ASALA

Armeńska Tajna Armia Wyzwolenia Armenii (fr. AL'Armée secrète arménienne de libération de l'Arménie, ASALA; Hayastani azatagrut'yan hay gaghtni banak) – ormiańska organizacja terrorystyczna.

Historia

Została założona w 1975 roku^[1]^[2] w Bejrucie przez Ara Yenikomoushiana, Monte Melkoniana^[3] i Hagopa Hagopiana^[4]^[2].

Bojówkami ASALA były Grupa z Orly pod wodzą Ara Toraniana, Organizacja 9 Czerwca i Organizacja 3 Października^[5]. Terroryści atakowali głównie tureckich dyplomatów i instytucje związane z tym krajem^[1]. Stopniowo ataki rozszerzono na „cele imperialistyczne“^[1]. Grupa przeprowadzała też akcje odwetowe przeciwko państwom, na których terenie zostali zatrzymani jej członkowie^[1]. W 1982 roku dochodzi do rozłamu na odcinający się od terroryzmu Ruch Rewolucyjny (Melkonian) i skrzydło militarne (Hagopian) kontynuujące walkę zbrojną^[3]. Działalność ASALA osłabła po zabójstwie Hagopiana w Atenach 28 kwietnia 1988 roku^[6]. Organizacja całkowicie zanikła na początku XXI wieku^[4].

Najważniejsze ataki przeprowadzone przez grupę

Pierwszym zamachem Tajnej Armii był atak bombowy na biuro Światowej Rady Kościołów w Bejrucie w styczniu 1975 roku^[4].

22 października 1975 roku doszło do zabójstwa ambasadora tureckiego w Austrii D. Tunagila^[7].

W 1976 roku terroryści zabili pierwszego sekretarza ambasady tureckiej w Bejrucie^[4]. Do 1982 roku z rąk terrorystów zginęło ponad 30 dyplomatów tureckich i członków ich rodzin^[4].
W listopadzie 1979 roku przeprowadziła zamachy bombowe na biura Lufthansy i KLM w Paryżu oraz Trans World Airlines w Madrycie^[1].

24 września 1981 roku ASALA usiłowała przeprowadzić akcję okupacji konsulatu tureckiego w Paryżu^[7].

W listopadzie 1981 roku we Francji miejsce miała seria zamachów bombowych, co było zemstą za aresztowanie w tym kraju Dimitriu Giorgiu, bojownika ASALA^[7].

20 i 24 lipca 1982 roku przeprowadzono dwa zamachy bombowe w Paryżu, co miało być karą za aresztowanie terrorysty Wikena Czakutiana^[7].

7 sierpnia 1982 roku Tajna Armia zaatakowała port lotniczy Ankara, a 15 lipca 1983 roku samolot linii Turkish Airlines na lotnisku Paryż-Orly. W obu atakach zginęło osiemnaście osób, a ponad 120 zostało rannych^[4].

14 lipca 1983 roku w Brukseli zamordowanego tureckiego dyplomatę^[7].

15 lipca 1983 roku organizacja przeprowadziła zamach bombowy na biuro tureckich linii lotniczych w Paryżu. 6 osób zginęło, 48 zostało rannych^[7].

20 czerwca 1984 roku zabity został E. Özen, attaché tureckiej ambasady w Wiedniu^[7].

W listopadzie 1984 roku w Wiedniu zamordowano dyplomatę tureckiego E. Erguna^[7].

W 1987 roku terroryści zaatakowali ambasadę Francji w Bejrucie. W zamachu zginęło dwóch żołnierzy^[1].

W 1989 roku bojownicy zaatakowali biuro Turkish Airlines we Frankfurcie nad Menem^[1].

W 1991 roku ASALA dokonała dwóch nieudanych zamachów na dyplomatów tureckich: 16 lipca na konsula Turcji w Atenach D. Bolukbasi, a 19 grudnia na ambasadora Turcji w Budapeszcie B. Tunebasa^[7].

W 1995 roku terroryści napadli na dwa tureckie banki w Holandii^[1].

W 1997 roku komando Tajnej Armii zaatakowało ambasadę Turcji w Brukseli^[1].

Wsparcie zagraniczne

O wsparcie dla Tajnej Armii podejrzewane były Irak, Iran, Libia, Syria, Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny, Organizacja Abu Nidala i Partia Pracujących Kurdystanu^[1]^[8]^[2].

Liczebność

Prawdopodobnie nie liczyła więcej niż 300 członków^[1].

Ideologia

Określała się jako marksistowsko-leninowska^[1]^[2]. Celem Tajnej Armii była budowa państwa ormiańskiego w historycznych granicach^[1]. W programie grupy żywe były również odwołania do ogólnoświatowej rewolucji socjalistycznej^[2].

Szczególnie wrogo nastawiona była do Turcji^[1]^[2]. Tajna Armia twierdziła, że jej antyturecka kampania stanowi zemstę za ludobójstwo Ormian^[2]. Terroryści domagali się od tureckiego rządu uznania rzezi Ormian za ludobójstwo i wypłacenia zadośćuczynienia rodzinom jej ofiar^[2].

Inne ormiańskie organizacje terrorystyczne

Prawicową przeciwwagę dla ASALA stanowił Oddział Sprawiedliwości Ludobójstwa Ormian. Powstał on w 1975 roku w Bejrucie – przy poparciu Falangi Libańskiej – z inicjatywy prawicowej partii ormiańskiej Tasznak (Dashnak). Dziełem tego ugrupowania był m.in. zamach na ambasadora tureckiego w Szwajcarii D. Turkmena. Działały też m.in. Ormiańska Armia Rewolucyjna ARA (według jednych źródeł odłam ASALA, zdaniem innych odprysk OSLO z 1983 roku), Front Wyzwolenia Armenii, Armia Wyzwolenia Narodowego Armenii, Nowa Grupa Oporu Ormian, Armeńska Armia Czerwona, Ormiańska Organizacja 28 Maja^[5].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Terroryzm s. 67-68
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Oblicza terroryzmu s. 73-74
↑ ^a ^b Tomasiewicz 2000 ↓, s. 290.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Armenian Secret Army for the Liberation of Armenia, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-09-11] (ang.).
↑ ^a ^b Tomasiewicz 2000 ↓, s. 154.
↑ Tomasiewicz 2000 ↓, s. 176.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Tomasiewicz 2000 ↓, s. 154, 176.
↑ Global terrorism s. 329

Bibliografia

Ramesh Chandra: Global terrorism. Delhi: Kalpaz Publications, 2004. ISBN 81-7835-266-4.
Bruce Hoffman: Oblicza terroryzmu. Warszawa: Bertelsmann Media, 2001. ISBN 978-83-7311-295-7.
Wilhelm Dietl, Rolf Tophoven, Kai Hirschmann: Terroryzm. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012. ISBN 978-83-01-16019-7.
Jarosław Tomasiewicz: Terroryzm na tle przemocy politycznej (Zarys encyklopedyczny). Katowice, 2000. ISBN 83-907096-2-7.

[t-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Terroryzm s. 67-68

[ot-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Oblicza terroryzmu s. 73-74

[CITEREFTomasiewicz2000290-3] Tomasiewicz 2000 ↓, s. 290.

[b-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Armenian Secret Army for the Liberation of Armenia, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-09-11] (ang.).

[CITEREFTomasiewicz2000154-5] Tomasiewicz 2000 ↓, s. 154.

[CITEREFTomasiewicz2000176-6] Tomasiewicz 2000 ↓, s. 176.

[CITEREFTomasiewicz2000154,_176-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Tomasiewicz 2000 ↓, s. 154, 176.

[8] Global terrorism s. 329

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]