Łasica
| Mustela | |||||
| Linnaeus, 1817[1] | |||||
 Przedstawiciel podrodziny – tchórz zwyczajny (Mustela putorius) | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Infrarząd | |||||
| Parvordo | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Rodzaj |
łasica | ||||
| Typ nomenklatoryczny | |||||
|
Mustela erminea Linnaeus, 1758 | |||||
| |||||
| Rodzaje | |||||
| |||||
Łasica[22] (Mustela) – rodzaj drapieżnego ssaka podrodziny łasic (Mustelinae) w obrębie rodziny łasicowatych (Mustelidae), obejmująca najmniejsze ssaki w rzędzie drapieżnych (Carnivora).
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce Północnej i Eurazji[23][24][25].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała 11,4–56,2 cm, długość ogona 4,2–26 cm; masa ciała 25–2005 g; samce są większe i cięższe od samic[24]. Gatunki z rodzaju Mustela mają smukłe długie ciało o krótkich łapach, w kolorze sierści od białego do ciemnobrązowego. Głowa jest płaska i wąska, o małych uszach i dużych oczach oraz jest osadzona jest na długiej szyi. Ogon długi, zwykle puszysty[24]. Wzór zębowy: I C P M = 34[24].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Mustela (Mustella): łac. mustela „łasica”, od zdrobnienia mus, muris „mysz”[26].
- Putorius: łac. putor „smród, fetor”; w aluzji do charakterystycznego odoru[27]. Gatunek typowy: Mustela putorius Linnaeus, 1758.
- Arctogale: gr. αρκτoς „niedźwiedź”; γαλεη galeē lub γαλη galē „łasica”[28]. Gatunek typowy: Mustela erminea Linnaeus, 1758.
- Ictis: gr. ικτις iktis, ικτιδις iktidis „łasica”[29]. Gatunek typowy: Mustela vulgaris Griffith, 1827 (= Mustela erminea Linnaeus, 1758).
- Foetorius: łac. fetor „smród, odór”[30]. Gatunek typowy: Mustela putorius Linnaeus, 1758.
- Gale: gr. γαλεη galeē lub γαλη galē „łasica”[31]. Gatunek typowy: Mustela vulgaris[g] Erxleben, 1777.
- Lutreola: łac. lutra „wydra”; łac. przyrostek zdrabniający -ola[32]. Gatunek typowy: Viverra lutreola Linnaeus, 1761.
- Vison: isl. vison „rodzaj łasicy lub kuny”, od duń. i szw. vissen „zeschnięty”[33][34]. Gatunek typowy: Viverra lutreola Linnaeus, 1761.
- Gymnopus: gr. γυμνος gumnos „goły, nagi”; πους pous, ποδος podos „stopa”[35]. Gatunek typowy: Mustela leucocephalus J.E. Gray, 1865 (= Mustela nudipes Desmarest, 1822).
- Hydromustela: gr. ὑδρο- hudro- „wodny-”, od ὑδωρ hudōr, ὑδατος hudatos „woda”; rodzaj Mustela Linnaeus, 1758[36]. Gatunek typowy: Viverra lutreola Linnaeus, 1761.
- Mustelina: łac. mustelinus „jak łasica, łasicowaty”, od mustela „łasica”[37]. Gatunek typowy: Viverra lutreola Linnaeus, 1761.
- Cynomyonax: rodzaj Cynomys Rafinesque, 1817 (nieświszczuk); αναξ anax, ανακτος anaktos „władca”[38]. Gatunek typowy: Putorius nigripes Audubon & Bachman, 1851.
- Eumustela: gr. ευ eu „dobry, typowy”[39]; rodzaj Mustela Linnaeus, 1758. Gatunek typowy: nie podany, Acloque wymienił dwa gatunki Mustela vulgaris[g] Erxleben, 1777 oraz Mustela erminea Linnaeus, 1758.
- Mammustelaus: modyfikacja zaproponowana przez meksykańskiego przyrodnika Alfonso Luisa Herrerę w 1899 roku polegająca na dodaniu do nazwy rodzaju przedrostka Mam (od Mammalia)[40].
- Kolonokus (Kolonocus): ros. колонóк kolonók „łasica syberyjska”[17]. Gatunek typowy: Mustela sibirica Pallas, 1773.
- Plesiogale: gr. πλησιος plēsios „w pobliżu, niedaleko”, od πελας pelas „blisko”, od πελαζω pelazō „zbliżyć się”[41]; γαλεη galeē lub γαλη galē „łasica”[42].
- Pocockictis: Reginald Innes Pocock (1863–1947), brytyjski zoolog (arachnolog i teriolog); ικτις iktis, ικτιδις iktidis „łasica”[20]. Nowa nazwa dla Gymnopus J.E. Gray, 1865 i Plesiogale Pocock, 1921.
- Cryptomustela: gr. κρυπτος kruptos „ukryty”; rodzaj Mustela Linnaeus, 1758[21]. Gatunek typowy: Mustela strigidorsa J.E. Gray, 1853.
Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]
Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[23][43][44][22]:
- Mustela strigidorsa J.E. Gray, 1853 – łasica pręgowana
- Mustela nudipes Desmarest, 1822 – łasica malajska
- Mustela lutreolina H.C. Robinson & O. Thomas, 1917 – łasica indonezyjska
- Mustela kathiah Hodgson, 1835 – łasica żółtobrzucha
- Mustela erminea Linnaeus, 1758 – gronostaj europejski
- Mustela nivalis Linnaeus, 1766 – łasica pospolita
- Mustela altaica Pallas, 1811 – łasica górska
- Mustela itatsi Temminck, 1844 – łasica japońska
- Mustela sibirica Pallas, 1773 – łasica syberyjska
- Mustela lutreola (Linnaeus, 1761) – norka europejska
- Mustela eversmanii Lesson, 1827 – tchórz stepowy
- Mustela haidarum (Preble, 1898)
- Mustela richardsonii Bonaparte, 1838
- Mustela putorius Linnaeus, 1758 – tchórz zwyczajny
- Mustela furo Linnaeus, 1758 – fretka domowa – gatunek udomowiony
- Mustela nigripes (Audubon & Bachman, 1851) – tchórz czarnołapy
Opisano również kilka gatunków wymarłych[45][46][47][48][49][50][51]:
- Mustela kuzuuensis (Shikama, 1949) (Azja; plejstocen)
- Mustela palerminea (Petényi, 1864) (Europa; pliocen)
- Mustela pliocaenica Stach, 1959 (Europa; pliocen)
- Mustela plioerminea Stach, 1959 (Europa; pliocen)
- Mustela praenivalis Kormos, 1934 (Europa; plejstocen)
- Mustela sinensis Yang & Liu, 1951 (Azja; plejstocen)
- Mustela stromeri Kormos, 1934 (Europa; pliocen)
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nazwa odrzucona ze względów nomenklatorycznych decyzją ICZN[2].
- ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Mustela Linnaeus, 1758.
- ↑ Młodszy homonim Ictis Schinz, 1824 (Viverridae).
- ↑ Młodszy homonim Gymnopus Brookes, 1828 (Aves).
- ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Kolonokus Satunin, 1911.
- ↑ Nazwa zastępcza dla Gymnopus J.E. Gray, 1865; młodszy homonim Plesiogale Pomel, 1847 (Mustelidae).
- ↑ a b Podgatunek M. nivalis.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 45. (łac.).
- ↑ Anonim. Opinion 258. Rejection for nomenclatorial Purposes of the work by Frisch (J. L.) published in 1775 under the title Das Natur-system der Vierfüssigen Thiere. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 5, s. 55–72, 1954. (ang.).
- ↑ J.L. Frisch: Das Natur-System der Vierfüßigen Thiere. Glogau: Christian Friedrich Günther, 1775, s. 11. (niem.).
- ↑ G.A. Scopoli: Introductio ad historiam naturalem sistens genera lapidum, plantarum, et animalium: hactenus detecta, caracteribus essentialibus donata, in tribus divisa, subinde ad leges naturae. Pragae: Apud Wolfgangum Gerle, 1777, s. 491, 498. (łac.).
- ↑ G. Cuvier: Le règne animal distribué d’après son organisation: pour servir de base a l’histoire naturelle des animaux et d’introduction a l’anatomie comparée. T. 1. Paris: Chez Déterville, 1817, s. 147. (fr.).
- ↑ Kaup 1829 ↓, s. 30.
- ↑ Kaup 1829 ↓, s. 40.
- ↑ A. Keyserling & J.H. Blasius: Die wirbelthiere Europa’s. Braunschweig: F. Vieweg und sohn, 1840, s. xx, 68. (niem.).
- ↑ Wagner 1841 ↓, s. 234.
- ↑ Wagner 1841 ↓, s. 239.
- ↑ J.E. Gray: List of the specimens of Mammalia in the collection of the British museum. London: The Trustees, 1843, s. xx, 64. (ang.).
- ↑ J.E. Gray. Revision of the genera and species of Mustelidae contained in the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1864, s. 118, 1864. (ang.).
- ↑ a b М.Н. Богданов. Птицы и звери черноземной полосы Поволжья и долины Средней и Нижней Волги. „Труды Общества естествоиспытателей при Императорском Казанском университете”. 1, s. 167, 1871. (ros.).
- ↑ E. Coues: Fur-bearing animals: a monograph of North American Mustelidae, in which an account of the wolverene, the martens or sables, the ermine, the mink and various other kinds of weasels, several species of skunks, the badger, the land and sea otters, and numerous exotic allies of these animals, is contributed to the history of North American mammals. Washington: Govt. Print. Off., 1877, s. 99, seria: Miscellaneous publications (Geological Survey of the Territories (U.S.)), nr 8. (ang.).
- ↑ A.N.Ch. Acloque: Faune de France: contenant la description des espèces indigènes disposées en tableaux analytiques; et illustrée de figures représentant les types caractéristiques des genres. Paris: Librairie J.-B. Baillière et Fils, 19 rue Hautefeuille, près du boulevard Saint-Germain, 1900, s. 62. (fr.).
- ↑ A. L. Herrera: Sinonimia vulgar y cientifica de los principales vertebrados mexicanos. Mexico: Officina Tipografica de la Secretan’a de Foment, 1899, s. 20. (hiszp.).
- ↑ a b К.А. Сатунинъ. Къ систематикѣ сем. Mustelidae. „Извѣстія Кавказскаго Музея”. 5, s. 264, 1911. (ros.).
- ↑ К.А. Сатунин: Определитель млекопитающих Российской империи. Wyd. 1. Тифлис: Скл. изд. у авт., 1914, s. 124. (ros.).
- ↑ R.I. Pocock. On the External Characters and Classification of the Mustelidae. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1921, s. 805, 1921. (ang.).
- ↑ a b M. Kretzoi. New names for mammals. „Annales historico-naturales Musei Nationalis Hungarici”. 40, s. 285, 1947. (ang.).
- ↑ a b A.V. Abramov. A taxonomic review of the genus Mustela (Mammalia, Carnivora). „Zoosystematica Rossica”. 8 (2), s. 362, 2000. (ang.).
- ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 159–161. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 456–458. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ a b c d S. Larivière & A.P. Jennings: Family Mustelidae (Weasels and relatives). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 649–655. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Mustela. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-24].
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 436.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 599.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 118.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 348.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 285.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 287.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 387.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 707.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 252.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 303.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 335.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 436.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 212.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 86.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 25.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 178.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 94.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Higher Taxonomy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-05-09]. (ang.).
- ↑ J.P. Colella, L.M. Frederick, S.L. Talbot & J.A. Cook. Extrinsically reinforced hybrid speciation within Holarctic ermine (Mustela spp.) produces an insular endemic. „Diversity and Distributions”. 27 (4), s. 747–762, 2021. DOI: 10.1111/ddi.13234. (ang.).
- ↑ T. Shikama. The Kuzuü ossuaries. Geological and palaeontological studies of the limestone fissure deposits, in Kuzuü, Totigi Prefecture. „Science Reports of the Tohoku Imperial University”. 23, s. 158, 1949. (ang.).
- ↑ S.J. Petényi: A beremendi mészkőbánya természetrajz- és őslénytanilag Petényi Salamon által leírva. W: F. Kubinyi (red.): Petényi S. János hátrahagyott munkái. Pest: Magyar Tudományos Akadémia, 1864, s. 49–50. (węg.).
- ↑ Z. Yang & P.T. Liu. On the mammalian fauna at Koloshan near Chungking, Szechuan. „Bulletin of the Geological Society of China”. 30 (1), s. 72, 1951. DOI: 10.1111/j.1755-6724.1950.mp30001006.x. (ang.).
- ↑ Stach 1959 ↓, s. 102.
- ↑ Stach 1959 ↓, s. 107.
- ↑ Kormos 1934 ↓, s. 154.
- ↑ Kormos 1934 ↓, s. 148.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- J.J. Kaup: Skizzirte Entwickelungs-Geschichte und natürliches System der europäischen Thierwelt: Erster Theil welcher die Vogelsäugethiere und Vögel nebst Andeutung der Entstehung der letzteren aus Amphibien enthält. Darmstadt: In commission bei Carl Wilhelm Leske, 1829, s. 1–203. (niem.).
- J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 2. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1841, s. 1–558. (niem.).
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
- Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).
- J. Stach. On some Mustelinae from the Pliocene bone breccia of Weze. „Acta Palaeontologica Polonica”. 4 (2), s. 101–118, 1959. (ang.).
- T. Kormos. Neue und wenig bekannte Musteliden aus dem ungarischen Oberpliozän. „Folia Zoologica et Hydrobiologica”. 5 (2), s. 129–158, 1934. (niem.).