roku, przy stacji kolejowej Rychcice-Chatki, został zbombardowany przez niemieckie samoloty transport ewakuacyjny Fabryki Wagonów z Sanoka, w którym zginęli tu wówczas pracownicy tego zakładu: kalkulator Julian Gorgoń (kierownik transportu) oraz stolarz Cyryl Dutkiewicz[3][4].
W latach 1939-1945 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 21 Polaków[5].
W sierpniu 1945 50 polskich rodzin z parafii Rychcice zostało przesiedlonych na tzw. Ziemie Odzyskane, a następnie 9 września 1945 zasiedliła wsie: Drzonów, a w innych terminach inne wsie i miasta: Jutrzenka, Witnica, Nowiny Wielkie, Świerkocin, Strzelin; Szczawin, Nawrocko, Dalsze, Szklary Dolne, Szklary Górne, Obora, Jędrzychów, Nowa Sól, Żabno, Kiełcz, Wleń, Trzcianka, Bytów, Borzytuchom, Cybinka. Miejsce Polaków zajęli w Rychcicach przesiedleńcy z Czerteża pod Sanokiem, Rusini i Ukraińcy.
Obecnie wieś zamieszkuje ok. 3000 osób, dane niepełne ze względu na wysoki odsetek emigracji zarobkowej.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- łaciński kościół pw. Znalezienia Krzyża Świętego wybudowany w latach 1905–1909 z datek miejscowego hrabiego Juliusza Bielskiego h. Jelita, okolicznych hrabiów Tarnowskich herbu Leliwa ze wsi Wróblowice vel Wróblewice i Śniatynka i wiernych ze wsi i parafii. Kościół konsekrował 2 października 1910 w Święto Matki Boskiej Różańcowej bp Józef Sebastian Pelczar ordynariusz przemyski. W latach 1945–1960 cerkiew greckokatolicka i prawosławna. W latach 1960–1990 magazyn kołchozowy. Od roku 1991 cerkiew greckokatolicka pw. Przemienienia Pańskiego.
- pałac wybudowany dla rodziny Bielskich według projektu Kamsetzera[6].
Osoby związane z Rychcicami[edytuj | edytuj kod]
- Mikołaj Jan Manugiewicz (ur. 1735, zm. 1834) – biskup augustowski.
- Jan Chrystian Kamsetzer (ur. 1750, zm. 1795) – budowniczy pałacu Adama Bielskiego w Rychcicach.
- Maurycy hr. Dzieduszycki – historyk, piszący pod pseudonimem Rychcicki.
- Jędrzej hr. Cetner (ur. 1770, zm. 1841) – właściciel Rychcic, komisarz sejmowy.
- Edward Białoskórski (ur. 1779, zm. 1881) – rosyjski gubernator radomski i członek Rady Stanu.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu lwowskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 5 grudnia 2001 roku. (ukr.).
- ↑ Poświęcenie pomnika Chrystusa w Rychcicach obok Drohobycza. „Wschód”. Nr 100, s. 6, 16 października 1938.
- ↑ Barbara Wanielista. „Odnajdę Twór Grób Piłsudczyku” (cz. VI). „Góra Przemienienia”. Nr 51 (175), s. 10-12, 17 grudnia 2006. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku.
- ↑ Filip Schneider: Relacja Filipa Schneidera. W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939–1944. Sanok: 2012, s. 286–291. ISBN 978-83-903080-5-0.
- ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 182, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
- ↑ Brzezinska
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Wioletta Brzezińska-Marjanowska Klasycystyczna architektura pałacowa na Wołyniu ok. 1780-1831 r.. repcyfr.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-24)].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Rychcice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 70.
- Galeria zdjęć. marynowski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-02)].