Ród Ostojów (Mościców)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Herb Ostoja, wersja średniowieczna
Herb Ostoja, wersja funkcjonująca od połowy XVI w.

Ród Ostojów (Mościców) – jeden z największych i najstarszych rodów rycerskich Europy, należący do szlachty polskiej, którego członkowie pieczętują się herbem Ostoja, tworząc wspólnotę zwaną rodem heraldycznym.

Herb rodu i zawołanie[edytuj | edytuj kod]

Pieczęć Jakusza z Blociszewa h. Ostoja
 Osobny artykuł: Ostoja (herb szlachecki).

Herb rodu Ostoja to jeden z najstarszych znaków rodowych średniowiecznego rycerstwa polskiego. Występuje on pod nazwami: Ostoja, Hostoja, Mościc, Ostojczyk.

Zawołanie rodowe to: Ostoja i Hostoja. Prawdopodobnie zawołanie było starszą formą identyfikacji rodowej niż herb.

Wizerunek herbu Ostoja[edytuj | edytuj kod]

Herb Ostoja Dobiesława z Koszyc
  • Najstarsze wizerunki z pieczęci średniowiecznych: Czcibora, dziekana poznańskiego z 1358 r., Jakusza z Błociszewa, wojewody lwowskiego z 1370 r., Dobiesława z Koszyc, podsędka ziemskiego krakowskiego z 1381 r.[1], Ścibora ze Ściborzyc, wojewody siedmiogrodzkiego z 1389 r.[2], Bernarda z Gronowic, kanclerza księcia Władysława Opolczyka z 1394 r.[3]
  • Najstarsze wizerunki w herbarzach średniowiecznych: herbarz z Bellenville, herbarz Gelrego, herbarz Lyncenich, herbarz z Bergshammar, herbarz Złotego Runa, Klejnoty Jana Długosza czy też kronika Soboru w Konstancji[4].
  • Najstarszy wizerunek godła: relief z I połowy XIII wieku na portalu wejściowym w południowym murze nawy kościoła pod wezwaniem św. Mikołaja w Wysocicach[5].
  • Wizerunek i budowa herbu Ostoja do połowy XVI wieku (wg prof. J. Szymańskiego): Ostoja (Hostoja, Mościc, zawołanie: Hostoja, Ostoja) – w polu czerwonym pośród dwóch księżyców złotych barkami ku sobie w pas, takiż ćwiekowy krzyżyk kawalerski u czoła. Hełm z labrami z pokryciem czarnym, a podbiciem zapewne złotym. Klejnot: między dwoma trzymaniami złotymi głowa smoka czarna, ziejąca czerwonym płomieniem[6].
  • Wizerunek i budowa herbu Ostoja od II połowy XVI wieku (wg prof. J. Szymańskiego): Ostoja – w polu czerwonym pośród dwóch księżyców złotych barkami do sobie w pas, takiż miecz otłuczony. Hełm z koroną i labrami zapewne czerwonymi ze złotym podbiciem. Klejnot – pięć piór strusich[7].

Historia rodu[edytuj | edytuj kod]

Pochodzenie rodu[edytuj | edytuj kod]

Najstarszy znany opis herbów polskich sporządzony przez Jana Długosza, potocznie zwany Clenodia

Pochodzenie rodu oraz czas powstania herbu Ostoja przysłaniają mroki dziejów. Niemniej są pewne przesłanki, które wskazują, iż przodkowie tego rodu (przynajmniej niektórzy) mogli pochodzić ze wschodu Europy. Pierwszorzędną poszlaką tutaj jest fakt, że godło herbu Ostoja, w swej linearnej konstrukcji i stylistyce, nosi ślad dawnych znaków własnościowych i klanowych ludów koczowniczych Wielkiego Stepu (scytyjskich, sarmackich, ugrofińskich itp). Jako jeden z pierwszych zwrócił na to podobieństwo uwagę prof. Tadeusz Sulimirski, autor książki „Sarmaci”, w której napisał: [...] Na temat pochodzenia herbów polskich istnieje wiele sprzecznych poglądów, z których żaden nie jest przekonujący. [...] Nie zwrócono natomiast uwagi na uderzające podobieństwo herbów polskich do sarmackich tamg i niemal identyczną formę. [...] Od nich pochodzą herby Rurykowiczów ruskich i większość herbów polskich[8]. Potwierdzeniem tego co twierdził Silimirski jest podobieństwo godła herbu Ostoja wyrytego na portalu kościoła św. Mikołaja w Wysocicach do znaku herbowego Iziasławiczów (Rurykowiczów), książąt połockich z XII w.[9] Jan Długosz (1415–1480), polski historyk i kronikarz, uznał, że ród Ostojów wraz ze swym herbem są rdzennie polskie, włączając informację o nich do grona 71 najstarszych polskich rodów i herbów szlacheckich. W dziele Insignia seu clenodia Regis et Regni Poloniae zapisał on swoje spostrzeżenie co do cech charakterologicznych rodu: Ostoya [...] Genus Polonicum loquax et arrogans, co można przetłumaczyć jako: Ostoja [...] ród polski elokwentny i zuchwały lub tak jak tłumaczył te słowa Bartosz Paprocki, że przodkowie rodu Ostojów bywali mowni i śmieli[10].

Pochodzenie legendarne rodu i herbu[edytuj | edytuj kod]

Fragment herbarza B. Paprockiego, Gniazdo cnoty, s. 301

Istnieją trzy najbardziej znane legendy dotyczące powstania herbu i rodu Ostojów (Mościców) – Bartosza Paprockiego (podana w 1578), Szymona Okolskiego (podana w 1642) i Wacława Potockiego (podana w 1696).

Według legendy zapisanej przez Bartosza Paprockiego początki rodu i herbu Ostoja sięgają czasów króla Bolesława Śmiałego i dotyczą dzielnego i przebiegłego rycerza o imieniu Ostoja, który roty wodzieł. W jednej z kampanii wojennych dokonał on skutecznego ataku na straż wrogich oddziałów i wziął jeńców do niewoli. Jeden z nich, obawiając się śmierci, zgodził się współpracować z Ostoją i wydać swoich towarzyszy. Dzięki akcji dywersyjnej tegoż jeńca żołnierze Ostoi pokonali kilkukrotnie przeciwnika i korzyść wielką i sławę przynieśli do wojska. Tak była ratowana przez Ostoję Polska[13]. Tę wersję legendy przedstawił też, na swój sposób, Kasper Niesiecki w „Herbarzu Polskim”[14].

Inną legendę podał Szymon Okolski. Według niego początki rodu Ostojów należy łączyć z wędrówką Jafeta (syna Noego), do Chorwacji, który często modlił się przy blasku księżyca i dlatego też używał jego wizerunku jako swojego znaku osobistego. Potomek Jafeta – Baltazar, który wraz z Kacprem i Melchiorem, odbył podróż do Betlejem dodał do rodowego herbu gwiazdę, symbolizującą wspomnianą podróż do miejsca narodzin Chrystusa. Dalej Okolski pisał, że żyjący w Chorwacji potomkowie Baltazara wyruszyli z rodzinnych stron i wraz z Czechem i Lechem osiedlili się w odległych krainach. Do rodu Baltazara i Lecha należał także Ostoja, który uczestniczył w wojnie prowadzonej przez Bolesława Śmiałego z poganami. Na znak odniesionego przez siebie zwycięstwa umieścił w herbie rodowym, zamiast gwiazdy, miecz pomiędzy dwoma księżycami, dzięki któremu okrył się sławą[15].

Wacław Potocki nie wierzył w legendy przedstawione przez Paprockiego i Okolskiego. Miał odmienny pomysł na genezę rodu i herbu Ostoja. Pisał on: Niech wierzy kto chce, a ja wedle głowy mojej inszy początek z Pisma położę Ostoi. Heraldyk początek rodu i herbu Ostoja widział w czasach wędrówki Izraelitów do Kanaanu. Odwołał się do biblijnej opowieści o walce Jozuego z Amorytami, kiedy słońce i księżyc zostały wstrzymane by przywódca Izraelitów mógł za dnia pokonać wrogów. Potocki pisał, że Stąd dwa w gerbie księżyce, które prawie w poły, jawny znak krwie rozlania, miecz rozdzielił goły. Dwa księżyce, bo, żeby rok stanął w swej mierze, musiały zmieścić w jednej dwie nocy kwaterze. […] tym hetman izraelski, Jozue się szczyci, tym gerbem właśnie szczycić powinni się i ci, którzy pod jego tarczą tamecznych zamków, fortec, miast i obronnych dostawali zamków[16].

Przydomek rodu[edytuj | edytuj kod]

Przydomkiem rodowym jest imię Ścibor (także: Czścibor, Czcibor, Cibor, Czesbor). Wiele rodzin Ostoi używa go przy nazwisku – Ścibor-Iłowieccy, Ścibor-Bogusławscy, Ścibor-Chełmscy, Ścibor-Jackowscy, Ścibor-Ostaszewscy, Ścibor-Rylscy i inni[17]. Jest to staropolskie imię męskie, które oznacza walczącego o cześć, obrońcę czci lub tego, który czci walkę[18]. Już od najdawniejszych czasów członkowie rodu używali to imię nad wyraz często. Nawet nazwy dwóch najstarszych, znanych badaczom, siedzib Ostojów pochodzą od imienia Ścibor. Są to – Ściborzyce w Małopolsce i Ściborze na Kujawach. O znaczeniu tego imienia dla członków rodu Ostojów pisał Kasper Niesiecki w „Herbarzu Polskim”: [...] na dawnych przywilejach, dostało się Sciborów czytać siła (tem się, albowiem imieniem jak dziedzicznem, długo szczycili, co i podziśdzień widzimy w domu Chełmskich) osobliwie jednak w roku 1099. Sciborów hrabiów z Jabłeczna, hrabiów z Poniedza, a stąd bym wnosił, że ten dom dawniejszy w Polsce u nas, niżeli mu zakładają pisarze nasi[19].

 Osobny artykuł: Ścibor ze Ściborzyc.

Najwybitniejszą postacią w rodzie Ostojów (Mościców) noszącą imię Ścibor był syn Mościca ze Ściborza, wojewody gniewkowskiego – Ścibor ze Ściborzyc, wojewoda siedmiogrodzki, komes komitatów górnowęgierskich. Jego majątek obejmował połowę zachodniej Słowacji, w tym całą dolinę Wagu. Nazywany był niekiedy małym królem Słowacji. Posiadał 31 zamków i ponad 200 posiadłości. Jego główną siedzibą i własnością był zamek Beckov na dzisiejszej Słowacji. Od 1362 r. przebywał na Węgrzech w najbliższym otoczeniu Ludwika Węgierskiego. Po śmierci króla Ludwika związał się z dworem Zygmunta Luksemburskiego. Jako wpływowy doradca i przyjaciel władcy Węgier wszedł w krąg najpotężniejszych arystokratów średniowiecznej Europy. Ponadto był jednym z pierwszych członków Zakonu Smoka. Zmarł w 1414 r. i został pochowany w królewskiej kaplicy w Székesfehérvárze[20].

Najdawniejsze świadectwa historyczne[edytuj | edytuj kod]

Najstarszym, materialnym świadectwem z historii rodu jest wizerunek godła herbu Ostoja odkryty podczas prac konserwatorskich kościoła pod wezwaniem św. Mikołaja w Wysocicach. Wyryte na portalu świątyni godło pochodzi zapewne z I połowy XIII wieku. Wiadomo bowiem, że ukończenie budowy tego kościoła ufundował rycerz Mikołaj ze Ściborzyc herbu Ostoja. Z pewnością ryt godła herbu Ostoja nie może pochodzić z okresu późniejszego, gdyż synowie Mikołaja – Strachota i Ścibor sprzedali ojcowską wieś w r. 1252 klasztorowi cysterów w Szczyrzycu i opuścili Ściborzyce przenosząc się w północne rejony Polski. Ważną pamiątką historyczną rodu jest także sam dokument sprzedaży Ściborzyc, będący zatwierdzeniem transakcji przez Bolesława Wstydliwego. Oryginalny dokument pergaminowy datowany jest na dzień 14 maja 1252 r.[21] a jego treść została opublikowana w Kodeksie Dyplomatycznym Małopolski w 1876 r.[22] Nie wykluczone, że przodkiem wymienionych powyżej dziedziców Ściborzyc był rycerz Cistebor (Cistibor), który w 1110 r. ofiarował katedrze krakowskiej unum pallium.

Niezwykle cennym świadectwem z dziejów rodu Ostoja jest plomba drohiczyńska z połowy XIII w., na której widnieje znak rozpoznawczo-własnościowy z godłem herbu Ostoja. Reprezentował on Strachotę, syna Mikołaja ze Ściborzyc, a został zapewne wyciśnięty stemplem w latach 1253–1255. Plombę znaleziono w ruinach fundamentów dawnego zamku w Drohiczynie. Zamek ten należał do księcia mazowieckiego Siemowita I, który po 1252 r. wizytował w Drohiczynie dwukrotnie. Zapewne Strachota Mikołajewic ze Ściborzyc, przyboczny i najbardziej zaufany rycerz księcia, towarzyszył mu podczas tamtych wizyt na drochiczyńskim zamku.

Jedną z najstarszych pamiątek rodu Ostoja jest pieczęć dziekana poznańskiego Czcibora (Ścibora) odciśnięta w wosku przedstawiająca herb Ostoja. Godło herbu jest dziś nieczytelne, ale zachował się jego opis z 1879 r. – [...] (pieczęć) przedstawia na tarczy trójkątnej godło rodu Ostojów; napis: S’Cztiborii Decani Pozn. Ścibor był dziekanem katedry poznańskiej w latach 1356–1363. Dokument z jego pieczęcią znajduje się w Archiwum Archidiecezjalnym w Poznaniu (syg. DK, perg. 81)[23].

Znany jest wizerunek pieczęci Jakusza z Błociszewa, wojewody grodowego lwowskiego, przedstawiający herb Ostoja z napisem: S. IACUSSI. DE. BLOCISZEWO. Pieczęć zawieszona została przy dokumencie wystawionym w 1370 roku. Zdjęcie pieczęci zostało opublikowane w 1938 roku przez Mariana Haisiga[24]. Dokument z pieczęcią znajdował się tego roku w Archiwum miasta Lwowa[25].

Wspaniałym świadectwem wielkiej historii rodu Ostoja są zabytkowe ruiny zamku Beckov na Słowacji. Od 1388 r. warownia należała do Ścibora ze Ściborzyc h. Ostoja. Zamek został przez Ostojczyka przebudowany w gotyckim stylu i znacznie powiększony. Po śmierci Ścibora Beckov przeszedł drogą spadku na jego syna Ścibora Ściborowica. Zamek pozostawał w rękach rodu do 1437 r. Ważną pamiątką historyczną rodu jest także zachowana w doskonałym stanie płyta nagrobna Ścibora Ściborowica, która obecnie przechowywana jest w Muzeum Historycznym w Budapeszcie.

Do cennych pamiątek historycznych rodu zaliczana jest chrzcielnica z herbem Ostoja w kościele Wniebowzięcia NMP i świętego Stanisława Biskupa w Bodzentynie ufundowana przez kardynała Fryderyka Jagiellończyka w 1492 r. O tej chrzcielnicy pisał Zygmunt Gloger w Encyklopedii staropolskiej[26].

Obiekty sakralne ufundowane przez członków rodu[edytuj | edytuj kod]

Poniżej prezentowane są wybrane przykłady zabytkowych obiektów sakralnych o znaczeniu historycznym, które zostały ufundowane przez członków rodu Ostojów (Mościców). Najstarszym, znanym historykom, obiektem jest kościół pod wezwaniem św. Mikołaja w Wysocicach wzniesiony w I połowie XIII w. Budowę świątyni (pierwotnie pod wezwaniem maryjnym) zapoczątkował biskup Iwo z Końskich zwany Odrowążem. Kościół ten miał być jego forteczną, prywatną kaplicą. Jednak w roku 1229 biskup nieoczekiwanie zmarł w podróży po Włoszech. Budowę kontynuowano dzięki wsparciu Mikołaja ze Ściborzyc h. Ostoja. Wezwanie św. Mikołaja dedykowane zostało zapewne Ostojczykowi[27].

Zamki, pałace i dwory członków rodu[edytuj | edytuj kod]

Poniżej prezentowane są siedziby członków rodu. Najstarszą i jedną z najokazalszych jest zachowany do dziś w doskonałym stanie Zamek Orawski z XIII wieku w miejscowości o nazwie Orawskie Podzamcze na Słowacji. W 1420 roku otrzymał go we władanie z rąk króla Zygmunta Luksemburczyka Ścibor Ściborowic herbu Ostoja, syn Ścibora ze Ściborzyc.

Znani przedstawiciele rodu[edytuj | edytuj kod]

Baltazar Bzowski (1514–1574), podstarości jaworowski
Obrona zamku olsztyńskiego w 1578 r. przez Kaspra Karlińskiego
Książę siewierski, biskup krakowski Marcin Szyszkowski (1554–1630)
Michał Sędziwój (1566–1636), alchemik, odkrywca tlenu, dworzanin cesarza Rudolfa II
Portret dominikanina Abrahama Bzowskiego (1567–1637)
Hieronim Nagórski (zm. 1636), fundator kościoła św. Mikołaja w Grabownicy w 1631 r.
Kazimierz Siemienowicz (zm. po 1651), wybitny inżynier wojskowy
Aleksander Słuszka (1580–1647), wojewoda trocki, nowogrodzki, miński, kasztelan żmudzki
Piotr Błociszewski (zm. przed 1649), dziedzic Błociszewa
Marianna Marchocka, Teresa Służebnica Boża (1603–1652)
O. Anastazy Kiedrzyński (1676–1756), prowincjał polski zakonu paulinów, przeor klasztoru na Jasnej Górze
Arcybiskup połocki, metropolita kijowski Florian Hrebnicki (1684–1762)
Stanisław Kublicki (zm. 1809), poeta, poseł na Sejm Czteroletni
Biskup płocki Tomasz Ostaszewski (1746–1817)
Mikołaj Krzywiec-Okołowicz (1762–1841), założyciel miasta Konstantynowa
Franciszek Gajewski (1792–1868), adiutant cesarza Napoleona
Jan Czeczot (1796–1847), wybitny poeta, przyjaciel Adama Mickiewicza, sekretarz Towarzystwa Filomatycznego
Wincenty Danilewicz (1787–1878) z córkami
Emma z hrabiów Załuskich Ostaszewska (1831–1912)
Kazimierz i Tadeusz Błociszewscy, powstańcy wielkopolscy 1848 roku
Stanisław Błociszewski (1804–1888), uczestnik powstania listopadowego
Walenty Miklaszewski (1839–1924), profesor Szkoły Głównej Warszawskiej i Uniwersytetu Warszawskiego
Władysław Konrad Ostaszewski (1844–1892), portret pędzla Władysława Podkowińskiego, zbiory Muzeum Narodowego w Warszawie
Zygmunt Ścibor-Rylski (zm. 1898), ziemianin, ostatni właściciel Pisarowiec
Łukasz Solecki (1827–1900), biskup przemyski, profesor Uniwersytetu Lwowskiego
Maria z Ostaszewskich hrabina Dzieduszycka (1851–1918)
Kompozytor Mieczysław Karłowicz (1876–1909)
Stefan Mokrzecki (1862–1932), generał dywizji Wojska Polskiego
Włodzimierz Zagórski (1882–1927), generał brygady Wojska Polskiego
Grażyna Chrostowska, poetka, zamordowana przez Niemców w 1942 roku
Stefan Kiedrzyński (1886–1943), wybitny dramaturg i powieściopisarz
Prof. Stanisław Doktorowicz-Hrebnicki (1888–1974)
Prof. Bronisław Hełczyński (1890–1978)
Zofia Ludmiła z Ostaszewskich hrabina Tarnowska (1902–1982)
Kardynał, arcybiskup Adam Kozłowiecki SJ (1911–2007)
Generał Zbigniew Ścibor-Rylski (1917–2018)

Historię Ostojów (Mościców) tworzyli (i nadal tworzą) poszczególni członkowie rodu. Z tego powodu poniżej przedstawiono listę znanych (w sensie historycznym) postaci reprezentujących wspólnotę rodową na przestrzeni wieków XIII-XX. Znajdziemy w niej wielu wybitnych ludzi – naukowców, artystów, żołnierzy czy duchownych. Wśród nich są osoby utytułowane, pełniące najwyższe urzędy – książęta (np. Marcin Szyszkowski), komesowie (np. Ścibor ze Ściborzyc), kardynałowie (np. Adam Kozłowiecki), biskupi (np. Tomasz Ostaszewski), hrabiowie (np. Józef Andrzej Mikorski), generałowie (np. Tadeusz Błociszewski) i wielu innych. Prezentowana lista z pewnością jest niepełna, ale z biegiem czasu będzie uzupełniana.

XIII wiek[edytuj | edytuj kod]

XIV wiek[edytuj | edytuj kod]

XV wiek[edytuj | edytuj kod]

  • Mikołaj z Błociszewa (zm. 1419) – kasztelan santocki w latach 1401–1415, sędzia ziemski poznański w latach 1415–1419.
  • Henryk Biel (zm. ok. 1424) – kanonik gnieźnieński od 1387 r.
  • Maciej z Bogusławic (zm. po 1428) – dziedzic na Bogusławicach i w Jackowie w I połowie XV w.
  • Dobiesław z Koszyc i Konarów (zm. ok. 1431) – dziedzic na Koszycach i Konarach w I połowie XV w.
  • Jakub Chełmski (zm. przed 1431) – dziedzic Chełmu, właściciel części w Kaczkowicach, prebendarz w kościele św. Marcina w Krakowie w roku 1418.
  • Imram Chełmski (zm. przed 1431) – dziedzic Chełmu, właściciel Kantorowic i części w Kaczkowicach w I połowie XV w.
  • Jan Błociszewski (zm. po 1429) – dziedzic dóbr w Brodnicy, Błociszewie, Wronowie, Grabianowie, Luboni i innych.
  • Mikołaj Biel z Błeszna (zm. ok. 1432) – dziedzic Błeszna, Białej Wielkiej, Wilkowiecka, Kamyka i Kiedrzyna w I połowie XV w.
  • Jan z Chełmu (zm. po 1432) – dziedzic Chełmu, właściciel dóbr w Kantorowicach, Kaczkowicach i Przegorzałach.
  • Ścibor Ściborowic (zm. 1434) – syn Ścibora ze Ściborzyc, dziedzic Beckova, komes, możnowładca węgierski.
  • Świętosław Iłowiecki (zm. 1434) – kasztelan karzecki, wicesędzia kościański, zastępca starosty generalnego wielkopolskiego w Kościanie.
  • Jan Chełmski z Chełmu (zm. po 1434) – dziedzic Chełmu, w latach 1426–1434 sprawował urząd burgrabiego krakowskiego.
  • Stanisław z Poddębic (zm. po 1436) – podstarości krakowski, starosta lubelski, burgrabia krakowski, wielkorządca krakowski w latach 1430–1432.
  • Mikołaj Probołowski z Chełmu (zm. 1440) – dziedzic Chełmu, właściciel Probołowic, części w Kantorowicach, Kaczkowicach, Sierosławicach, Mydlnikach i Rząsce, podstarosta krakowski, wielkorządca krakowski do 1440 r.
  • Henryk Biel z Błeszna zw. Indrzychem (zm. ok. 1442) – dziedzic Błeszna, dworzanin i posłaniec króla Władysława Jagiełły w 1420 r.
  • Hanek Chełmski (zm. po 1443) – dziedzic Chełmu, właściciel części Sierosławic, Kantorowic, Gorynic, Kaczkowic, a także Wierbki, Ziemblic i Przychody w I połowie XV w.
  • Maciej Szczodrowski (zm. po 1440) – dziedzic Brodnicy i Wronowa, właściciel Szczodrowa w Wielkopolsce.
  • Piotr Chełmski (zm. ok. 1446) – burgrabia krakowski, starosta nowokorczyński w latach 1430–1432, ochmistrz dworu królewskiego w latach 1435–1437, kasztelan połaniecki w latach 1435–1446.
  • Ścibor z Koszyc i Konarów (zm. po 1450) – dziedzic Konarów i Koszyc Wielkich w I połowie XV w.
  • Andrzej Brodnicki (zm. przed 1452) – dziedzic Brodnicy, właściciel Luboni, Krajkowa, Karsowa i Marszewa, wicechorąży kościański 1440–1445, burgrabia kościański 1447–1448, wicewojewoda kościański w 1448.
  • Zygmunt Biel z Błeszna (zm. po. 1453) – dziedzic Białej Małej, Libidzy i Jaworzna w ziemi wieluńskiej w I połowie XV w.
  • Mikołaj Szarlejski (zm. 1457) – podstoli brzeskokujawski, kasztelan inowrocławski od 1438 r., starosta bydgoski od 1441 r., wojewoda inowrocławski od 1457 r., starosta tucholski od 1454 r., wojewoda brzeskokujawski w latach 1453–1457, starosta brodnicki, starosta gniewkowski, starosta człuchowski w 1454 r. i w latach 1455–1456.
  • Jan z Chełmu i Przegorzał (zm. ok. 1459) – dziedzic Chełmu i Przegorzał, właściciel części Woli Chełmskiej, Racławic, Bielanek i Filipowic, kasztelan połaniecki w latach 1447–1459.
  • Jan z Jani (zm. 1461) – rycerz z ziemi nowskiej, współtwórca Związku Pruskiego, członek Towarzystwa Jaszczurczego, starosta gniewski, pierwszy wojewoda pomorski.
  • Jan Rokosz (zm. ok. 1464) – burgrabia i podstarości krakowski, sędzia ziemski krakowski od 1455 r.
  • Dobiesław z Olewina (zm. ok. 1468) – wojski stężycki, cześnik krakowski od 1437 r.
  • Piotr z Lucjanowic (zm. ok. 1468) – pisarz generalny ziemski krakowski, wielkorządca krakowski od 1458 r.
  • Ścibor z Ostaszewa (zm. ok. 1470) – dziedzic Ostaszewa na Mazowszu w II połowie XV w.
  • Jan Brodnicki (zm. po 1470) – dziedzic Grabianowa w Wielkopolsce, pisał się z Brodnicy.
  • Mikołaj Ptaszkowski (zm. przed 1471) – dziedzic Brodnicy, właściciel Ptaszkowa w Wielkopolsce, wicepodkomorzy kościański.
  • Ścibor Chełmski z Ponieca (zm. 1471) – starosta generalny wielkopolski w latach 1457–1460, sędzia poznański, podkomorzy poznański, starosta malborski w latach 1458–1459, dyplomata – doprowadził do pokoju toruńskiego w 1466 r.
  • Jakub Jackowski (zm. po 1472) – scholastyk kapituły kolegiackiej w Opatowie.
  • Przecław z Dmosic (zm. 1474) – dziedzic Dmosic, starosta spiski w latach 1456–1474.
  • Ścibor z Bogusławic (zm. po 1480) – dziedzic na Bogusławicach w II połowie XV w.
  • Jan z Nagorzyc (zm. po 1480) – jest pierwszym odnotowanym w źródłach Nagórskim, którego można powiązać z rodem Ostojów
  • Mikołaj Zarogowski (zm. przed 1482) – rajca krakowski, burmistrz Krakowa, ufundował kaplicę w kościele św. Anny w Krakowie.
  • Dobiesław Rokosz z Brzezin i Koszyc Małych (zm. po 1486) – dziedzic Koszyc Małych i Brzezin, fundator budowy kościoła św. Mikołaj w Brzezinach w II połowie XV w.
  • Marcin Poniecki (1448–1498) – dziedzic miasta Ponieca.
  • Mikołaj z Błociszewa (zm. przed 1499) – dziedzic Błociszewa, Chaław, Gaju i Grabianowa, burgrabia kościański.
  • Wojciech Modliszewski (zm. przed 1503) – dziedzic dóbr w Modliszewie Kościelnym, dworzanin królewski.
  • Piotr Iłowiecki (zm. po 1502) – burgrabia poznański, chorąży kaliski, wicechorąży poznański, chorąży poznański, właściciel miasta Wolsztyna.

XVI wiek[edytuj | edytuj kod]

XVII wiek[edytuj | edytuj kod]

XVIII wiek[edytuj | edytuj kod]

XIX wiek[edytuj | edytuj kod]

XX wiek[edytuj | edytuj kod]

Czasy współczesne[edytuj | edytuj kod]

Obecnie ród Ostojów (Mościców) organizowany jest poprzez Stowarzyszenie Rodu Ostoja. W roku 2012 Stowarzyszenie zostało zarejestrowane w Sądzie Rejonowym w Rzeszowie. Głównymi celami Stowarzyszenia (wg statutu) są: integracja rodzin Ostoi i prowadzenie działań zmierzających do kontynuowania tradycji rodowych, wspieranie rodzin Ostoi, a w szczególności młodzieży studiującej oraz niesienie pomocy materialnej osobom w szczególnie trudnej sytuacji życiowej. W latach 2012–2017 odbyło się pięć zjazdów członków i sympatyków Stowarzyszenia Rodu Ostoja w Dworze Ostoya, w Jasionce pod Rzeszowem.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. J. Szymański: Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego. Warszawa: PWN, 1993, s. 215.
  2. R. Kalinowski: Protoheraldyczny znak na portalu kościoła w Wysocicach a historia herbu Ostoja w średniowieczu. Warszawa: Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, nowej serii t. XV (XXVI), 2016, s. 26.
  3. J. Sperka: Otoczenie Władysława Opolczyka w latach 1370–1401. Katowice: WUŚ, 2006, s. 192–194.
  4. J. Szymański: Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego. Warszawa: PWN, 1993, s. 215–216.
  5. R. Kalinowski: Protoheraldyczny znak na portalu kościoła w Wysocicach a historia herbu Ostoja w średniowieczu. Warszawa: Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, nowej serii t. XV (XXVI), 2016, s. 5.
  6. J. Szymański: Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego. Warszawa: PWN, 1993, s. 214–215.
  7. J. Szymański: Herbarz rycerstwa polskiego z XVI wieku. Warszawa: DiG, 2001, s. 205–207.
  8. T. Sulimirski: Sarmaci. Warszawa: PIW, 1979, s. 201–204.
  9. O. Odnorożenko: Ukraińska i ruska elita. Kijów: 2011, s. 27–28.
  10. B. Paprocki: Herby rycerstwa polskiego przez Bartosza Paprockiego zebrane i wydane r. p. 1584; wydanie Kazimierza Józefa Turowskiego. Kraków: Biblioteka Polska, 1858, s. 367.
  11. O. Odnorożenko: Ukraińska i ruska elita. Kijów: 2011, s. 28.
  12. R. Kalinowski: Protoheraldyczny znak na portalu kościoła w Wysocicach a historia herbu Ostoja w średniowieczu. Warszawa: Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, nowej serii t. XV (XXVI), 2016, s. 47.
  13. B. Paprocki: Gniazdo cnoty, skąd herby Rycerstwa sławnego Królestwa Polskiego, Wielkiego Księstwa Litewskiego, Ruskiego, Pruskiego, Mazowieckiego, Żmudzkiego i inszych Państw do tego Królestwa należących, Książąt i Panów początek swój mają. Kraków: 1578, s. 301–302.
  14. K. Niesiecki: Herbarz Polski. Lipsk: J.N. Bobrowicz, 1839–1845, t. 7, s. 170–171.
  15. S. Okolski: Orbis Polonus, t. 2: In quo Antiqua Sarmatarum Gentilia et Arma Quaecunque a litera L usque ad literam R, inclusive, suam incipiunt et recensent denominationem, continentur et dilucidantur. Kraków: 1642, s. 356–357.
  16. W. Potocki: Poczet herbów szlachty Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Kraków: 1696, s. 206–207.
  17. A. Stekert: Przydomki polskie, litewskie i rusińskie. Kraków: 1897, s. 107.
  18. H. Górny: Imię Cz(ś)cibor w polskiej antroponimii i toponimii. Instytut Języka Polskiego PAN, [w:] „Onomastica”, LXI/2, 2017, s. 130.
  19. K. Niesiecki: Herbarz Polski. Lipsk: J.N. Bobrowicz, 1839–1845, t. 7, s. 170–175.
  20. W. I. Oszczęda: Zagadka miejsca pochówku Ścibora ze Ściborzyc. Muszyna: Almanach Muszyny, 2007, s. 137–142.
  21. E. Łużyniecka, J.M. Marszalska: Szczyrzyc. Wrocław: 2005, s. 91.
  22. Kodeksie Dyplomatycznym Małopolski. Kraków: F. Piekosiński, Wydawnictwa Komisyji Historycznej Akademii Umiejętności w Krakowie N. 9, t. 1, 1876, s. 43.
  23. R. Kalinowski: Protoheraldyczny znak na portalu kościoła w Wysocicach a historia herbu Ostoja w średniowieczu. Warszawa: Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, nowej serii t. XV (XXVI), 2016, s. 6–7, 22–24.
  24. M. Haisig: Sfragistyka szlachecka doby średniowiecza w świetle archiwaliów lwowskich. Lwów: 1938, s. 41–42.
  25. R. Kalinowski: Protoheraldyczny znak na portalu kościoła w Wysocicach a historia herbu Ostoja w średniowieczu. Warszawa: Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, nowej serii t. XV (XXVI), 2016, s. 24.
  26. Z. Gloger: Encyklopedia staropolska t. I. Warszawa, wydanie VII: 1996, s. 242.
  27. R. Kalinowski: Protoheraldyczny znak na portalu kościoła w Wysocicach a historia herbu Ostoja w średniowieczu. Warszawa: Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, nowej serii t. XV (XXVI), 2016, s. 5–6.
  28. F. Gajewski: Pamiętniki Franciszka z Błociszewa Gajewskiego, pułkownika wojsk polskich (1802–1831). S. Karwowski (red.). Poznań: 1913, t. I, wkładka między stronami: 48–49.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • A. Boniecki, Herbarz Polski, t. 1–16, Warszawa 1899–1913.
  • R. Kalinowski, Protoheraldyczny znak na portalu kościoła w Wysocicach a historia herbu Ostoja w średniowieczu, Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego nowej serii, t. XV (XXVI), Warszawa 2016.
  • K. Niesiecki, Herbarz Polski, wyd. J.N. Bobrowicz, t. 1–10, Lipsk 1839–1845.
  • O. Odnorożenko, Ukraińska i ruska elita, Kijów, 2011.
  • F. Piekosiński, Rycerstwo polskie wieków średnich, t. 1–3, Kraków 1896–1901.
  • Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu. man.poznan.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-07)]..
  • J. Sperka, Otoczenie Władysława Opolczyka w latach 1370–1401, Katowice 2006.
  • T. Sulimirski, Sarmaci, PIW, Warszawa 1979.
  • J. Szymański, Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego, Warszawa 1993.
  • J. Szymański, Herbarz rycerstwa polskiego z XVI wieku, Warszawa: DiG, 2001.