Trzeń ciemny
| Cossonus cylindricus | |||
| Sahlberg, 1835 | |||
 Imago, widok z góry | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Podrodzaj |
Cossonus s.str. | ||
| Gatunek |
trzeń ciemny | ||
| Synonimy | |||
| |||
Trzeń ciemny[1] (Cossonus cylindricus) – gatunek chrząszcza z rodziny ryjkowcowatych i podrodziny trzeni. Zamieszkuje palearktyczną Eurazję od Półwyspu Iberyjskiego po Daleki Wschód.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1792 roku przez Gustafa von Paykulla pod nazwą Curculio linearis, jednak nazwa ta została wykorzystana wcześniej, w 1775 roku przez Johana Christiana Fabriciusa. W związku z tym za ważny uznaje się epitet gatunkowy wprowadzony w 1835 roku przez Carla Reinholda Sahlberga, już w obecnej kombinacji[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Chrząszcz o wydłużonym i obłym lub bardzo słabo spłaszczonym ciele długości od 4,5 do 6 mm[3]. Ubarwienie ma ciemnobrunatne do czarnego z pokrywami niewiele jaśniejszymi niż przedplecze. Odnóża mają ciemnobrązowe do czarnych uda i golenie oraz brunatne stopy[1].
Ryjek jest słabo zakrzywiony, walcowaty w części nasadowej, a za podstawami czułków silnie rozszerzony i spłaszczony. Spłaszczona część wierzchołkowa ryjka jest półtorakrotnie szersza i co najwyżej nieco dłuższa od części nasadowej. Czoło ma dość duży dołek pośrodku. Przedplecze jest mniej więcej tak długie jak szerokie, kwadratowawe w obrysie. Jego środkiem biegnie gładka linia przechodząca we wgłębieniu przypodstawowym w krótkie żeberko. Punktowanie przedplecza jest dość równomierne jak na przedstawiciela rodzaju; największe punkty położone we wgłębieniu u jego podstawy są dwukrotnie większe od małych punktów przy brzegach bocznych. Tarczka ma stosunkowo duże rozmiary. Pokrywy są wydłużone, równoległoboczne, niewiele szersze od przedplecza i mają żebrowato uwypuklone międzyrzędy nie przekraczające szerokością rzędów. Odnóża samicy mają kąt wewnętrzno-wierzchołkowy goleni z drobnymi kolcami, podczas gdy u samca kolców tych brak. Odwłok samca ma u nasady duże, płytkie i łyse wgłębienie[3].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Owad ten zamieszkuje lasy, sady, parki, ogrody i nasadzenia przydrożne[1]. Jest saproksylofagiczny. Zarówno larwy, jak i postacie dorosłe zasiedlają obumierające i martwe, zawilgocone i drewno drzew liściastych. Preferują wierzby i topole, rzadziej wybierają jabłonie, kasztanowce, olchy i wiązy[4][3][1]. Osobniki dorosłe spotyka się w ciągu całego roku. W sierpniu odnotowano stadium poczwarki[4].
Gatunek zachodniopalearktyczny, w Europie znany z Francji[2], Belgii[5], Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Danii[2], południowej Szwecji, południowej Finlandii[2][4], Łotwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Słowenii, Chorwacji i Rosji. Dalej na wschód sięga przez Turcję[2], Zakaukazie i Syberię po północne Chiny i Rosyjski Daleki Wschód[4][3]. W Polsce jest owadem nierzadkim[1]. Na „Czerwonej liście chrząszczy województwa śląskiego” umieszczony jest jako gatunek zagrożony najmniejszej troski (LC)[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Cossonus cylindricus – Trzeń ciemny. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2021-07-12].
- ↑ a b c d e Cossonus (Caenocossonus) cylindricus Sahlberg, 1835. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2021-07-12].
- ↑ a b c d Stanisław Smreczyński: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 98d. Ryjkowce - Curculionidae. Podrodzina Curculioninae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1972, s. 23-25.
- ↑ a b c d B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Katalog Fauny Polski. Tom XXIII, zeszyt 21. Chrząszcze – Coleoptera. Ryjkowce – Curculionidae, część 3. Warszawa: 1997.
- ↑ Taxonomic tree: Coleoptera. [w:] Belgian Species List [on-line]. Royal Belgian Institute of Natural Sciences, 2021. [dostęp 2021-07-12].
- ↑ Czesław Greń, Roman Królik, Henryk Szołtys. Czerwona lista chrząszczy (Coleoptera) województwa śląskiego.[w:] J. B. Parusel (red.). Czerwone listy wybranych grup zwierząt bezkręgowych województwa śląskiego. „Raporty Opinie”. 6 (4), s. 37-70., 2012. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska, Katowice.