Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła i klasztor Bazylianów w Berezweczu: Różnice pomiędzy wersjami

Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Berezweczu
(nie istnieje)
	kościół klasztorny
	; Fasada nieistniejącego kościoła bazylianów w Berezweczu (przed 1939 r.)
Państwo	Białoruś
Miejscowość	Głębokie
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki (1919-1939)
Wezwanie	św. Piotr i św. Paweł
Historia
Data rozpoczęcia budowy	1756
Data zakończenia budowy	1763
Data zniszczenia; • przez	1970; wyburzenie
Poprzednie wyznanie	unickie (1637–1839); prawosławne ((1839–1919))
Fundator	Józef Korsak
Dane świątyni
Styl	barok wileński
Architekt	Antonio Paracca
Świątynia; • materiał bud.	; • cegła
Wieża kościelna; • liczba wież	; 2
	Położenie na mapie Białorusi Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Berezweczu; (nie istnieje)
	55°09′02,37″N 27°41′27,70″E/55,150658 27,691028
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

(Pokaż wszystkie zmiany oczekujące na przejrzenie)

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 23:57, 7 sty 2020

Kościół (Cerkiew) Świętych Apostołów Piotra i Pawła i klasztor Bazylianów w Berezweczu – nieistniejący kościół (cerkiew) unickiego zakonu bazylianów, stanowiący część założenia kościelno-klasztornego tego zakonu w Berezweczu. Leżał nad jeziorem Podłużnym.

Historia i architektura

Zespół kościelno-klasztorny dla zakonu bazylianów ufundował w 1637 wojewoda mścisławski Józef Korsak; unici przejęli w Berezweczu dawny monaster prawosławny^[2]. Korsak nadał Bazylianom dobra Berezwecz z sześcioma wsiami oraz Wierzbołów na Suwalszczyźnie^[3]. W latach 1756-1767 drewniana cerkiew i monaster zostały zastąpione nowymi obiektami, według projektu wileńskiego architekta Jana Krzysztofa Glaubitza (1700-1767).

Kościół bazyliański stanowił najwybitniejszy i może najdojrzalszy przykład baroku wileńskiego. Jego dwuwieżowa fasada została wzniesiona prawie całkowicie przy użyciu form architektonicznych. Zastosowano symetrycznie kształtowane wklęsło-wypukłe płaszczyzny ścian w obrębie każdego z trzech członów fasady co stworzyło efekt jej falowania. To samo wygięcie fasady wyznaczało w planie skośną pozycję wszystkich elementów dźwigających – kolumn, filarów i pilastrów, wolut i prowadziło do całkowitego wyeliminowania geometrycznej płaszczyzny elewacji. Kształt architektoniczny elewacji decyduje o tym, iż fasada kościoła w Berezweczu stanowiła najbardziej konsekwentną realizację rokokowej zasady formowania architektury^[4].

Po powstaniu listopadowym, na synodzie w Połocku w 1839, rozporządzeniem carskim zlikwidowano unię na ziemiach litewskich i białoruskich; klasztory bazyliańskie zlikwidowano lub przekształcono w monastery prawosławne. Unicki klasztor w Berezweczu został zamieniony na monaster, a kościół na cerkiew prawosławną.

W okresie dwudziestolecia międzywojennego ten dawny kościół unicki zamieniono na rzymskokatolicki, a w zabudowaniach klasztornych stacjonował Korpus Ochrony Pogranicza.

W 1939 roku z dzwonnicy klasztoru nacierającą Armię Czerwoną przez jakiś czas powstrzymywał ogień z polskiego karabinu maszynowego^[5]. Władze radzieckie zorganizowały w klasztorze więzienie NKWD, jedno z największych na ziemiach zajętych przez ZSRR. Więziono tu Polaków a także obywateli państw nadbałtyckich. W trakcie likwidacji więzienia w czerwcu 1941, zamordowano tu ok. 800 Polaków.

W czasie okupacji niemieckiej (1941–1944) w klasztorze dalej mieściło się więzienie i obóz dla jeńców radzieckich. Zginęły tysiące ludzi.

2 kwietnia 1949 Połocki obwodowy komitet wykonawczy podjął decyzję o roźbiorce rzekomo awaryjnego budynku kościelnego na cegłę^[6], co wkrótce było dokonane.

W istniejącym nadal, dwukondygnacyjnym budynku klasztornym do dziś mieści się więzienie. Cechy stylowe budynku zostały zatarte.

Nawiązaniem do architektury kościoła bazyliańskiego jest wzniesiony w Białymstoku w latach 1991–1996 Kościół Zmartwychwstania Pańskiego.

Galeria

Kościół i klasztor na obrazie Józefa Drozdowicza z 1926 roku
Fasada boczna kościoła i fragment budynku klasztoru w latach 30-tych XX w. Zdjęcie aut. Jana Bułhaka
Kościół w latach 30-tych XX w. (aut. Jan Bułhak)
Wnętrze kościoła (aut. Jan Bułhak)

Zobacz też

Bibliografia

Górska Aleksandra: Kresy. Przewodnik. Kraków: Wydawnictwo Kluszczyński, 2005, s. 252. ISBN 83-7447-006-2.
Janusz Kębłowski: Dzieje sztuki polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1987, s. 152. ISBN 83-213-3146-7.

Linki zewnętrzne

Radzima.org: Kościół i klasztor bazylianów w Berezweczu. [dostęp 2011-05-24]. (pol.).

Przypisy

↑ Mariusz Karpowicz, Wileńska odmiana architektury XVIII wieku, Wydawnictwo: Muzeum Pałac w Wilanowie, Warszawa 2012, s.55-57
↑ Pawluczuk U. A.: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 25. ISBN 978-83-7431-127-4.
↑ Fundacja Ziemia Dobrzyńska - oficjalna wizyta.Białoruś [online], www.fundacjaziemiadobrzynska.pl [dostęp 2016-04-01] .
↑ Janusz Kębłowski: Dzieje sztuki polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1987, s. 152. ISBN 83-213-3146-7.
↑ Gienek, Miasto Postawy i okolice: Pułk KOP "Głębokie" [online], Miasto Postawy i okolice, 3 stycznia 2012 [dostęp 2016-03-26] .
↑ Послевоенное развитие Глубокского района: 1944-1950 гг., с. 293.

[1] Mariusz Karpowicz, Wileńska odmiana architektury XVIII wieku, Wydawnictwo: Muzeum Pałac w Wilanowie, Warszawa 2012, s.55-57

[2] Pawluczuk U. A.: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 25. ISBN 978-83-7431-127-4.

[3] Fundacja Ziemia Dobrzyńska - oficjalna wizyta.Białoruś [online], www.fundacjaziemiadobrzynska.pl [dostęp 2016-04-01] .

[4] Janusz Kębłowski: Dzieje sztuki polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1987, s. 152. ISBN 83-213-3146-7.

[5] Gienek, Miasto Postawy i okolice: Pułk KOP "Głębokie" [online], Miasto Postawy i okolice, 3 stycznia 2012 [dostęp 2016-03-26] .

[6] Послевоенное развитие Глубокского района: 1944-1950 гг., с. 293.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

@@ Linia 23: / Linia 23: @@
  |dekret wydał              =
  |data rozpoczęcia budowy   = 1756
- |data zakończenia budowy   = 1767
+ |data zakończenia budowy   = 1763
  |data konsekracji          =
  |data zamknięcia           =
@@ Linia 36: / Linia 36: @@
  |opis planu                =
  |styl                      = [[barok wileński]]
+ |architekt                 = [[Antonio Paracca]]<ref>[[Mariusz Karpowicz]], Wileńska odmiana architektury XVIII wieku, Wydawnictwo: Muzeum Pałac w Wilanowie, Warszawa 2012, s.55-57</ref>
- |architekt                 = [[Jan Krzysztof Glaubitz]]
  |materiał budowlany        = [[cegła]]
  |liczba wiernych           =