Syðrugøta

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Syðrugøta
Ilustracja
Jedna z ulic Syðrugøta.
Państwo

 Dania

Terytorium zależne

 Wyspy Owcze

Region

Eysturoy

Gmina

Eysturkommuna

Populacja (01.01.2016)
• liczba ludności


433[1]

Kod pocztowy

FO-513

Położenie na mapie Wysp Owczych
Mapa konturowa Wysp Owczych, u góry znajduje się punkt z opisem „Syðrugøta”
Ziemia62°11′53″N 6°58′32″W/62,198056 -6,975556
Multimedia w Wikimedia Commons

Syðrugøta (duń. Sydregøte, wym. ˈsiːɹʊˌgøːta) – miejscowość na Wyspach Owczych, archipelagu wysp wulkanicznych na Morzu Norweskim, administracyjnie stanowiących terytorium zależne Danii. Wieś znajduje się na wyspie Eysturoy w gminie Eysturkommuna. Gøta z języka farerskiego oznacza Ulicę, a termin ten związany jest z kilkoma miejscowościami leżącymi nieopodal siebie: Norðragøta, Gøtugjógv oraz Gøtueiði. Syðrugøta tłumaczona jest, jako Gøta Południowa.

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Syðrugøta nad wodami Gøtuvík.
Zdjęcie wykonane podczas prac geodezyjnych w okolicach Syðrugøta, około roku 1899.
Sklep firmowy fabryki Tøting w Syðrugøta.

Syðrugøta leży w południowej części pasa miejscowości rozciągającego się wzdłuż zachodniego wybrzeża zatoki Gøtuvík[2]. Na zachód od miejscowości znajduje się wzniesienie Knyklarnir (294 m n.p.m.), a na południu Støðlafjall (517 m n.p.m.[3])[2]. Przez znajdującą się między nimi przełęcz poprowadzono drogę numer 10, która łączy Norðskáli z Klaksvík[2]. Na północ od miejscowości znajduje się rozpadlina Gøtugjógv, od której nazwę zaczerpnęła leżąca tam miejscowość. We wsi znajduje się niewielka plaża[4].

Informacje ogólne[edytuj | edytuj kod]

Populacja[edytuj | edytuj kod]

W 1985 roku miejscowość zamieszkiwało 368 osób, a ich liczba rosła, w 1987 osiągając poziom 380 mieszkańców[1]. Później nastąpił spadek populacji - w 1988 żyło tam 375 ludzi, w 1992 363, a w 1997 340[1]. Sytuacja zaczęła się zmieniać pod koniec lat 90. XX wieku, kiedy Wyspy Owcze wyszły z kryzysu gospodarczego[1]. W 1998 zamieszkiwało tam 353 osoby, w 2003 403, a w 2010 426[1]. Następnie ponownie nastąpił ubytek populacji do 417 mieszkańców w 2011 i 402 w 2013[1]. W ostatnich latach obserwuje się przyrost liczby ludności[1].

1 stycznia 2016 roku liczbę mieszkańców Syðrugøta szacowano na 433 osoby[1]. Większość z nich stanowili mężczyźni - współczynnik feminizacji wynosił 85 na 100 mężczyzn[1]. Społeczeństwo jest stosunkowo młode, około 29% stanowią osoby, które nie przekroczyły osiemnastego roku życia[1]. W tej grupie wiekowej także występuje najbardziej widoczna maskulinizacja społeczeństwa, gdyż na 78 mężczyzn przypada 47 kobiet[1]. Osoby w wieku poprodukcyjnym stanowiły w Syðrugøta ok. 12,2% populacji[1].

Ludność Syðrugøta w latach 1985-2016
Źródło: [1]

Transport[edytuj | edytuj kod]

W okolicy Syðrugøta znajduje się przystanek autobusowy państwowego przedsiębiorstwa transportowego Strandfaraskip Landsins zwany Gøtudalur. Przejeżdżają tamtędy autobusy linii 400 i 410. Pierwsza z nich łączy dwie największe miejscowości archipelagu - Klaksvík i Tórshavn, przejeżdżając także przez Leirvík, Søldafjørður, Skálabotnur, Oyrarbakki i Kollafjørður[5]. Druga rozpoczyna swój bieg w Fuglafjørður, a następnie przejeżdża przez Kambsdalur, Gøtudalur, Leirvík i kończy bieg w Klaksvík[6].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Statek Tróndur í Gøtu w 2012 roku.
Występ Eivør Pálsdóttir podczas G! Festival.

Wykopaliska archeologiczne przeprowadzone w obrębie Syðrugøta świadczą o wikińskim osadnictwie w tamtym regionie[7]. Odnaleziono między innymi ślady starego kościoła, położonego w pobliżu linii brzegowej[8]. Według legendy wspomniany kościół przeniesiono do Norðragøta z powodu popełnienia przestępstwa przez jednego z mieszkańców wsi[9]. Miejscowość początkowo składała się z dwóch mniejszych gospodarstw, stanowiących osobne wsie, jednak z biegiem lat połączyły się one w jedno[9]. Przez wiele lat do określenia wszystkich gospodarstw w tamtym regionie używano wspólnej nazwy Gøta, a najwcześniejsze źródło pisane, wspominające o Syðrugøta, jako o osobnej miejscowości pochodzi z roku 1584[10].

W 1985 roku w Syðrugøta założono przedsiębiorstwo Varðin í Gøtu[11]. Jest to obecnie jedno z największych przedsiębiorstw na archipelagu, zrzeszające kilka mniejszych firm, które łącznie zatrudniają ponad 350 osób[12]. Zajmuje się ono przetwórstwem rybnym i posiada kilka dużych statków rybackich, trawlerów jak Tróndur í Gøtu, Finnur Fríði, Jupiter oraz Saksaberg[11].

W miejscowości działa także firma Tøting, produkująca ubrania z farerskiej wełny[13]. W dziewiarni otworzono kawiarnię połączoną ze sklepem[4].

Kultura[edytuj | edytuj kod]

W Syðrugøta od 2002 roku odbywa się festiwal muzyczny G! Festival[14]. Założyli go dwaj okoliczni mieszkańcy - Sólarn Solmunde oraz Jón Tyril. W roku 2007 uczestniczyło w nim od 7 do 8 tysięcy ludzi[15]. Od tamtego roku festiwal współpracuje z Iceland Airwaves - co roku jeden z wykonawców G! występuje również na Iceland Airwaves i odwrotnie[16]. Na festiwalu zagrali między innymi: Afenginn, Arch Enemy, Eivør Pálsdóttir, Europe, Infernal, Kaizers Orchestra, Lisa Ekdahl, Meshuggah, Natasha Bedingfield, Nephew, Týr oraz Valravn[14].

Urodzeni w Syðrugøta[edytuj | edytuj kod]

  • Eivør Pálsdóttir (ur. 21 lipca 1983 roku) - wokalistka. Od 1999 roku prowadzi karierę solową, podczas której wydała osiem albumów. W 2003 roku zdobyła Islandzką Nagrodę Muzyczną w dwóch kategoriach - najlepsza piosenkarka oraz najlepszy artysta[17]. Od 2010 roku artystka odeszła nieco od folkowego brzmienia na rzecz muzyki eksperymentalnej[18].
  • Elspa Mørkøre (ur. 22 października 1991 roku) - pływaczka, ogłoszona Najlepszym Sportowcem w kategorii żeńskiej w roku 2005[19]. Jako pierwsza kobieta na Wyspach Owczych pokonała dystans 100 metrów w czasie krótszym niż minuta[19].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m IB01031 Population by sex, age and village/city (1985M01-2023M09) [online], Statbank [dostęp 2023-10-20] (ang.).
  2. ↑ a b c Kortal. Kortal.fo. [dostęp 2016-06-11]. (ang. • duń. • far.).
  3. ↑ Fjøll í Føroyum. Umhvørvistovan. [dostęp 2016-06-11]. (far.).
  4. ↑ a b Syðrugøta. FaroeIslands.dk. [dostęp 2016-06-11]. (ang. • duń. • wł.).
  5. ↑ 400 Klaksvík - Tórshavn. Strandfaraskip Landsins. [dostęp 2016-06-11]. (ang. • far.).
  6. ↑ 410 Fuglafj. - Gøtudalur - Klaksvík. Strandfaraskip Landsins. [dostęp 2016-06-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-20)]. (ang. • far.).
  7. ↑ Syðrugøta. Eysturkommuna. [dostęp 2016-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-19)]. (far.).
  8. ↑ Towards an Archaeology of the Early Church Sites. „Acta Archaeologica”. 82, s. 59, grudzień 2011. John Wiley & Sons Ltd. DOI: 1600-0390.2011.00391.x 10.1111/j. 1600-0390.2011.00391.x. ISSN 1600-0390. [dostęp 2016-06-11]. (ang.). 
  9. ↑ a b Bygdir - Heilark óstemplað. Stamps.fo. [dostęp 2016-06-11]. (far.).
  10. ↑ Kári Thorsteinsson: Hvussu gomul er bygdin. Heimabeiti.fo. [dostęp 2016-06-11]. (far.).
  11. ↑ a b Søgan hjá Varðanum. Varðin í Gøtu. [dostęp 2016-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (far.).
  12. ↑ Radarin: Vald og pengar eru knýtt saman. Kringvarp Føroya, 2015-02-19. [dostęp 2016-06-11]. (far.).
  13. ↑ Eysturoy. W: Marcin Jakubowski, Marek Loos: Wyspy Owcze - przewodnik turystyczny. Szczecin: PCIT Tramp, 2003, s. 81. ISBN 83-913526-3-3. (pol.).
  14. ↑ a b About G!. G! Festival. [dostęp 2016-06-11]. (ang.).
  15. ↑ G!-festivalurin fær skoðsmál sum hin næstbesti í Europa. Kringvarp Føroya. [dostęp 2016-06-11]. (far.).
  16. ↑ Iceland Airwaves cooperates with G! Festival. IcelandReview.com, 2007-07-12. [dostęp 2016-06-11]. (ang.).
  17. ↑ Verðlaunahafar 2003. Íslensku tónlistarverðlaunin. [dostęp 2016-06-11]. (isl.).
  18. ↑ Eivør – niezwykły głos z Wysp Owczych. MuzykaIslandzka.pl, 2014-02-14. [dostęp 2016-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-20)]. (pol.).
  19. ↑ a b Elspa Mørkøre - enn eitt bragd úr Gøtu. Gøtu kommuna. [dostęp 2016-06-11]. (far.).
Eysturkommuna

Położenie Eysturkommuna

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Syðrugøta&oldid=73439495”