Arbuz kolokwinta

Arbuz kolokwinta
	; Arbuz kolokwinta w swoim naturalnym środowisku (owoc niedojrzały)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	dyniowce
Rodzina	dyniowate
Rodzaj	arbuz
Gatunek	arbuz kolokwinta
	Nazwa systematyczna
	Citrullus colocynthis (L.) Schrad.; Linnaea 12:414. 1838
Synonimy
	Colocynthis vulgaris Schrad.;
	Colocynthis vulgaris Schrad.;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kolokwinty na pustyni (owoce dojrzałe)

Arbuz kolokwinta^[4], kawon kolokwinta, kolokwinta, kolocynta (Citrullus colocynthis (L.) Schrad.) – gatunek byliny z rodziny dyniowatych.

Morfologia

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Rośnie dziko w Afryce (Kenia, Mali, Czad, Etiopia, Somalia, Sokotra, Algieria, Egipt, Libia, Maroko, Tunezja), Azji (Kuwejt, Arabia Saudyjska, Jemen, Afganistan, Cypr, Iran, Irak, Izrael, Jordania, Liban, Syria, Turcja, Indie, Pakistan, Sri Lanka, Birma) i Europie (Grecja, Włochy, Hiszpania) oraz jako gatunek zawleczony w Australii. Jest uprawiany w wielu krajach świata^[5]. W Polsce gatunek ten przejściowo dziczeje (ma status efemerofita)^[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Pnącze. Roślina o łodydze leżącej długości do 1 metra.
Liście: Silnie klapowane. W kątach liści posiada wąsy czepne.
Kwiaty: Rozdzielnopłciowe. Są osadzone w kątach liści. Korona kwiatowa lejkowata, w kolorze żółtym.
Owoc: Podobny do arbuza. Ma wielkość jabłka, wewnątrz ma gąbczasty i gorzki miąższ i wiele nasion. Z zewnątrz początkowo jest ciemnozielony z jasnymi, marmurkowatymi prążkami, po dojrzeniu staje się żółty^[7]^[8].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Roślina jednoroczna. Rośnie na piaszczystych glebach i na pustyniach. Rozmnaża się przez nasiona, a rozsiewa się w ten sposób, że wiatr porywa dojrzałe owoce i toczy je po ziemi. Podczas tego wznosi tumanu pyłu i wydaje różne dźwięki, wskutek czego zaliczony został do grupy roślin zwanych czarownicami pustynnymi. Po uderzeniu o skałę owoc rozbija się i wysypują się z niego nasiona^[7].

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Roślina lecznicza, owoce są bardzo silnym środkiem przeczyszczającym^[8]. W większej ilości są trujące. Niektórzy uważają, że właśnie owocami kolokwinty Agrypina otruła cesarza Klaudiusza^[7].
W Indiach z nasion uzyskuje się olej, który wykorzystywany jest do oświetlenia^[8]. Zmielone służyły do wypieku chleba^[7].
W Afryce Północnej nasiona są jadalne^[8].

Udział w kulturze[edytuj | edytuj kod]

Jest wymieniony w Biblii pod hebrajską nazwą paqqu'ōţ oznaczającą arbuza kolokwintę: 2 Krl 4,38-40 i 1 Krl 7,24. Roślina ta występuje w Palestynie i zdaniem wszystkich badaczy roślin biblijnych do niej odnoszą się cytaty biblijne. W polskich tłumaczeniach Biblii istnieje zamieszanie i często hebrajski wyraz tłumaczony jest na nazwy innych roślin (dzika winorośl, dzikie pnącza, dziki krzew winny oraz pnącza, dzikie kolokwinty, dzikie ogórki, owoce, ośle ogórki, dynie)^[7].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-30] (ang.).
↑ Citrullus colocynthis. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2009-09-30]. (ang.).
↑ Alicja Szweykowska, Jerzy (red.) Szweykowski: Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003. ISBN 83-214-1305-6.
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-11-20].
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 61, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
↑ ^a ^b ^c ^d Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-30] (ang.).

[3] Citrullus colocynthis. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2009-09-30]. (ang.).

[4] Alicja Szweykowska, Jerzy (red.) Szweykowski: Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003. ISBN 83-214-1305-6.

[grin-5] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-11-20].

[checklist-6] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 61, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[rb-7] Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

[podbielkowski-8] Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]