Przejdź do zawartości

Bogusławscy herbu Ostoja

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Herb Ostoja, wersja średniowieczna

Bogusławscy herbu Ostoja, używający przydomku Ścibor – polski ród szlachecki pieczętujący, należący do heraldycznego rodu Ostojów (Mościców), wywodzący się z Bogusławic w dawnym województwie sieradzkim, powiecie radomszczańskim[1][2][3].

Przydomek rodu

[edytuj | edytuj kod]

Przydomkiem rodu Bogusławskich herbu Ostoja jest imię Ścibor (Czścibor, Czcibor)[1][2][3][4]. Jest to staropolskie imię męskie oznaczające tego, który czci walkę[5]. Przydomek rodu Bogusławskich pochodzi zapewne od Ścibora z Bogusławic herbu Ostoja, który żył w połowie XV wieku[2]. Pierwszym, spotykanym w źródłach, Bogusławskim używającym przydomka Ścibor był Jan Ściborek z Bogusławic żyjący na przełomie XV i XVI wieku[2].

Najstarsze świadectwa źródłowe dotyczące rodu

[edytuj | edytuj kod]

Poniżej wymienione są wybrane świadectwa źródłowe dotyczące Ścibor-Bogusławskich do końca XVI wieku.

Kościół św. Ducha w Łasku, finansowany w latach 1669-1673 z dóbr Wrzeszczewice, należących w tym czasie do Marcina Ścibor-Bogusławskiego
List Franciszka Bogusławskiego do regimentarza Józefa Zaremby z roku 1770, zbiory Biblioteki Kórnickiej
Włocin - mapa dóbr ziemskich z 1881 roku
Legitymacja szlachectwa wydana w 1849 r. przez Heroldię Królestwa Polskiego Antoniemu Janowi Bogusławskiemu, współwłaścicielowi Korczewa
Dwór Ścibor-Bogusławskich w Wilkowicach
  • Najstarsza wzmianka na temat wsi Bogusławice, będącej gniazdem rodowym Bogusławskich h. Ostoja, pochodzi z 1400 roku i dotyczy rycerza Przecława z Bogusławic, który procesował się z Michałem z Golanki o skradziony miecz[6].
  • W roku 1428 wzmiankowany jest Leonard z Bogusławic h. Ostoja, który świadkował wraz z Maciejem z Bogusławic w sprawie Stefana z Ulesia w ziemi sieradzkiej, naganionego przez Jana Kolano z Ulesia[8].
  • W latach 1445–1480 występuje w źródłach, wspomniany wyżej, Ścibor z Bogusławic h. Ostoja. W roku 1445, w Radomsku, zanegował szlachectwo Stanisława z Brzeźnicy i Jajek herbu Ostoja[9]. W roku 1480 wymieniony jest jako świadek w dokumencie potwierdzającym prawo Jana z Dąbrowy do posiadania części dóbr w Dąbrowie[10]. Ścibor z Bogusławic miał córkę Katarzynę, żonę Mikołaja ze Sromutki i Grębocin oraz syna Macieja, który w 1492 roku asystował swej siostrze, kiedy ta odbierała 60 grzywien posagu od szwagra Andrzeja ze Sromutki w zamian za ustąpienie z dóbr w Sromutce i Grębocinach[11].
  • W roku 1503 Jan Ściborek z Bogusławic h. Ostoja procesował się z plebanem z Borowna Stanisławem Łowieńskim o dziesięcinę pobieraną z pól kmiecych i folwarcznych dla kościoła parafialnego w Borownie. Dokument w tej sprawie znajduje się w zbiorach Archiwum Diecezjalnego we Włocławku[2][12].
  • W rejestrach poborowych woj. sieradzkiego występują w roku 1552 - Wojciech Ścibor (Sczybur) i Maciej Ściborowicz (Scziborowicz), posiadający razem 4 łany na Bogusławicach[2][13].
  • Pod rokiem 1556 wymienieni są bracia - Maciej, Andrzej i Jan, synowie Wojciecha Ścibora Bogusławskiego h. Ostoja i Zuzanny Koczańskiej, którzy dokonali działów w Bogusławicach po śmierci ojca. Podług dokumentu działowego Bogusławscy posiadali w Bogusławicach folwark, grunty i łąki zwane Serwińskie, niwę i rolę Kuzaliowską, zagrodę dworską z ogrodami, sadami i sadzawką oraz dysponowali trzema łanami gruntów kmiecych[14].
  • Adam Boniecki w „Herbarzu polskim” wspomina Jana Ścibora Bogusławskiego herbu Ostoja, który w roku 1597 zabezpieczył żonie swej, Dorocie z Tarnowskich z Tarnowskiej Woli 1200 flor. Według Bonieckiego w roku 1603 tenże Jan Ścibor udowodnił swoje pochodzenie szlacheckie w Piotrkowie przedstawiając świadków, wśród których byli jego bracia stryjeczni – Wojciech i Marcin Bogusławscy oraz krewni – Andrzej Koczański i Wojciech Chrzanowski[17]. O Janie Ściborze Bogusławskim pisze także prof. Włodzimierz Dworzaczek, iż zawierał on w dniu 14 grudnia 1597 roku kontrakt pod zakładem 2000 złp. z Janem Tarnowskim, biskupem poznańskim i podkanclerzym[1]. Jan Bogusławski był również jednym z wykonawców testamentu abpa Tarnowskiego, zmarłego w 1605 roku[18].
  • W Archiwum Dzikowskim Tarnowskich znajdują się trzy dokumenty mówiące, że Jan Ścibor Bogusławski dokonał w latach 1598-1601 zamiany własnych dóbr Gluzy na Wawrowice należące do uposażenia dziekana kolegiaty sandomierskiej Jana Wielickiego. Zamianę tę zaaprobowali: papież Klemens VIII, król polski Zygmunt III i bp krakowski Jerzy Radziwiłł[19].
  • Kasper Niesiecki w "Herbarzu polskim" wymienia Mikołaja, Jana i Piotra Ściborów z Bogusławic herbu Ostoja oraz ich siostrę Elżbietę, zamężną za Adamem Janowskim, podsędkiem krakowskim[20].
  • W 1598 roku Jan Bogusławski Ścibor (Sczibor) jest wymieniony jako dziedzic część Scziborowskiej w Bogusławicach[21].

Majątki ziemskie należące do rodu

[edytuj | edytuj kod]

Poniżej wymienione są najważniejsze dobra ziemskie należące do Ścibor-Bogusławskich od XV do XX wieku.

Bogusławice[1][2], Gluzy[19], Wawrowice[19], Stryje Paskowe[22], Wrzeszczewice[1][2], Czyżów[23], Sulisławice[1][2], Włocin, Grzymaczew[24], Smaszków[25], Stok[26], Pawłówek[27], Zawady, Chrusty, Czepów Dolny[28], Korczew[29], Wilkowice[30].

Przedstawiciele rodu

[edytuj | edytuj kod]
Wojciech Ścibor-Bogusławski (1794-1882), por. wojsk Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego
Portret Karoliny Ścibor-Bogusławskiej (1837-1880), małżonki Maksymiliana Pstrokońskiego h. Poraj, córki Wojciecha i Michaliny z Przeuskich
Kazimierz Ścibor-Bogusławski, dyr. Banku Spółdzielczego w Łodzi
Rtm. Stefan Ścibor-Bogusławski na czele oddziału
  • Marcin z Bogusławic Bogusławski (zm. po 1606) - właściciel dóbr ziemskich w Stryjach Paskowych, syn Jana Bogusławskiego zw. Ścibor i Heleny z Wolskich. W lutym 1598 roku Bogusławski sprzedał łan ziemi w tej wsi zwany Ziembiński oraz część siedliska Krystynie z Glińskich, żonie Walentego Lubczyńskiego, za sumę 300 złp. Akt kupna-sprzedaży został zawarty w Piotrkowie i wniesiony do tamtejszych ksiąg grodzkich. Transakcję tę wówczas zatwierdzała Katarzyna Glińska, jego małżonka[22]. Pozostałe części w Stryjach Paskowych sprzedał Mikołajowi Łaskawskiemu w 1602 roku[31]. Drugą żoną Marcina Bogusławskiego była Małgorzata Piorunowska, której tego roku zabezpieczył 400 złp. posagu i 400 złp. przywianku na połowie wszystkich posiadanych dóbr[32]. Miał z nią syna Marcina, dziedzica Wrzeszczewic[2][1][3][33][34].
  • Andrzej Ścibor Bogusławski (zm. ok. 1655) - posesor wójtostwa częstochowskiego. Dnia 10 marca 1635 roku król Władysław IV zezwolił Bogusławskiemu by mógł ustąpić z praw dożywotnich do wójtostwa miasta Częstochowy na rzecz Stanisława z Pilczy Korycińskiego, cześnika krakowskiego i jego żony Katarzyny z Gawronów[35].
  • Piotr Ścibor Bogusławski (zm. 1674) - prałat kapitulny, scholastyk kapituły wojnickiej (instalowany był na scholasterię 20 lutego 1664 roku)[37].
  • Marcin Ścibor-Bogusławski (zm. 1676) – dziedzic Wrzeszczewic, elektor króla Michała Korybuta, darczyńca na rzecz kościoła szpitalnego św. Ducha oraz kapituły kolegiackiej w Łasku. Był synem Marcina i Małgorzaty z Piorunowskich. Jego żoną była Katarzyna Rościeska (seu Rościerska) h. Rola, z którą miał synów: ks. Stanisława, Jana, Wojciecha i Marcina, męża Marianny z Rosowskich h. Korab[33].
  • Jakub Ścibor-Bogusławski (zm. 1788) - konfederat barski, dziedzic Włocina i Grzymaczewa. Był synem Andrzeja i Katarzyny z Gorzyńskich. Ożenił się z Marianną Chodakowską h. Dołęga.
  • Elżbieta Tekla Ścibor-Bogusławska (1768-1846) - dziedziczka części Włocina i Grzymaczewa. Była córką Franciszka i Anny z Pruszkowskich. Wyszła za mąż za Michała Mokrskiego, dziedzica Kobylej Góry i Ciężkowic, szambelana króla Stanisława Augusta Poniatowskiego[38].
  • Antonina Helena Ścibor-Bogusławska (1786-1841) - dziedziczka części Włocina i Grzymaczewa. Była córką Maksymiliana i Faustyny z Kiedrowskich h. Sas. Wstępowała dwukrotnie w związki małżeńskie - z Pawłem Frankowskim, kontrolerem przy komorze celnej w Kaliszu i z Janem Walentym Opielińskim, prezydentem Kalisza[40].
  • Hieronim Adam Tomasz Ścibor-Bogusławski (1803-1870) - zakonnik, reformata, kronikarz, kaznodzieja ordynariusz Zgromadzenia Księży Reformatów w Wieluniu, wikariusz łaski, sieradzki, kłomnicki i kamieński, komendarz parafii: Chwalborzyce, Wielenin, Głuchów, Dworszowice, Starokrzepice, Suchcice i Kociszew. Był synem Antoniego Onufrego i Salomei z Bobowskich h. Gryf[42].
  • Petronela Tekla Ścibor-Bogusławska (1810-1846) - dziedziczka Korczewa. Była córką Antoniego Onufrego i Salomei z Bobowskich h. Gryf. Wyszła za mąż za Walentego Otockiego dziedzica Korczewa. Po śmierci Otockiej Korczew posiadali w części jej bracia - Antoni Jan i ks. Ignacy Napoleon Bogusławscy[44].
  • Stanisław Juliusz Ścibor-Bogusławski (1864-1936) - właściciel Wilkowic. Był synem Władysława Bogusławskiego i Józefy ze Skotnickich h. Rola, dziedziców dóbr Zaborów. Ożenił się z Anną Lochman, dziedziczką Wilkowic[46].
  • Karol Bogusławski (1880–1932) – działacz społeczny, kupiec, członek Stowarzyszenia Polskich Kupców i Przemysłowców Chrześcijan, członek Rady Nadzorczej Banku Spółdzielczego w Łodzi, ławnik Sądu Grodzkiego oraz członek Komisji Podatkowych. Właściciel sklepu kryształów i porcelany przy ulicy Piotrkowskiej w Łodzi.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g Biblioteka Kórnicka, PAN, Teki Dworzaczka - Monografie - Bogusławscy h. Ostoja.
  2. ↑ a b c d e f g h i j A. Boniecki, Herbarz polski, Warszawa 1889-1913, t. I, s. 349-350.
  3. ↑ a b c S. Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, Warszawa 1904-1931, t. I, s. 278-279.
  4. ↑ A. Stekert, Przydomki polskie, litewskie i rusińskie, Kraków 1897, s. 107
  5. ↑ H. Górny, Imię Cz(ś)cibor w polskiej antroponimii i toponimii, Instytut Języka Polskiego PAN, [w:] "Onomastica", LXI/2, 2017, s. 130.
  6. ↑ R. Hube, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich, Biblioteka Umiejętności Prawnych, Warszawa 1888, s. 97.
  7. ↑ Matricularum Regni Poloniae summaria, excussis codocibus, qui in Chartophylacio Maximo Varsoviensi asservantur, wyd. T. Wierzbowski, Warszawa 1905-1919, t. IV, vol. 3, s. 371.
  8. ↑ A. Szymczakowa, Nagana szlachectwa w Sieradzkiem w XV wieku, [w:] "Heraldyka i okolice", red. A. Rachuba, S. Górzyński, H. Manikowska, Warszawa 2002, s. 461.
  9. ↑ K. Potkański, Zapiski herbowe z dawnych ksiąg ziemskich przechowywanych w archiwach radomskiem i warszawskiem, AKH, t. III, Kraków 1886, s. 141-142.
  10. ↑ W. Bukowski (red.), Materiały do Kodeksu Dyplomatycznego Małopolski, Polska Akademia Umiejętności, t. 5, nr 1543.
  11. ↑ A. Szymczakowa, Drobiazgi genealogiczne z sieradzkiego z XV wieku, [w:] „Rocznik Łódzki”, t.LIX, Łódź 2012, s. 24-25.
  12. ↑ T. Stolarczyk, Szlachta wieluńska od XIV do połowy XVI wieku, WTN, Wieluń 2005, s. 212.
  13. ↑ AGAD, Rejestry poborowe woj. sieradzkiego, sygn. 25, k. 169.
  14. ↑ AGAD, Księgi grodzkie wieluńskie, inskrypcje, nr 10, k. 502-505.
  15. ↑ F. Piekosiński, Księga podskarbiowska nr 7, [w:] "Herold Polski", Kraków 1906, s. 240
  16. ↑ F. Piekosiński, Wypisy heraldyczne z ksiąg poborowych. Księga poborowa nr 8, [w:] "Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie", t. 2, R. 1910, Lwów 1911, s. 28.
  17. ↑ A. Boniecki, Herbarz polski, Warszawa 1889-1913, t. I, s. 349, t. III, s. 109, t. X, s. 308.
  18. ↑ Archiwum Archidiecezjalne w Warszawie, oprac. p. dr F. P. Dąbrowski, Dokumenty pergaminowe i papierowe, DP 30, [...] Jan Zamojski abp lwowski, Mathias Pstrokoński bp przemyski, Marcin Tarnowski wojski, Piotr Charbiczki sędzia łęczycki, Jan Bogusławski Sczibor, wykonawcy testamentu Jana Tarnowskiego abpa gnieźnieńskiego [...] nota dorsalna 1609 r.
  19. ↑ a b c Archiwum Narodowe w Krakowie, Inwentarz Zespołu (zbioru) akt Archiwum Dzikowskie Tarnowskich z lat 1310-1951, sygn.: ADzT 094, ADzT 095, ADzT 096.
  20. ↑ K. Niesiecki, Herbarz polski, Lipsk 1839-1846, t. IV, s. 442.
  21. ↑ S. Kozierowski, Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej wschodniej Wielkopolski, Poznań 1926, t. A-O, s. 27.
  22. ↑ a b AGAD, Księgi grodzkie sieradzkie, inskrypcje, nr 104, k. 85-87.
  23. ↑ a b AGAD, Rejestry pogłównego generalnego woj. kaliskiego, sieradzkiego, łęczyckiego i brzeskokujawskiego, sygn. 74, k. 347v.
  24. ↑ AGAD, Księgi grodzkie sieradzkie, inskrypcje, nr 206, k. 86-90v.
  25. ↑ AGAD, Księgi grodzkie sieradzkie, inskrypcje, nr 230, k. 173-183v.
  26. ↑ Archiwum Państwowe w Łodzi Oddz. w Sieradzu, Księgi i akta hipoteczne sądów w Sieradzu, Księga Wieczysta dóbr ziemskich Stok.
  27. ↑ Archiwum Państwowe w Kaliszu, Księga hipoteczna dóbr Pawłówek cz. I.
  28. ↑ R. Bogusławski, Ścibor-Bogusławscy herbu Ostoja. Linia szadkowska od XVII do XX wieku, WTN, Wieluń 2020, s. 201.
  29. ↑ R. Bogusławski, Ścibor-Bogusławscy herbu Ostoja. Linia szadkowska od XVII do XX wieku, WTN, Wieluń 2020, s. 133-140, 184-200.
  30. ↑ T. Epsztein (red.), S. Górzyński, B. Konarska, Ziemianie polscy XX wieku, DiG, 2015, s. 4-7.
  31. ↑ AGAD, Księgi grodzkie sieradzkie, inskrypcje, nr 106, k. 327v.-328.
  32. ↑ AGAD, Księgi grodzkie sieradzkie, inskrypcje, nr 106, k. 325-326.
  33. ↑ a b R. Bogusławski, Ścibor-Bogusławscy herbu Ostoja. Linia szadkowska od XVII do XX wieku, WTN, Wieluń 2020, s. 29-34.
  34. ↑ E. Sęczys, Szlachta wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836-1861, Warszawa 2000, s. 38.
  35. ↑ AGAD, Metryka Koronna 180, Warszawa, 10 marca 1635, k. 421-421v.
  36. ↑ J. Dunin-Borkowski i M. Dunin-Wąsowicz, Elektorowie królów Władysława IV., Michała Korybuta, Stanisława Leszczyńskiego i spis stronników Augusta III, [w:] „Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie”, t. 1, Lwów 1910, s. 12.
  37. ↑ J. Szymański, Kapituła kolegiacka w Wojniczu 1465-1786, Lublin 1962, s. 146, 153-154.
  38. ↑ R. Bogusławski, Ścibor-Bogusławscy herbu Ostoja. Linia szadkowska od XVII do XX wieku, WTN, Wieluń 2020, s. 85.
  39. ↑ R. Bogusławski, Ścibor-Bogusławscy herbu Ostoja. Linia szadkowska od XVII do XX wieku, WTN, Wieluń 2020, s. 116-125.
  40. ↑ R. Bogusławski, Ścibor-Bogusławscy herbu Ostoja. Linia szadkowska od XVII do XX wieku, WTN, Wieluń 2020, s. 113-114.
  41. ↑ R. Bogusławski, Ścibor-Bogusławscy herbu Ostoja. Linia szadkowska od XVII do XX wieku, WTN, Wieluń 2020, s. 156-168.
  42. ↑ R. Bogusławski, Ścibor-Bogusławscy herbu Ostoja. Linia szadkowska od XVII do XX wieku, WTN, Wieluń 2020, s. 169-183.
  43. ↑ R. Bogusławski, Ścibor-Bogusławscy herbu Ostoja. Linia szadkowska od XVII do XX wieku, WTN, Wieluń 2020, s. 184-193.
  44. ↑ R. Bogusławski, Ścibor-Bogusławscy herbu Ostoja. Linia szadkowska od XVII do XX wieku, WTN, Wieluń 2020, s. 133-140.
  45. ↑ R. Bogusławski, Ścibor-Bogusławscy herbu Ostoja. Linia szadkowska od XVII do XX wieku, WTN, Wieluń 2020, s. 201-210.
  46. ↑ R. Bogusławski, Ścibor-Bogusławscy herbu Ostoja. Linia szadkowska od XVII do XX wieku, WTN, Wieluń 2020, s. 256-262.
  47. ↑ R. Bogusławski, Ścibor-Bogusławscy herbu Ostoja. Linia szadkowska od XVII do XX wieku, WTN, Wieluń 2020, s. 252-253.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • A. Boniecki, Herbarz polski, Warszawa 1889-1913, t. I, s. 349-350, t. X, s. 18.
  • K. Niesiecki, Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839-1845.
  • S. Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, Warszawa 1904-1931, t. I, s. 278-279.
  • PAN, Biblioteka Kórnicka, Teki Dworzaczka - materiały historyczno-genealogiczne do dziejów szlachty wielkopolskiej XV-XX w.
  • R. Hube, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich, Biblioteka Umiejętności Prawnych, Warszawa 1888.
  • A. Gieysztor, Fragmenty zapisek heraldycznych piotrkowskich i radomskich wojew. sieradzkiego XIV i XV w.
  • E. Sęczys, Szlachta wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836-1861, Warszawa 2000, s. 38.
  • R. Bogusławski, Ścibor-Bogusławscy herbu Ostoja. Linia szadkowska od XVII do XX wieku, WTN, Wieluń 2020.
  • R. Bogusławski, Dobra ziemskie Ścibor-Bogusławskich w Ziemi Sieradzkiej XV - XX w., [w:] "Na Sieradzkich Szlakach", 4/2007.
  • R. Bogusławski, Właściciele Bogusławic w Ziemi Sieradzkiej w XV i XVI wieku, [w:] "Na Sieradzkich Szlakach", nr 1/2014.
  • H. Górny, Imię Cz(ś)cibor w polskiej antroponimii i toponimii, Instytut Języka Polskiego PAN, [w:] "Onomastica", LXI/2, 2017, s. 129-141.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bogusławscy_herbu_Ostoja&oldid=74294843”