Babiak (gmina)

Babiak
	gmina wiejska
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	kolski
TERC	0409022
Wójt	Wojciech Adam Chojnowski (1990-1995, 1998-obecnie)
Powierzchnia	133,58 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 8 004
• gęstość	59,8 os./km²
Nr kierunkowy	63
Tablice rejestracyjne	PKL
	Adres urzędu:pl. Wolności 5; 62-620 Babiak
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	30
Liczba miejscowości	46
	Położenie na mapie powiatu;
	52°20′37″N 18°39′58″E/52,343611 18,666111
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Babiak (do 1954 gmina Lubotyń^[2]) – gmina wiejska położona w województwie wielkopolskim, w północnej części powiatu kolskiego. W latach 1975–1998 administracyjnie należała do województwa konińskiego.

Siedzibą władz gminy jest Babiak. W 2016 roku gminę zamieszkiwały 8004 osoby.

Historia[edytuj | edytuj kod]

W latach 1815–1954 teren dzisiejszej gminy Babiak stanowiła wiejska gmina Lubotyń. Do gminy tej w 1870 roku przyłączone zostały pozbawione praw miejskich Brdów i Babiak. W latach 1954–1973 teren obecnej gminy dzielił się na gromady.

Gminę Babiak utworzono 1 stycznia 1973 roku.

Krajobraz[edytuj | edytuj kod]

Gmina geograficznie położona jest na Pojezierzu Kujawskim. Rzeźba terenu polodowcowa, urozmaicona pagórkami i jeziorami. Największym zbiornikiem wodnym jest Jezioro Brdowskie, położone we wschodniej części gminy. Jego północno-wschodni brzeg stanowi naturalną granicę z województwem kujawsko-pomorskim. Krajobraz ponadto zdominowany jest przez pola uprawne i lasy. Największe obszary leśne znajdują się w południowo-wschodniej części gminy.

Transport[edytuj | edytuj kod]

Przez gminę przebiega droga wojewódzka nr 270 (Koło – Brdów – Włocławek). W Bugaju krzyżuje się z drogą wojewódzką nr 263 (Kłodawa – Babiak – Kleczew). Przez północne krańce przebiega także droga wojewódzka nr 269 (Sompolno – Chodecz).

Przez gminę przebiega także linia kolejowa Tczew – Chorzów Batory, na której znajdują się dwie stacje kolejowe: Babiak i Lipie Góry.

Struktura powierzchni[edytuj | edytuj kod]

Według danych z roku 2002^[3] gmina Babiak ma obszar 133,58 km², w tym:

użytki rolne: 70%
użytki leśne: 19%

Gmina stanowi 13,21% powierzchni powiatu.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Dane z 30 czerwca 2004^[4]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	7901	100	3995	50,6	3906	49,4
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²]	59,1		29,9		29,2

Piramida wieku mieszkańców gminy Babiak w 2014 roku^[1].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Brdów:
- Kościół św. Wojciecha (Sanktuarium Matki Bożej Zwycięskiej) – wzmiankowany w XIV wieku, pierwotnie gotycki, zbarokizowany i odnowiony ostatni raz w latach 1748–1758. Neobarokowa kaplica św. Piotra dobudowana do świątyni w latach 1913–1914 według projektu Józefa Dziekońskiego. We wnętrzu m.in. obraz Marii z Dzieciątkiem z przełomu XV/XVI wieku, chrzecielnica z XVII wieku, trzy ołtarze z poł. XVIII wieku, rokokowa ambona.
- Klasztor paulinów – ufundowany w 1436 przez króla Władysława Warneńczyka; barokowy z końca XVII wieku.
- Cmentarz parafialny – założony w 1790 roku, m.in.: zbiorowa mogiła 70 powstańców walczących w bitwie pod Brdowem w 1863 roku. Ponadto na cmentarzu zachowały się nagrobki z XIX i pocz. XX wieku.

Lubotyń:
- Kościół św. Wawrzyńca – ufundowany przez kasztelanową Jadwigę Sierakowską; wzniesiony w latach 1612–1620. We wnętrzu m.in. ołtarz główny z pocz. XVIII wieku oraz epitafium z 1640 roku.

Dębno Królewskie:
- Kościół św. Michała Archanioła – drewniany z 1766 roku. We wnętrzu m.in. ołtarz główny z 2 poł. XVIII wieku oraz żelazny żyrandol z 1799 roku.

Babiak:
- Dawny kościół ewangelicki – późnoklasycystyczny z 1823 roku.

Bogusławice:
- Dwór – poł. XIX wieku.

Mchowo:
- Dwór – poł. XIX wieku.

Wiecinin:
- Dwór – zbudowany w 1880 roku.

Lipie Góry:
- Mogiła ofiar II wojny światowej z 1939 roku.

Parafie katolickie[edytuj | edytuj kod]

Na terenie gminy znajdują się cztery kościoły parafialne obrządku rzymskokatolickiego. Wszystkie one wchodzą w skład diecezji włocławskiej.

Dekanat izbicki
- Parafia Przemienienia Pańskiego w Babiaku
- Parafia św. Wojciecha w Brdowie – Sanktuarium Matki Bożej Zwycięskiej
- Parafia św. Michała Archanioła w Dębnie Królewskim
Dekanat sompoleński
- Parafia św. Wawrzyńca w Lubotyniu

Szkolnictwo[edytuj | edytuj kod]

przedszkola:
- Przedszkole Samorządowe w Babiaku
- Przedszkole Samorządowe w Bogusławicach
- Przedszkole Samorządowe w Brdowie

szkoły podstawowe:
- Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika w Babiaku
- Szkoła Podstawowa im. Wincentego Witosa w Bogusławicach
- Szkoła Podstawowa im. Powstańców Styczniowych w Brdowie

Służba zdrowia[edytuj | edytuj kod]

Na terenie gminy funkcjonują następujące ośrodki zdrowia:

Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Eskulap s.c. w Babiaku, ul. Poznańska 6
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Eskulap s.c. w Brdowie, ul. Braterstwa Broni 23

Straż pożarna[edytuj | edytuj kod]

Na terenie gminy działają następujące jednostki straży pożarnej:

OSP Babiak (rok zał. 1905)
OSP Brdów (rok zał. 1912)
OSP Dębno Królewskie (rok zał. 1928)

Policja[edytuj | edytuj kod]

Posterunek policji mieści się w Babiaku przy ul. Poznańskiej 5A.

Instytucje Kultury[edytuj | edytuj kod]

Gminny Ośrodek Kultury (rok zał. 1971) mieści się w Babiaku przy ulicy Poznańskiej 2^[5].

Sołectwa[edytuj | edytuj kod]

Babiak, Bogusławice, Bogusławice-Nowiny, Brdów, Brzezie, Dębno Królewskie, Dębno Poproboszczowskie, Góraj, Janowice, Korzecznik-Podlesie, Korzecznik-Szatanowo, Lichenek, Lipie Góry, Lubotyń, Maliniec, Mchowo, Mostki-Kolonia, Nowiny Brdowskie, Osówie, Ozorzyn, Podkiejsze, Polonisz, Psary, Radoszewice, Stare Morzyce, Stypin, Wiecinin, Zakrzewo, Zwierzchociny, Żurawieniec.

Miejscowości niesołeckie[edytuj | edytuj kod]

Bugaj, Gryglaki, Józefowo, Kiejsze, Kiejsze (osada leśna), Krukowo, Lucynowo, Łaziska, Olszak, Psary (osada leśna), Stefanowo, Suchy Las, Wawrzyny, Zakrzewo (osada).

Sąsiednie gminy[edytuj | edytuj kod]

gmina Grzegorzew, gmina Izbica Kujawska, gmina Kłodawa, gmina Koło, gmina Osiek Mały, gmina Przedecz, gmina Sompolno, gmina Topólka, gmina Wierzbinek

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Gmina Babiak w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-17] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., Polska Rzeczpospolita Ludowa, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 1952.
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ GOK w Babiaku [online], www.gok-babiak.pl [dostęp 2023-09-03] .

[populacja2016-1] Gmina Babiak w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-17] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[2] Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., Polska Rzeczpospolita Ludowa, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 1952.

[autonazwa1-3] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[autonazwa2-4] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[5] GOK w Babiaku [online], www.gok-babiak.pl [dostęp 2023-09-03] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Wsie	Babiak Bogusławice Bogusławice-Nowiny Brdów Brzezie Brzezie-Smólkowo Bugaj Dębno Królewskie Dębno Poproboszczowskie Góraj Gryglaki Janowice Józefowo Kawęczyn Kiejsze Korzecznik-Podlesie Korzecznik-Szatanowo Krukowo Lichenek Lipie Góry Lubotyń Lucynowo Łaziska Maliniec Mchowo Mostki-Kolonia Nowiny Brdowskie Olszak Osówie Ozorzyn Poddębno Podkiejsze Polonisz Psary Radoszewice Stare Morzyce Stefanowo Stypin Suchy Las Wiecinin Zakrzewo Zwierzchociny Żurawieniec
Kolonie	Bagno Brzezie Gałeckie Wawrzyny
Osady leśne	Kiejsze Psary Zakrzewo
Integralne części wsi	Dębno Królewskie Grądy Brdowskie Jurka Kolonia od Bugaja Kolonia od Babiaka Ostrowy Brdowskie Ozorzyn-Parcele

Miasta	Dąbie Kłodawa Koło Przedecz
Byłe miasta	Brdów Grzegorzew Babiak
Gminy miejskie	Koło
Gminy miejsko-wiejskie	Dąbie Kłodawa Przedecz
Gminy wiejskie	Babiak Chodów Grzegorzew Koło Kościelec Olszówka Osiek Mały

Przynależność wojewódzka	gubernia kaliska (1867–1915) woj. łódzkie (II RP) (1919–38) woj. poznańskie (II RP) (1938–39) woj. poznańskie (1945–75)
Miasta	Babiak (do 1870) Brdów (do 1870) Brudzew (do 1870) Dąbie Grzegorzew (do 1870) Izbica (Kujawska) (do 1870 i od 1973) Kłodawa (do 1870 i od 1925) Koło Sompolno (do 1870 i od 1973)
Osiedla (1954–72)	Izbica Kujawska (od 1958) Sompolno (od 1958)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Babiak (od 1973) Brudzew (do 1939 →) Budzisław (do 1954) Chełmno (do 1954) Czołowo (do 1954) Dąbie (od 1973) Drzewce (do 1954) Grzegorzew (od 1973) Izbica (Kujawska) (od 1870) Karszew (do 1954) Kłodawa Kłodawa (191?–2[5?]) Koło (od 1973) Kościelec Koźmin (do 1939) Krzykosy (do 1954) Lubotyń (do 1954) Lubstów (do 1874) Olszówka (od 1973) Osiek Mały (od 1973) Piotrkowice (do 1922 →) Sompolno (od 1874) Zagrodnica (do 1870)
Gromady (1954–72)	Babiak (1954–72) Bierzwienna Długa (1954–59) Błenna (1954–71) Bogusławice (1954–71) Boguszyniec (1954–58) Borysławice Kościelne (1954–71) Brdów (1954–71) Budzisław Stary (1954–61) Bylice Kolonia (1954–61) Chełmno (1954–72) Chruścin (1954–57) Dębina (1954–59) Dęby Szlacheckie (1954–59) Drzewce (1954–71) Dzierawy (1954–57) Grzegorzew (1954–72) Izbica Kujawska (osada) (1954–57) Izbica Kujawska (1954–72) Karszew (1954–59) Kiejsze (1954–61) Kłodawa (1960–72) Koło (1958–72) Kościelec (1954–72) Luboniek (1954–59) Lubstów (1954–71) Łuczywno (1954–59) Marianowo (1954–59) Mąkolno (1959–71) Mchówek (1954–59) Mieczysławowo (1954–61) Olszówka (1954–72) Osiek Mały (1960–72) Osiek Wielki (1954–71) Pomarzany Fabryczne (1954–71) Powiercie (1954–57) Przystronie (1954–58) Ruszków I (1954–61) Sokołówek (1954–59) Sompolno (1954–57) Sompolno (1971–72) Trzęśniew (1954–61) Umień (1954–61) Wiesiołów (1954–72) Wólka Komorowska (1954–57) Wrząca Wielka (1954–72) Zakrzewek (1954–58)