Przejdź do zawartości

Fruktoza: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Ark (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
54 696 edycji
Anulowanie wersji 38991807 autora 83.10.244.132 (dyskusja), te linki już występują w treści artykułu
poprawa linków do przek., WP:SK, drobne merytoryczne, drobne redakcyjne, źródła/przypisy
Linia 15: Linia 15:
|wygląd = biały lub prawie biały, krystaliczny proszek o bardzo słodkim smaku<ref name="FP8">{{cytuj książkę|nazwisko=Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne |tytuł=Farmakopea Polska VIII|rok=2008 |wydawca=Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych |miejsce=Warszawa |isbn=978-8388157-53-0 |strony=3491}}</ref>
|wygląd = biały lub prawie biały, krystaliczny proszek o bardzo słodkim smaku<ref name="FP8">{{cytuj książkę|nazwisko=Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne |tytuł=Farmakopea Polska VIII|rok=2008 |wydawca=Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych |miejsce=Warszawa |isbn=978-8388157-53-0 |strony=3491}}</ref>
|SMILES = C(C(C(C(C(=O)CO)O)O)O)O
|SMILES = C(C(C(C(C(=O)CO)O)O)O)O
|numer CAS = 57-48-7 (izomer <small>D</small>)</br>{{CAS|30237-26-4}} (racemat)
|numer CAS = 57-48-7 (izomer <small>D</small>)<br />{{CAS|30237-26-4}} (racemat)
|PubChem = {{PubChem|5984}}
|PubChem = {{PubChem|5984}}
|DrugBank = DB04173
|DrugBank = DB04173
|gęstość = 1,59
|gęstość = 1,59
|gęstość źródło = <ref name="GESTIS">{{GESTIS|CAS=57-48-7|ZVG=36320|data dostępu=2011-04-26}}</ref>
|gęstość źródło =<ref name="GESTIS">{{GESTIS|CAS=57-48-7|ZVG=36320|data dostępu=2011-04-26}}</ref>
|stan skupienia w podanej g = ciało stałe
|stan skupienia w podanej g = ciało stałe
|g warunki niestandardowe = 20 °C
|g warunki niestandardowe = 20 °C
|rozpuszczalność w wodzie = 778 g/l
|rozpuszczalność w wodzie = 778 g/l
|rww źródło = <ref>{{ChemIDplus|57-48-7|data dostępu=2012-08-28}}</ref>
|rww źródło =<ref>{{ChemIDplus|57-48-7|data dostępu=2012-08-28}}</ref>
|rww warunki niestandardowe = 20 °C
|rww warunki niestandardowe = 20 °C
|inne rozpuszczalniki = '''[[etanol]]''': rozpuszczalna{{r|FP8}}
|inne rozpuszczalniki = '''[[etanol]]''': rozpuszczalna{{r|FP8}}
Linia 42: Linia 42:
|lepkość =
|lepkość =
|l warunki niestandardowe =
|l warunki niestandardowe =
|napięcie powierzchniowe =
|napięcie powierzchniowe =
|np źródło =
|np źródło =
|np warunki niestandardowe =
|np warunki niestandardowe =
|punkt izoelektryczny =
|punkt izoelektryczny =
|typ hybrydyzacji i VSEPR =
|typ hybrydyzacji i VSEPR =
Linia 63: Linia 63:
|zwroty R = {{Zwroty R|brak}}
|zwroty R = {{Zwroty R|brak}}
|zwroty S = {{Zwroty S|brak}}
|zwroty S = {{Zwroty S|brak}}
|NFPA 704 =
|NFPA 704 =
|NFPA 704 źródło =
|NFPA 704 źródło =
|temperatura zapłonu = 196
|temperatura zapłonu = 196
|tz źródło = {{r|AKRON}}
|tz źródło = {{r|AKRON}}
Linia 79: Linia 79:
|podobne związki =
|podobne związki =
|ATC = [[ATC (V06)|V06 DC02]]
|ATC = [[ATC (V06)|V06 DC02]]
|EC =
|EC =
|legalność w Polsce =
|legalność w Polsce =
|stosowanie w ciąży =
|stosowanie w ciąży =
|działanie =
|działanie =
|procent wchłaniania =
|procent wchłaniania =
|biodostępność =
|biodostępność =
|okres półtrwania =
|okres półtrwania =
|wiązanie z białkami osocza =
|wiązanie z białkami osocza =
|metabolizm =
|metabolizm =
|wydalanie =
|wydalanie =
|locus =
|locus =
|typ genu =
|typ genu =
|typ białka =
|typ białka =
|receptory =
|receptory =
|wydzielanie =
|wydzielanie =
|transport =
|transport =
|funkcje =
|funkcje =
|antagoniści =
|antagoniści =
|choroby =
|choroby =
|drogi podawania =
|drogi podawania =
|objętość dystrybucji =
|objętość dystrybucji =
|commons =
|commons =
}}
}}
'''Fruktoza''', czyli '''cukier owocowy''' (z [[łacina|łac.]] ''fructus'' –
'''Fruktoza''', czyli '''cukier owocowy''' (z [[łacina|łac.]] ''fructus'' –
[[owoc]]) – [[cukry proste|monosacharyd]] występujący w stanie wolnym (w owocach, [[miód|miodzie]], nektarze kwiatów i spermie ssaków<ref>,,Naturalne związki organiczne" Kołodziejczyk Aleksander, Warszawa 2004, s.264</ref>) oraz związanym (między innymi wchodzi w skład dwucukru [[sacharoza|sacharozy]] – [[glukoza]] + fruktoza, a także [[rafinoza|rafinozy]] i [[inulina|inuliny]]).
[[owoc]]) – [[związki organiczne|organiczny związek chemiczny]] z grupy [[Monosacharydy|monosacharydów]]. W stanie wolnym występuje naturalnie w owocach, [[miód|miodzie]], nektarze kwiatów i spermie ssaków<ref name="Kołodziejczyk ">{{Cytuj książkę | nazwisko = Kołodziejczyk | imię = Aleksander | tytuł = Naturalne związki organiczne | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | data = 2004 | strony = 264 | isbn = 83-01-14316-9 |wydanie=2}}</ref>. Reszty fruktozy wchodzą w skład szeregu [[Disacharydy|di-]], [[Oligosacharydy|oligo-]] i [[Polisacharydy|polisacharydów]], np. [[sacharoza|sacharozy]] ([[glukoza]] + fruktoza), [[rafinoza|rafinozy]] (glukoza + fruktoza + [[galaktoza]]) lub [[inulina|inuliny]] (polisacharyd zbudowany głównie z fruktozy).


Fruktoza w temperaturze pokojowej jest białą substancją krystaliczną. [[Temperatura topnienia]] to około 100 [[Skala Celsjusza|°C]]. Fruktoza charakteryzuje się słodkim [[Smak (fizjologia)|smakiem]] (jest nieco słodsza od sacharozy i znacznie słodsza od glukozy) oraz dobrą rozpuszczalnością w [[woda|wodzie]].
W temperaturze pokojowej jest białą substancją krystaliczną. [[Temperatura topnienia]] to około 100 °C. Fruktoza charakteryzuje się słodkim [[Smak (fizjologia)|smakiem]] (jest nieco słodsza od sacharozy i znacznie słodsza od glukozy) oraz dobrą rozpuszczalnością w [[woda|wodzie]].


W wyniku [[fermentacja|fermentacji]] ulega przemianie do [[Alkohol etylowy|etanolu]].
W wyniku [[fermentacja|fermentacji]] ulega przemianie do [[Etanol|etanolu]].


Fruktoza jest znacznie wolniej przyswajana przez [[organizm]], niż sacharoza i glukoza. Znaczne ilości fruktozy mogą powodować biegunkę i [[ból]]e [[żołądek|żołądkowo]]-[[jelito]]we. Powoduje też wyraźne podniesienie poziomu [[cholesterol]]u we krwi. W [[sperma|spermie]] fruktoza spełnia rolę [[materiał]]u energetycznego [[plemnik]]ów.
Fruktoza jest znacznie wolniej przyswajana przez [[organizm]], niż sacharoza i glukoza. Znaczne ilości fruktozy mogą powodować biegunkę i [[ból]]e [[żołądek|żołądkowo]]-[[jelito]]we. Powoduje też wyraźne podniesienie poziomu [[cholesterol]]u we krwi. W [[sperma|spermie]] fruktoza spełnia rolę [[materiał]]u energetycznego [[plemnik]]ów.


Zastosowanie fruktozy:
Zastosowanie fruktozy:
* jako substytut cukru dla [[Cukrzyca|diabetyków]] (jej [[indeks glikemiczny]] wynosi ok. 20<ref name="www.diabetesnet.com">{{Cytuj stronę | nazwisko = | imię = | tytuł = Glycemic Index | url = http://www.diabetesnet.com/food-diabetes/glycemic-index | opublikowany = diabetesnet.com | data = | data dostępu = 2014-04-09 }}</ref><ref name="www.mendosa.com">{{Cytuj stronę | nazwisko = | imię = | tytuł = Glycemic Index and Glycemic Load | url = http://www.mendosa.com/gilists.htm | opublikowany = mendosa.com | data = | data dostępu = 2014-04-09 }}</ref>);
* jako substytut cukru dla [[diabetyk]]ów;
* wspomagająco w chorobach serca, profilaktycznie – ma działanie przeciwnowotworowe;
* wspomagająco w chorobach serca, profilaktycznie – ma działanie przeciwnowotworowe;
* jako substrat w przemyśle farmaceutycznym;
* jako substrat w przemyśle farmaceutycznym;
Linia 120: Linia 120:
Metabolizm fruktozy przebiega inaczej w mięśniach i [[tkanka tłuszczowa|tkance tłuszczowej]], a inaczej w [[wątroba|wątrobie]]<ref>{{cytuj książkę|autor = B.D.Hames|autor2 = N.M.Hooper|tytuł = Krótkie wykłady. Biochemia|miejsce = Warszawa|rok = 2004|wydawca = [[Wydawnictwo Naukowe PWN]]|rozdział = Metabolizm węglowodanów}}</ref>.
Metabolizm fruktozy przebiega inaczej w mięśniach i [[tkanka tłuszczowa|tkance tłuszczowej]], a inaczej w [[wątroba|wątrobie]]<ref>{{cytuj książkę|autor = B.D.Hames|autor2 = N.M.Hooper|tytuł = Krótkie wykłady. Biochemia|miejsce = Warszawa|rok = 2004|wydawca = [[Wydawnictwo Naukowe PWN]]|rozdział = Metabolizm węglowodanów}}</ref>.
* W mięśniach i tkance tłuszczowej fruktoza jest [[fosforylacja|fosforylowana]] przez [[heksokinaza|heksokinazę]] i przekształca się w [[fruktozo-6-fosforan]], który następnie wchodzi do [[glikoliza|glikolizy]].
* W mięśniach i tkance tłuszczowej fruktoza jest [[fosforylacja|fosforylowana]] przez [[heksokinaza|heksokinazę]] i przekształca się w [[fruktozo-6-fosforan]], który następnie wchodzi do [[glikoliza|glikolizy]].
* W wątrobie najpierw następuje przekształcenie fruktozy w [[fruktozo-1-fosforan]] przez [[fruktokinaza|fruktokinazę]]. Następnie [[aldolaza]] fruktozo-1-fosforanu rozszczepia fruktozo-1-fosforan na [[fosfodihydroksyaceton]] i [[aldehyd glicerynowy]]. Fosofodihydroksyaceton wchodzi do glikolizy dzięki reakcji katalizowanej przez [[izomeraza triozofosofranowa|izomerazę triozofosofranową]], a aldehyd glicerynowy przekształca się (przez kinazę specyficzną dla trioz) w [[aldehyd 3-fosfoglicerynowy]] i również przechodzi do glikolizy.
* W wątrobie najpierw następuje przekształcenie fruktozy w [[fruktozo-1-fosforan]] przez [[fruktokinaza|fruktokinazę]]. Następnie [[Aldolazy|aldolaza]] fruktozo-1-fosforanu rozszczepia fruktozo-1-fosforan na [[fosfodihydroksyaceton]] i [[aldehyd glicerynowy]]. Fosofodihydroksyaceton wchodzi do glikolizy dzięki reakcji katalizowanej przez [[izomeraza triozofosofranowa|izomerazę triozofosofranową]], a aldehyd glicerynowy przekształca się (przez kinazę specyficzną dla trioz) w [[aldehyd 3-fosfoglicerynowy]] i również przechodzi do glikolizy.


== Zaburzenia metabolizmu fruktozy ==
== Zaburzenia metabolizmu fruktozy ==

Wersja z 18:45, 9 kwi 2014

Fruktoza
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C6H12O6

Masa molowa

180,16 g/mol

Wygląd

biały lub prawie biały, krystaliczny proszek o bardzo słodkim smaku[1]

Identyfikacja
Numer CAS

57-48-7 (izomer D)
30237-26-4 (racemat)

PubChem

{{{nazwa}}}, [w:] PubChem, United States National Library of Medicine, CID: (ang.).

DrugBank

DB04173

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC

V06 DC02

Multimedia w Wikimedia Commons

Fruktoza, czyli cukier owocowy (z łac. fructus – owoc) – organiczny związek chemiczny z grupy monosacharydów. W stanie wolnym występuje naturalnie w owocach, miodzie, nektarze kwiatów i spermie ssaków[5]. Reszty fruktozy wchodzą w skład szeregu di-, oligo- i polisacharydów, np. sacharozy (glukoza + fruktoza), rafinozy (glukoza + fruktoza + galaktoza) lub inuliny (polisacharyd zbudowany głównie z fruktozy).

W temperaturze pokojowej jest białą substancją krystaliczną. Temperatura topnienia to około 100 °C. Fruktoza charakteryzuje się słodkim smakiem (jest nieco słodsza od sacharozy i znacznie słodsza od glukozy) oraz dobrą rozpuszczalnością w wodzie.

W wyniku fermentacji ulega przemianie do etanolu.

Fruktoza jest znacznie wolniej przyswajana przez organizm, niż sacharoza i glukoza. Znaczne ilości fruktozy mogą powodować biegunkę i bóle żołądkowo-jelitowe. Powoduje też wyraźne podniesienie poziomu cholesterolu we krwi. W spermie fruktoza spełnia rolę materiału energetycznego plemników.

Zastosowanie fruktozy:

  • jako substytut cukru dla diabetyków (jej indeks glikemiczny wynosi ok. 20[6][7]);
  • wspomagająco w chorobach serca, profilaktycznie – ma działanie przeciwnowotworowe;
  • jako substrat w przemyśle farmaceutycznym;
  • w przemyśle spożywczym.

Metabolizm fruktozy

Metabolizm fruktozy przebiega inaczej w mięśniach i tkance tłuszczowej, a inaczej w wątrobie[8].

Zaburzenia metabolizmu fruktozy

Zobacz też

  1. ↑ a b Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne: Farmakopea Polska VIII. Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2008, s. 3491. ISBN 978-8388157-53-0.
  2. ↑ a b Fruktoza, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank, Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 36320 [dostęp 2011-04-26] (niem. • ang.).
  3. ↑ Fruktoza, [w:] ChemIDplus, United States National Library of Medicine [dostęp 2012-08-28] (ang.).
  4. ↑ a b c Fruktoza. [martwy link] The Chemical Database. Wydział Chemii Uniwersytetu w Akronie. [dostęp 2012-08-28]. (ang.).[niewiarygodne źródło?]
  5. ↑ Aleksander Kołodziejczyk: Naturalne związki organiczne. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 264. ISBN 83-01-14316-9.
  6. ↑ Glycemic Index. diabetesnet.com. [dostęp 2014-04-09].
  7. ↑ Glycemic Index and Glycemic Load. mendosa.com. [dostęp 2014-04-09].
  8. ↑ Metabolizm węglowodanów. W: B.D.Hames, N.M.Hooper: Krótkie wykłady. Biochemia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Szablon:Preparaty i produkty do żywienia

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Fruktoza&oldid=39226819”