Franciszek Wład

Franciszek Seweryn Wład
	generał brygady
Data i miejsce urodzenia	17 października 1888 ; Otynia, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	18 września 1939 ; pod Iłowem, Polska
	Przebieg służby
Lata służby	1907–1939
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier; Wojsko Polskie
Jednostki	Sztab Generalny Wojska Polskiego; 1 Pułk Strzelców Podhalańskich; 25 Dywizja Piechoty; 14 Wielkopolska Dywizja Piechoty
Stanowiska	dowódca pułku; dowódca dywizji
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa; wojna polsko-bolszewicka; II wojna światowa; kampania wrześniowa; bitwa nad Bzurą
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Franciszek Seweryn Wład (ur. 17 października 1888 w Otyni, zm. 18 września 1939 w gajówce Januszew) – generał brygady Wojska Polskiego.

Życiorys

W 1907 ukończył Korpus Kadetów w Koszycach i rozpoczął służbę w cesarskiej i królewskiej armii. Podczas I wojny światowej jako dowódca kompanii, brał m.in. udział w walkach z armią rosyjską w Galicji, gdzie w 1914 dostał się do niewoli. Wywieziony na Syberię, zbiegł z niewoli i przez Chiny, Japonię i USA dostał się do Anglii. W 1916, w wyniku wymiany jeńców wojennych, wrócił do c. i k. armii i walczył na froncie włoskim.

29 listopada 1918, razem z Tadeuszem Kutrzebą, został przyjęty do Wojska Polskiego z zatwierdzeniem posiadanego stopnia kapitana i przydzielony do Sztabu Generalnego^[1]. W czasie wojny z bolszewikami na stanowiskach sztabowych. W latach 1919–1921, razem z Tadeuszem Kasprzyckim i Janem Sadowskim, studiował we francuskiej École supérieure de guerre w Paryżu. 1 września 1921, po ukończeniu studiów, otrzymał dyplom francuskiego Sztabu Generalnego „Brevet d'état-major(inne języki)”^[2]. Po powrocie do kraju został przydzielony do Oddziału III Sztabu Generalnego. W styczniu 1923 minister spraw wojskowych, na wniosek szefa Sztabu Generalnego, przyznał mu pełne kwalifikacje do pełnienia służby na stanowiskach Sztabu Generalnego^[3].

15 października 1926 objął dowództwo 1 pułku strzelców podhalańskich w Nowym Sączu. 18 marca 1927 został mianowany dowódcą piechoty dywizyjnej 25 Dywizji Piechoty w Kaliszu, a 28 października 1930 dowódcą 14 Wielkopolskiej Dywizji Piechoty w Poznaniu. 21 grudnia 1932 Prezydent RP Ignacy Mościcki awansował go na generała brygady.

W wojnie obronnej 1939 dowodził 14 DP w składzie Armii „Poznań”. W czasie bitwy nad Bzurą, w nocy z 15 na 16 września rozformował dywizję i wydał rozkaz o przebijaniu się oddziałów do Warszawy wraz ze zgrupowaniem gen. Tadeusza Kutrzeby.

Wład wraz ze swym sztabem i resztkami 58 pułku piechoty postanowił przebijać się przez Bzurę. 17 września jego oddział został zaatakowany ciężkim ogniem artylerii niemieckiej w lasach niedaleko Iłowa nad Bzurą. Generał został ciężko ranny w głowę. Zmarł w gajówce Januszew k. Kamionu. Przed śmiercią zdążył podyktować list do żony^[4]: Myślę o Tobie, Polsce się poświęcam. Chowaj naszego syna, na dzielnego Polaka. Spowiadałem się. Frank. Oryginał listu prezentowany jest w Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą w Sochaczewie.

Został pochowany na dziedzińcu kościelnym w Iłowie. Po wojnie jego prochy ekshumowano i pochowano na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A21-półkole-1/2)^[5].

Był żonaty z Laurą z Włodzimirskich, miał syna Zdzisława Marcina^[6].

Awanse

podporucznik – 1910
porucznik – 1914
kapitan – 1917
major – 19 lutego 1921 roku zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku, w piechocie, w grupie oficerów byłej armii austro-węgierskiej^[7]
podpułkownik – 3 maja 1922 roku zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 163. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[8]
pułkownik – 1 grudnia 1924 roku ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 roku i 29. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[9]
generał brygady – 21 grudnia 1932 roku ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1933 roku i 1. lokatą w korpusie generałów

Ordery i odznaczenia

Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari nr 140^[10]
Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 5255 (1922)^[11]
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (30 kwietnia 1925)^[12]
Krzyż Walecznych (czterokrotnie^[13], po raz 1 i 2 w 1922^[14])
Złoty Krzyż Zasługi (18 marca 1932)^[15]
Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Państwowa Odznaka Sportowa^[16]
Krzyż Komandorski Orderu Legii Honorowej (Francja, 1936)^[17]
Krzyż Komandorski Orderu Korony Rumunii (Rumunia, 1924)^[18]
Krzyż Komandorski Orderu Miecza (Szwecja, 1925)^[19]^[20]
Krzyż Oficerski Orderu Palm Akademickich (Francja, 1924)^[18]
Krzyż Kawalerski Orderu Legii Honorowej (Francja, 1923)^[13]
Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa, 1929)^[21]

Upamiętnienie

Jego imieniem nazwana jest od lat 70., ulica w Iłowie, którą wieziono poległego generała na miejsce pochówku przy miejscowym kościele. Jego imieniem nazwana jest także ulica na poznańskim Piątkowie^[22].

Jego nazwisko zostało wymienione na tablicy pamiątkowej, umieszczonej w kościele św. Kazimierza w Nowym Sączu w 1988, honorującej dowódców 1 Pułku Strzelców Podhalańskich^[23].

Od roku 2004 imię generała nosi Szkoła Podstawowa w Kamionie.

Od dnia 26 lipca 2008 imię generała brygady Franciszka Seweryna Włada nosi Wielkopolska Szkoła Podoficerska Wojsk Lądowych w Poznaniu^[24].

Zobacz też

Polscy absolwenci francuskich wyższych szkół wojskowych

Przypisy

↑ Dziennik Rozporządzeń MSWojsk. Nr 9 z 7 grudnia 1918 r., poz. 179, 191.
↑ Ukończenie studiów we Francji. „Polska Zbrojna”. 65, s. 3, 1921-12-13. Warszawa.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 26 stycznia 1923 roku, s. 69.
↑ Żona generała – Laura Wład skazana została przez Wojskowy Sąd Specjalny Armii Krajowej na karę śmierci za współpracę z okupantem. Syn – Zdzisław Wład „Dunin” był żołnierzem „Baszty”
↑ Warszawskie cmentarze
↑ Polak (red.) 1991 ↓, s. 158.
↑ Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 9 z 5 marca 1921 r., poz. 253.
↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Załącznik do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 8 czerwca 1922 roku, Zakłady Graficzne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1922, s. 24.
↑ Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 131 z 17 grudnia 1924 r., s. 730.
↑ ŁukomskiŁ. G. ŁukomskiŁ., PolakP. B. PolakP., SuchcitzS. A. SuchcitzS., Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945, Koszalin 1997, s. 374 .
↑ Dekret Naczelnika Państwa z 10 marca 1922 r. L. 11339/V.M. Adj. Gen. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 10, s. 319)
↑ M.P. z 1925 r. nr 102, poz. 435 „za zasługi na polu wyszkolenia armji”.
↑ ^a ^b Rocznik oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923, s. 10, 209, 398. [dostęp 2015-05-25].
↑ Rozporządzenie Kierownika MSWojsk. L. 4597/22 (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 9, s. 315)
↑ M.P. z 1932 r. nr 65, poz. 85 „za zasługi na polu wyszkolenia wojska”.
↑ Na podstawie fotografii [1]
↑ Dekoracja generałów orderem Legii Honorowej. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 224 z 30 września 1936.
↑ ^a ^b Rocznik oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924, s. 10, 194, 341. [dostęp 2015-05-25].
↑ Sveriges statskalender / 1931. Bihang, s. 23]
↑ Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 9 z 1926 r., s. 45.
↑ Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 12 z 6 sierpnia 1929 r., s. 238.
↑ Aleksandra Błaszak-Zbierska: Wycieczki po Piątkowie i okolicach. Poznań: ABOS, 1995, s. 137–153. ISBN 83-85337-17-2.
↑ Nowy Sącz – tablica upamiętniająca dowódców 1 pułku Strzelców Podhalańskich. miejscapamiecinarodowej.pl. [dostęp 2015-04-02].
↑ Decyzja Nr 281/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 6 czerwca 2008 r. w sprawie przejęcia dziedzictwa tradycji, nazwy wyróżniającej oraz nadania imienia patrona i ustanowienia dorocznego Święta Szkoły Podoficerskiej Wojsk Lądowych w Poznaniu w: Dziennik Urzędowy MON Nr 13 z dnia 11 lipca 2008 r., poz. 151. Decyzja weszła w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia czyli z dniem 26 lipca 2008 r.

Bibliografia

Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 834–835. ISBN 83-211-1096-7.
Zbigniew Mierzwiński: Generałowie II Rzeczypospolitej. Warszawa 1990: Wydawnictwo Polonia, s. 341–346. ISBN 83-7021-096-1.
Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991, wyd. II uzup. i poprawione, s. 183.
Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1991. ISBN 83-900510-0-1.
Piotr Stawecki, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa 1994, s. 198–199, 352. ISBN 83-11-08262-6.
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].

[1] Dziennik Rozporządzeń MSWojsk. Nr 9 z 7 grudnia 1918 r., poz. 179, 191.

[2] Ukończenie studiów we Francji. „Polska Zbrojna”. 65, s. 3, 1921-12-13. Warszawa.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_7_z_26_stycznia_1923_roku,_s._69-3] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 26 stycznia 1923 roku, s. 69.

[4] Żona generała – Laura Wład skazana została przez Wojskowy Sąd Specjalny Armii Krajowej na karę śmierci za współpracę z okupantem. Syn – Zdzisław Wład „Dunin” był żołnierzem „Baszty”

[5] Warszawskie cmentarze

[CITEREFPolak_(red.)1991158-6] Polak (red.) 1991 ↓, s. 158.

[7] Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 9 z 5 marca 1921 r., poz. 253.

[8] Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Załącznik do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 8 czerwca 1922 roku, Zakłady Graficzne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1922, s. 24.

[9] Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 131 z 17 grudnia 1924 r., s. 730.

[10] ŁukomskiŁ. G. ŁukomskiŁ., PolakP. B. PolakP., SuchcitzS. A. SuchcitzS., Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945, Koszalin 1997, s. 374 .

[11] Dekret Naczelnika Państwa z 10 marca 1922 r. L. 11339/V.M. Adj. Gen. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 10, s. 319)

[12] M.P. z 1925 r. nr 102, poz. 435 „za zasługi na polu wyszkolenia armji”.

[Ro1923-13] Rocznik oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923, s. 10, 209, 398. [dostęp 2015-05-25].

[14] Rozporządzenie Kierownika MSWojsk. L. 4597/22 (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 9, s. 315)

[15] M.P. z 1932 r. nr 65, poz. 85 „za zasługi na polu wyszkolenia wojska”.

[16] Na podstawie fotografii [1]

[17] Dekoracja generałów orderem Legii Honorowej. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 224 z 30 września 1936.

[Ro1924-18] Rocznik oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924, s. 10, 194, 341. [dostęp 2015-05-25].

[19] Sveriges statskalender / 1931. Bihang, s. 23]

[20] Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 9 z 1926 r., s. 45.

[dp31-21] Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 12 z 6 sierpnia 1929 r., s. 238.

[PTKWO2-22] Aleksandra Błaszak-Zbierska: Wycieczki po Piątkowie i okolicach. Poznań: ABOS, 1995, s. 137–153. ISBN 83-85337-17-2.

[23] Nowy Sącz – tablica upamiętniająca dowódców 1 pułku Strzelców Podhalańskich. miejscapamiecinarodowej.pl. [dostęp 2015-04-02].

[24] Decyzja Nr 281/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 6 czerwca 2008 r. w sprawie przejęcia dziedzictwa tradycji, nazwy wyróżniającej oraz nadania imienia patrona i ustanowienia dorocznego Święta Szkoły Podoficerskiej Wojsk Lądowych w Poznaniu w: Dziennik Urzędowy MON Nr 13 z dnia 11 lipca 2008 r., poz. 151. Decyzja weszła w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia czyli z dniem 26 lipca 2008 r.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]