Eleonora kastylijska (żona Edwarda I)
 Eleonora na miniaturze z XIII w. | |
| |
| królowa Anglii | |
| Okres |
od 16 listopada 1272 |
|---|---|
| Jako żona | |
| Koronacja | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data urodzenia |
ok. 1240 |
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Mąż | |
| Dzieci |
?, Katarzyna, Joanna, Jan, Henryk, Eleonora, ?, Joanna z Akki, Alfons, Małgorzata, Berengaria, ?, Maria, ?, Elżbieta, Edward II |
Eleonora kastylijska (ur. ok. 1240, zm. 28 listopada 1290 w Harby[1]) – królowa angielska, żona króla Edwarda I Długonogiego.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Eleonora była córką króla Kastylii i Leónu Ferdynanda III Świętego i jego drugiej żony Joanny z Dammartin, hrabiny Ponthieu. 1 listopada 1254 w klasztorze Las Huelgas poślubiła dziedzica tronu angielskiego Edwarda, syna króla Anglii Henryka III z dynastii Plantagenetów[2][3]. Podłoże małżeństwa było polityczne: dzięki niemu rozwiązano spór, jaki wywołały roszczenia brata Eleonory, króla Kastylii Alfonsa X Mądrego do pozostającej wówczas w angielskim ręku Gaskonii[2][3][4]. Ważne dla Anglii były także prawa Eleonory do sukcesji po matce w graniczącym z Normandią hrabstwie Ponthieu (w 1279 odziedziczyła je po matce, a po śmierci Eleonory przypadło jej synowi Edwardowi II i pozostało w rękach korony angielskiej z przerwami do 1369)[1][4].
Po ślubie Eleonora i Edward przebywali początkowo w Gaskonii, do Anglii przybyli dopiero w październiku 1255[2][3][4]. Podczas walk przeciwko Szymonowi z Montfort (tzw. drugiej wojny baronów) dzieliła losy męża[2]. W 1270 wyruszyła u boku męża na wyprawę krzyżową. W jej trakcie, podczas pobytu w Akce w czerwcu 1272, Edward został raniony przez asasyna – według romantycznej, ale niepotwierdzonej legendy, Eleonora miała uratować mu życie przez wyssanie trucizny z rany[2][4]. W tym samym roku zmarł Henryk III i Edward odziedziczył tron angielski; małżonkowie zostali koronowani 19 sierpnia 1274, po powrocie z krucjaty[2][4].
Postać Eleonory wzbudzała kontrowersje. Była osobą żywą i energiczną. Praktycznie nie rozstawała się z mężem, z którym była bardzo blisko związana (małżeństwo uznaje się za szczęśliwe), ale często objawiała brak zainteresowania losem swoich dzieci (większą troską zdawała się darzyć je Eleonora z Prowansji, jej teściowa). Umiała pisać i czytać, lubiła księgi – miała własną bibliotekę, zatrudniała skrybów i iluminatora, a Girart d’Amiens zadedykował jej swój arturiański poemat. Wśród ludności Anglii w swoich czasach była jednak niepopularna, przede wszystkim z powodu chciwości: wszelkimi sposobami powiększała swoje posiadłości, skandal wywołało przejmowanie przez nią długów od żydowskich lichwiarzy. Jej urzędnicy uciskali poddanych, obawiano się też gniewu królowej[1][2][5][4]. W oczach potomnych reputacja Eleonory jednak uległa zmianie: opisywano ją jako osobę pobożną i stawiano jako wzór cnotliwej żony[2].
Zmarła, gdy mimo choroby podróżowała z mężem na północ Anglii[2]. Jej wnętrzności pochowano w katedrze w Lincoln[3][4], a ciało zostało sprowadzone z Lincoln do Londynu i pochowane w Opactwie Westminsterskim (serce umieszczono w londyńskim kościele dominikanów)[3][4]. Dla uczczenia jej pamięci zrozpaczony Edward I wystawił w dwunastu miejscach postoju orszaku z ciałem zmarłej żony monumentalne gotyckie iglice, zwane krzyżami Eleonory[2][3][4].
Dzieci
[edytuj | edytuj kod]Ze związku Eleonory z Edwardem pochodziło piętnaścioro lub szesnaścioro dzieci, spośród których tylko pięć córek i najmłodszy syn przeżyło dzieciństwo[1][3][4]:
- Eleonora (1269–1298), żona hrabiego Bar Henryka III;
- Joanna (1272–1307), urodzona w Akce, żona Gilberta de Clare, hrabiego Hertford, a następnie Ralfa de Monthermer, barona Monthermer (małżeństwo to rozwścieczyło ojca, ponieważ Ralf był zwykłym rycerzem[3]);
- Małgorzata (1275–po 1333), żona księcia Brabancji Jana II;
- Maria (1279–1332), benedyktynka w klasztorze Amesbury (jej wstąpienie do klasztoru pod wpływem babki Eleonory z Prowansji wywołało konflikt między Eleonorą i jej teściową[2]);
- Elżbieta (1282–1316), żona hrabiego Holandii Jana I, a następnie Humphreya de Bohun, hrabiego Hereford i Essex;
- Edward (1284–1327), urodzony w budowanym zamku w Caernarfon podczas wyprawy wojennej Edwarda I do Walii[4], następca Edwarda I jako król Anglii.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Anne Crawford: Eleanor of Castile (c. 1240–1290). W: A Historical Dictionary of British Women. London: Europa Publications Limited, 2005, s. 312–313. ISBN 0-203-40390-8.
- ↑ a b c d e f g h i j k Elizabeth Norton: She Wolves: The Notorious Queens of England. Stroud: The History Press, 2014, s. 113–124. ISBN 978-0-7524-6921-8. [dostęp 2016-12-29].
- ↑ a b c d e f g h J.S. Hamilton: The Plantagenets: History of a Dynasty. London - New York: Continuum, 2010, s. 51–52, 62–63, 90. ISBN 978-1441-15712-6. [dostęp 2016-12-29].
- ↑ a b c d e f g h i j k Michael Prestwich: Edward I. Berkeley - Los Angeles: University of California Press, 1988, s. 9–11, 78–79, 104, 123–126, 226, 316–317. ISBN 0-520-06266-3. [dostęp 2016-12-29].
- ↑ Michael Prestwich: Plantagenet England 1225–1360. Oxford: Oxford University Press, 2007, s. 137, 417. ISBN 978-0-19-922687-0. [dostęp 2016-12-29].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Sara Cockerill: Sara Cockerill - Historian - Eleanor of Castile. [dostęp 2016-12-31].