Michał Kazimierz Pac: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
The Polish (dyskusja | edycje) m Zmiana nazwy kategorii: Kategoria:Uczestnicy wojny polsko-tureckiej 1672-1676 (strona polska) → Kategoria:Uczestnicy wojny polsko-tureckiej 1672–1676 (strona polska) (przy użyciu QRC) |
szablon, ilustracje |
||
Linia 25: | Linia 25: | ||
|wikicytaty = |
|wikicytaty = |
||
}} |
}} |
||
[[Plik:Michał Kazimier Pac. Міхал Казімер Пац (XVII).jpg|thumb|Michał Kazimierz Pac]] |
|||
⚫ | |||
⚫ | '''Michał Kazimierz Pac''' herbu [[Gozdawa (herb szlachecki)|Gozdawa]] (ur. ok. [[1624]], zm. [[4 kwietnia]] [[1682]] w [[Ponary (dzielnica Wilna)|Wace]] pod [[Wilno|Wilnem]]) – [[hetman polny litewski]] w latach 1663-1667 i [[hetman wielki litewski]] w latach 1667-1682, [[wojewodowie wileńscy|wojewoda wileński]] od 1669. |
||
[[Plik:Michał Kazimierz Pac (zm. 1682).jpg|thumb|Michał Kazimierz Pac - miedzioryt Johanna Alexandra Bönera z 1674.|thumb|right|Michał Kazimierz Pac według miedziorytu Johanna Alexandra Bönera z 1674.]] |
|||
⚫ | '''Michał Kazimierz Pac''' herbu [[Gozdawa (herb szlachecki)|Gozdawa]] (ur. ok. [[1624]], zm. [[4 kwietnia]] [[1682]] w [[Ponary (dzielnica Wilna)|Wace]] pod [[Wilno|Wilnem]]) – [[hetman polny litewski]] w latach 1663-1667 i [[hetman wielki litewski]] w latach 1667-1682 |
||
== Życiorys == |
== Życiorys == |
||
Linia 36: | Linia 35: | ||
W czasie [[Rokosz Lubomirskiego|rokoszu Lubomirskiego]] stanął po stronie króla Jana Kazimierza, lecz w czasie [[bitwa pod Mątwami|bitwy pod Mątwami]] nie wziął udziału w boju. Mimo to wkrótce (1667) uzyskał buławę [[hetman wielki litewski|hetmana wielkiego litewskiego]]. |
W czasie [[Rokosz Lubomirskiego|rokoszu Lubomirskiego]] stanął po stronie króla Jana Kazimierza, lecz w czasie [[bitwa pod Mątwami|bitwy pod Mątwami]] nie wziął udziału w boju. Mimo to wkrótce (1667) uzyskał buławę [[hetman wielki litewski|hetmana wielkiego litewskiego]]. |
||
Po [[abdykacja|abdykacji]] Jana II Kazimierza w 1668 roku, popierał kandydaturę do polskiej korony carewicza [[Fiodor III|Fiodora]] |
Po [[abdykacja|abdykacji]] Jana II Kazimierza w 1668 roku, popierał kandydaturę do polskiej korony carewicza [[Fiodor III|Fiodora]]<ref>Wacław Uruszczak, Fakcje senatorskie w sierpniu 1668 roku, w: Parlament, prawo, ludzie, studia ofiarowane profesorowi Juliuszowi Bardachowi w sześćiesięciolecie pracy twórczej, Warszawa 1996, s. 315.</ref>, zwolennik razem z Sobieskim stronnictwa profrancuskiego popierającego kandydaturę [[Ludwik II Burbon-Condé|księcia d'Enghien]] do tronu polskiego, jednak w 1668 stał na [[Wielkie Księstwo Litewskie|Litwie]] na czele stronnictwa szlacheckiego popierającego [[Michał Korybut Wiśniowiecki|Michała Korybuta Wiśniowieckiego]]. Był elektorem Michała Korybuta Wiśniowieckiego w 1669 roku z [[województwo wileńskie (I Rzeczpospolita)|województwa wileńskiego]]<ref>Porządek na seymie Walnym Electiey. Między Warszawą a Wolą przez opisane artykuły do samego tylko aktu Elekcyey należące uchwalony y postanowiony, roku [...] 1669 [słow.] dnia wtorego [...] maia, [b.n.s.]</ref>. W 1669 roku objął prestiżowy urząd [[wojewodowie wileńscy|wojewody wileńskiego]] i za panowania króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego miał duży wpływ na rządy w Rzeczypospolitej. Jako hetman przyczynił się do rozbudowy artylerii litewskiej, ale również wydania przepisów regulujących życie wewnętrzne wojska, przepisów dyscyplinarnych i sądowych. Był deputatem z [[Senat (I Rzeczpospolita)|Senatu]] do Rady Wojennej przy królu w 1673 roku<ref>Volumina Legum, t. V, Petersburg 1860, s. 64.</ref>. |
||
Jego stosunki z [[Jan III Sobieski|Janem Sobieskim]] były od początku zaostrzone, jako przeciwnika polityki profrancuskiej. Posunął się aż do tego, że pod Dubienką 16 października 1671 roku podczas [[Wojna polsko-kozacko-tatarska 1666-1671|wojny z Tatarami w latach 1666-1671]] rozpuścił wojsko litewskie aby uniemożliwić kontynuowanie zwycięskiej kampanii Janowi Sobieskiemu, co pośrednio doprowadziło do [[Wojna polsko-turecka 1672-1676|wojny z Turcją]], która wybuchła rok później. |
Jego stosunki z [[Jan III Sobieski|Janem Sobieskim]] były od początku zaostrzone, jako przeciwnika polityki profrancuskiej. Posunął się aż do tego, że pod Dubienką 16 października 1671 roku podczas [[Wojna polsko-kozacko-tatarska 1666-1671|wojny z Tatarami w latach 1666-1671]] rozpuścił wojsko litewskie aby uniemożliwić kontynuowanie zwycięskiej kampanii Janowi Sobieskiemu, co pośrednio doprowadziło do [[Wojna polsko-turecka 1672-1676|wojny z Turcją]], która wybuchła rok później. |
||
Podczas [[bitwa pod Chocimiem (1673)|wyprawy chocimskiej]] w 1673 wszczął w wojsku litewskim bunt, który o mało nie skończył się odejściem Litwinów. Uczestniczył jednak w zwycięstwie pod Chocimiem, ale zaraz po bitwie odszedł wraz z wojskiem litewskim nie pozwalając na wykorzystanie owoców zwycięstwa przez Sobieskiego. |
Podczas [[bitwa pod Chocimiem (1673)|wyprawy chocimskiej]] w 1673 wszczął w wojsku litewskim bunt, który o mało nie skończył się odejściem Litwinów. Uczestniczył jednak w zwycięstwie pod Chocimiem, ale zaraz po bitwie odszedł wraz z wojskiem litewskim nie pozwalając na wykorzystanie owoców zwycięstwa przez Sobieskiego.<br />Elektor Jana III Sobieskiego z [[województwo wileńskie (I Rzeczpospolita)|województwa wileńskiego]] w 1674 roku<ref>Volumina Legum, t. V, Petersburg 1860, s. 149.</ref>. |
||
Po [[wolna elekcja|elekcji]] Sobieskiego prowadził zażartą opozycję, wiążąc się z [[Carstwo Rosyjskie|Carstwem Rosyjskim]], Austrią i [[Brandenburgia-Prusy|Brandenburgią]]. Głównie za jego sprawą nie doszło do skutku planowane przez Sobieskiego wystąpienie przeciw [[Fryderyk Wilhelm I (Wielki Elektor)|Wielkiemu Elektorowi]] w związku z Szwecją celem odzyskania Prus Wschodnich. |
Po [[wolna elekcja|elekcji]] Sobieskiego prowadził zażartą opozycję, wiążąc się z [[Carstwo Rosyjskie|Carstwem Rosyjskim]], Austrią i [[Brandenburgia-Prusy|Brandenburgią]]. Głównie za jego sprawą nie doszło do skutku planowane przez Sobieskiego wystąpienie przeciw [[Fryderyk Wilhelm I (Wielki Elektor)|Wielkiemu Elektorowi]] w związku z Szwecją celem odzyskania Prus Wschodnich. |
||
Linia 48: | Linia 47: | ||
* Wzniósł [[Pałac Paców w Wilnie (ul. Wielka)|pałac Paców przy ul. Wielkiej w Wilnie]]. |
* Wzniósł [[Pałac Paców w Wilnie (ul. Wielka)|pałac Paców przy ul. Wielkiej w Wilnie]]. |
||
* Ufundował [[Kościół św. Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie|Kościół św. Piotra i Pawła]] w [[Wilno|Wilnie]] na [[Antokol]]u. Tam też został pochowany - zgodnie z testamentem, pod schodami wejściowymi kościoła. Na płycie nagrobnej wprawionej w posadzkę wyryto napis ''Hic iacet peccator'' (tj. "Tu leży grzesznik"). Na froncie kościoła znajduje się napis ''Regina Pacis funda nos in pace'' (dosłownie: "Królowo pokoju umacniaj nas w pokoju", ale napis stanowi także grę słów nawiązującą do nazwiska fundatora). |
* Ufundował [[Kościół św. Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie|Kościół św. Piotra i Pawła]] w [[Wilno|Wilnie]] na [[Antokol]]u. Tam też został pochowany - zgodnie z testamentem, pod schodami wejściowymi kościoła. Na płycie nagrobnej wprawionej w posadzkę wyryto napis ''Hic iacet peccator'' (tj. "Tu leży grzesznik"). Na froncie kościoła znajduje się napis ''Regina Pacis funda nos in pace'' (dosłownie: "Królowo pokoju umacniaj nas w pokoju", ale napis stanowi także grę słów nawiązującą do nazwiska fundatora). |
||
== Galeria == |
|||
<gallery> |
|||
Michał Kazimierz Pac (zm. 1682).jpg|Mmiedzioryt Johanna Alexandra Bönera z 1674 |
|||
Peeter-Pauli_kirik_Vilniuses.jpg|Kościół św. Piotra i Pawła w Wilnie |
|||
⚫ | |||
Timpani in the Church of St Peter and St Paul in Vilnius.JPG|Trofeum hetmana na Turkach z 1672 roku |
|||
Pac plaque in the St Peter and St Paul Church in Vilnius.JPG|Płyta w kościele św. Piotra i Pawła |
|||
</gallery> |
|||
=== Literatura === |
=== Literatura === |
Wersja z 18:07, 28 cze 2018
Gozdawa | |
Rodzina | |
---|---|
Data urodzenia |
ok. 1624 |
Data i miejsce śmierci |
4 kwietnia 1682 |
Ojciec |
Michał Kazimierz Pac herbu Gozdawa (ur. ok. 1624, zm. 4 kwietnia 1682 w Wace pod Wilnem) – hetman polny litewski w latach 1663-1667 i hetman wielki litewski w latach 1667-1682, wojewoda wileński od 1669.
Życiorys
Uczestniczył za panowania króla Jana Kazimierza w wojnach
ze wszystkimi wrogami Rzeczypospolitej. W 1649 odznaczył się w walkach przeciwko Chmielnickiemu. W 1658 mianowany pułkownikiem królewskim, w 1659 cześnikiem wielkim litewskim, a następnie oboźnym wielkim litewskim i regimentarzem wojsk koronnych. Podczas potopu prowadził kampanię w Kurlandii przeciwko Szwedom. W 1663 stłumił bunt żołnierzy, którzy doprowadzili do śmierci hetmana polnego litewskiego Wincentego Gosiewskiego. Między innymi dzięki temu w tymże roku otrzymał urząd wojewody smoleńskiego i buławę hetmańską po Gosiewskim.
Na początku 1664 roku wziął udział w prowadzonej przez króla Wyprawie zadnieprzańskiej oraz podjął samodzielne działania militarne przeciwko Rosjanom okupującym Litwę odnosząc w czerwcu zwycięstwo w bitwie pod Witebskiem oraz walcząc pod Szkłowem.
W czasie rokoszu Lubomirskiego stanął po stronie króla Jana Kazimierza, lecz w czasie bitwy pod Mątwami nie wziął udziału w boju. Mimo to wkrótce (1667) uzyskał buławę hetmana wielkiego litewskiego.
Po abdykacji Jana II Kazimierza w 1668 roku, popierał kandydaturę do polskiej korony carewicza Fiodora[1], zwolennik razem z Sobieskim stronnictwa profrancuskiego popierającego kandydaturę księcia d'Enghien do tronu polskiego, jednak w 1668 stał na Litwie na czele stronnictwa szlacheckiego popierającego Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Był elektorem Michała Korybuta Wiśniowieckiego w 1669 roku z województwa wileńskiego[2]. W 1669 roku objął prestiżowy urząd wojewody wileńskiego i za panowania króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego miał duży wpływ na rządy w Rzeczypospolitej. Jako hetman przyczynił się do rozbudowy artylerii litewskiej, ale również wydania przepisów regulujących życie wewnętrzne wojska, przepisów dyscyplinarnych i sądowych. Był deputatem z Senatu do Rady Wojennej przy królu w 1673 roku[3].
Jego stosunki z Janem Sobieskim były od początku zaostrzone, jako przeciwnika polityki profrancuskiej. Posunął się aż do tego, że pod Dubienką 16 października 1671 roku podczas wojny z Tatarami w latach 1666-1671 rozpuścił wojsko litewskie aby uniemożliwić kontynuowanie zwycięskiej kampanii Janowi Sobieskiemu, co pośrednio doprowadziło do wojny z Turcją, która wybuchła rok później.
Podczas wyprawy chocimskiej w 1673 wszczął w wojsku litewskim bunt, który o mało nie skończył się odejściem Litwinów. Uczestniczył jednak w zwycięstwie pod Chocimiem, ale zaraz po bitwie odszedł wraz z wojskiem litewskim nie pozwalając na wykorzystanie owoców zwycięstwa przez Sobieskiego.
Elektor Jana III Sobieskiego z województwa wileńskiego w 1674 roku[4].
Po elekcji Sobieskiego prowadził zażartą opozycję, wiążąc się z Carstwem Rosyjskim, Austrią i Brandenburgią. Głównie za jego sprawą nie doszło do skutku planowane przez Sobieskiego wystąpienie przeciw Wielkiemu Elektorowi w związku z Szwecją celem odzyskania Prus Wschodnich.
Za jego życia (i głównie za sprawą jego ambicji) ród Paców osiągnął szczyty znaczenia, dominując na Litwie i spychając w cień Radziwiłłów i Sapiehów.
Fundacje
- Wzniósł pałac Paców przy ul. Wielkiej w Wilnie.
- Ufundował Kościół św. Piotra i Pawła w Wilnie na Antokolu. Tam też został pochowany - zgodnie z testamentem, pod schodami wejściowymi kościoła. Na płycie nagrobnej wprawionej w posadzkę wyryto napis Hic iacet peccator (tj. "Tu leży grzesznik"). Na froncie kościoła znajduje się napis Regina Pacis funda nos in pace (dosłownie: "Królowo pokoju umacniaj nas w pokoju", ale napis stanowi także grę słów nawiązującą do nazwiska fundatora).
Galeria
-
Mmiedzioryt Johanna Alexandra Bönera z 1674
-
Kościół św. Piotra i Pawła w Wilnie
-
tapiseria herbowa Michała Kazimierza Paca
-
Trofeum hetmana na Turkach z 1672 roku
-
Płyta w kościele św. Piotra i Pawła
Literatura
- Pacowie: materyjały historyczno-genealogiczne / ułożone i wydane przez Józefa Wolffa, 1885, s. 123-137
- Konrad Bobiatyński Michał Kazimierz Pac - wojewoda wileński, hetman wielki litewski: działalność polityczno-wojskowa, wyd. Neriton, Warszawa 2008, ISBN 978–83–7543-048-6
Przypisy
- ↑ Wacław Uruszczak, Fakcje senatorskie w sierpniu 1668 roku, w: Parlament, prawo, ludzie, studia ofiarowane profesorowi Juliuszowi Bardachowi w sześćiesięciolecie pracy twórczej, Warszawa 1996, s. 315.
- ↑ Porządek na seymie Walnym Electiey. Między Warszawą a Wolą przez opisane artykuły do samego tylko aktu Elekcyey należące uchwalony y postanowiony, roku [...] 1669 [słow.] dnia wtorego [...] maia, [b.n.s.]
- ↑ Volumina Legum, t. V, Petersburg 1860, s. 64.
- ↑ Volumina Legum, t. V, Petersburg 1860, s. 149.
- Członkowie Rady Wojennej przy królu w 1673
- Elektorzy Jana III Sobieskiego
- Elektorzy Michała Korybuta Wiśniowieckiego
- Elektorzy władców Polski (województwo wileńskie)
- Pacowie herbu Gozdawa
- Senatorowie świeccy I Rzeczypospolitej
- Cześnicy wielcy litewscy
- Hetmani polni litewscy
- Hetmani wielcy litewscy
- Oboźni wielcy litewscy
- Regimentarze wojsk koronnych
- Wojewodowie smoleńscy
- Wojewodowie wileńscy (I Rzeczpospolita)
- Uczestnicy wojny polsko-rosyjskiej 1654–1667 (strona polska)
- Uczestnicy potopu szwedzkiego (strona polska)
- Uczestnicy wojny polsko-tureckiej 1672–1676 (strona polska)
- Zmarli w 1682
- Urodzeni w XVII wieku