Stanisław Horno-Popławski

Stanisław Horno-Popławski
Data i miejsce urodzenia	14 lipca 1902 ; Kutaisi, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	6 lipca 1997 ; Sopot
Zawód, zajęcie	rzeźbiarz, malarz, pedagog
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Stanisław Horno-Popławski (ur. 14 lipca 1902 w Kutaisi, zm. 6 lipca 1997 w Sopocie) – polski rzeźbiarz i malarz, pedagog.

Życiorys

Syn Józefa^[1]. W latach 1908–1922 mieszkał z rodziną w Moskwie, gdzie uczęszczał do gimnazjum (Korpus Kadetów), w którym zdał maturę. W 1922 przeniósł się z rodziną na Wileńszczyznę. Od 1923 do 1931 studiował w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych u prof. Tadeusza Pruszkowskiego (malarstwo) i u prof. Tadeusza Breyera (rzeźbę). W międzyczasie, w latach 1929–1930, odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie. W latach 1932–1939 prowadził zajęcia z rzeźbiarstwa na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, gdzie był asystentem, a następnie adiunktem.

Walczył w kampanii wrześniowej. Trafił do niewoli, w latach 1939–1945 przebywał w Oflagu II C Woldenberg, gdzie prowadził kursy rysunku i malarstwa

Po wojnie zamieszkał w Białymstoku, gdzie został profesorem Szkoły Sztuk Pięknych, następnie w latach 1946–1949 jako profesor nadzwyczajny wykładał na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, w latach 1946–1970 pracował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Gdańsku. W 1949 został Kierownikiem Wydziału Rzeźby i prowadził Pracownię Rzeźby oraz Pracownię Projektowania Rzeźbiarsko-Architektonicznego. Od 1951 prowadził Pracownię Rzeźby Wydziału Architektury i Studium Rzeźby, a od 1956 Wydziału Rzeźby. W latach 1953–1955 był głównym projektantem rzeźb przy odbudowie Głównego Miasta w Gdańsku. Rzeźby jego autorstwa znajdują się przy Długim Targu, na Bramie Zielonej i Bramie Złotej. W 1955 r. otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. Dwukrotnie pełnił funkcję dziekana Wydziału Rzeźby PWSSP (1949–1950 i 1956–1960).

Początkowo prace Horno-Popławskiego utrzymane były w konwencji realistycznej. W ostatnich latach życia artysta coraz bardziej odchodził od klasyki w stronę kompozycji z nieznacznie tylko obrobionych polnych kamieni.

W 1970 przeszedł na emeryturę, w pełni poświęcając się pracy artystycznej.

W 1996 został uhonorowany tytułem doktor honoris causa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu^[2], a w 1997 tytułem doktor honoris causa Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku.

Był mężem Stanisławy Ingeborgi (Ingi) ze Skokowskich (1917–2008), rzeźbiarki, ojcem Andrzeja, architekta, Józefa i Jolanty, muzyka i pedagoga, od 1960 żony aktora Ryszarda Ronczewskiego^[3].

Zmarł w Sopocie, pochowany na miejscowym cmentarzu komunalnym (sektor D-2-1)^[4].

Najważniejsze prace

Pomnik biskupa Władysława Bandurskiego w Wilnie (1938)
Rzeźba Praczki w Białymstoku (1938)
Pomnik Adama Mickiewicza przed Pałacem Kultury i Nauki w Warszawie (1955)^[5]
Pomnik Juliana Marchlewskiego we Włocławku (1964)
Pomnik Henryka Sienkiewicza w Bydgoszczy (1968)
Pomnik Marii Konopnickiej w Kaliszu (1969)
Pomnik Karola Szymanowskiego w Słupsku (1972)
Pomnik Jana Kilińskiego w Słupsku (1973)

Ordery i odznaczenia

Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1959)
Order Sztandaru Pracy II klasy (1969)
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (15 lipca 1954)^[1]
Złoty Krzyż Zasługi (22 lipca 1952)^[6]
Medal za Zasługi dla Obronności Kraju (1969)
Medal Honorowy Polskiego Komitetu Olimpijskiego za zasługi dla Polskiego Ruchu Olimpijskiego (1979)
Odznaka honorowa „Za zasługi dla Gdańska” (1960)^[7]

Źródło:^[3].

Nagrody

Nagroda Państwowa II stopnia (1953)^[8]
Nagroda Państwowa II stopnia za całość twórczości rzeźbiarskiej w minionym 10-leciu, ze szczególnym uwzględnieniem rzeźby „Mickiewicz” (1955)^[9]
Nagroda Państwowa I stopnia za całokształt twórczości w dziedzinie plastyki (1962)^[3]
Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia (1962, 1965)^[10]
Złoty Medal XIX Międzynarodowego Biennale Sztuki we Florencji (1969)^[3]
Nagroda Prezydenta Miasta Sopot (1991)^[10]

Upamiętnienie

W stulecie urodzin Stanisława Horno-Popławskiego władze miejskie Kutaisi wyremontowały jego dom rodzinny, odbyła się sesja naukowa i specjalnie przygotowany spektakl w operze, tamtejsza szkoła młodych talentów otrzymała jego imię, w kwietniu 2005 staraniem Duszpasterstwa Środowisk Twórczych odsłonięto poświęconą mu tablicę pamiątkową. Od 2011 jego imię nosi alejka (przy klubie Sfinks) w Sopocie (z pamiątkową tabliczką)^[3], a od 2017 Bydgoskie Centrum Sztuki^[11].

Przypisy

↑ ^a ^b M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1564 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
↑ Doktorzy honoris causa UMK. umk.pl. [dostęp 2011-02-25].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e HORNO-POPŁAWSKI STANISŁAW, rzeźbiarz, profesor Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych – Encyklopedia Gdańska [online], gdansk.gedanopedia.pl [dostęp 2024-07-02] .
↑ Cmentarz komunalny w Sopocie - wyszukiwarka osób pochowanych [online], sopot.grobonet.com [dostęp 2024-07-02] .
↑ Irena Grzesiuk-Olszewska: Warszawska rzeźba pomnikowa. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003, s. 112. ISBN 83-88973-59-2.
↑ M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1078 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku, nr 1, 10 lutego 1961, s. 4.
↑ „Dziennik Polski”, Rok IX, nr 173 (2948), s. 7.
↑ Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-07-02].
↑ ^a ^b Stanisław Horno-Popławski [online], Zbrojownia Sztuki [dostęp 2024-07-02] (pol.).
↑ Stanisław Horno – Popławski patronem Bydgoskiego Centrum Sztuki - Essey [online], galeria-essey.pl [dostęp 2024-07-02] .

Bibliografia

Stanisław Horno-Popławski. Droga sztuki – sztuka drogi. W setną rocznicę urodzin artysty, red. Jerzy Malinowski, oprac. Dorota Grubba, kat. wyst. Państwowa Galeria Sztuki, Sopot 2003.
Ewa Toniak, Olbrzymki. Kobiety i socrealizm, wyd. Korporacja Ha!art, Kraków 2008.
Roman Konik. Myślenie kamieniem, wyd. Atut, Wrocław 2015.

Linki zewnętrzne

Wystawa prac w Muzeum Teatralnym w Warszawie 15 grudnia 2002 – 23 marca 2003. horno.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)].
Stanisław Horno-Popławski na portalu culture.pl

[:2-1] M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1564 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.

[2] Doktorzy honoris causa UMK. umk.pl. [dostęp 2011-02-25].

[:0-3] HORNO-POPŁAWSKI STANISŁAW, rzeźbiarz, profesor Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych – Encyklopedia Gdańska [online], gdansk.gedanopedia.pl [dostęp 2024-07-02] .

[4] Cmentarz komunalny w Sopocie - wyszukiwarka osób pochowanych [online], sopot.grobonet.com [dostęp 2024-07-02] .

[5] Irena Grzesiuk-Olszewska: Warszawska rzeźba pomnikowa. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003, s. 112. ISBN 83-88973-59-2.

[6] M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1078 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.

[7] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku, nr 1, 10 lutego 1961, s. 4.

[8] „Dziennik Polski”, Rok IX, nr 173 (2948), s. 7.

[9] Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-07-02].

[:1-10] Stanisław Horno-Popławski [online], Zbrojownia Sztuki [dostęp 2024-07-02] (pol.).

[11] Stanisław Horno – Popławski patronem Bydgoskiego Centrum Sztuki - Essey [online], galeria-essey.pl [dostęp 2024-07-02] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]