Isabella Rossellini
 Isabella Rossellini (2015) | |
| Imię i nazwisko | Isabella Fiorella Elettra Giovanna Rossellini |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 18 czerwca 1952 Rzym, Włochy |
| Zawód | aktorka, reżyserka, pisarka, filantropka, modelka |
| Współmałżonek |
Martin Scorsese |
| Lata aktywności | od 1976 |
Isabella Rossellini, właśc. Isabella Fiorella Elettra Giovanna Rossellini[1][2][3] (ur. 18 czerwca 1952[4][5][6] w Rzymie[7]) – włoska aktorka, reżyserka, pisarka, filantropka i modelka[8][9].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Wczesne lata[edytuj | edytuj kod]
Urodziła się w Rzymie. Jej matka, szwedzka aktorka Ingrid Bergman (1915–1982), zagrała w Casablance (1942), Komu bije dzwon (1943) i Urzeczonej (1945) Hitchcocka. Jej ojciec, Roberto Rossellini (1906–1977), był włoskim scenarzystą, reżyserem i producentem filmowym, znanym między innymi z filmów Rzym, miasto otwarte (1945) i Niemcy – rok zerowy (1948)[10]. Jej siostra bliźniaczka, Ingrid Isotta Rossellini, została adiunktem literatury włoskiej na Columbia University[11]. Jej brat, Roberto Ingmar Giusto Giuseppe Rossellini, to producent filmowy[12]. Ma także siostrę przyrodnią, Pię Lindström (z pierwszego małżeństwa matki z Petterem Lindströmem), która została krytykiem teatralnym. Jej przyrodnie rodzeństwo to także Gil, Raffaella[13] i Marco Romano (zm. w wieku dziewięciu lat)[14].
Dorastała w Rzymie, w Santa Marinelli i Paryżu. W wieku pięciu lat przeszła operację wyrostka robaczkowego[15]. Kiedy miała 11 lat, zdiagnozowano u niej skoliozę; jako 13-latka nie była w stanie wstać i poruszać się o własnych siłach[16].
Mając 19 lat wyjechała do Nowego Jorku, gdzie ukończyła Finch College[17] oraz wydział nauk społecznych w New School University[18], pracując jako tłumacz i dziennikarka telewizyjna RAI[19]. Pojawiła się także z przerwami w programie telewizyjnym L’altra Domenica (Inna niedziela) z Roberto Benignim.
Kariera[edytuj | edytuj kod]
W 1976 zadebiutowała na ekranie jako zakonnica w melodramacie fantasy Kwestia czasu (A Matter of Time) u boku matki - Ingrid Bergman, Lizy Minnelli, Charlesa Boyera i Fernando Reya. Potem zagrała w dramacie Łąka (Il Prato, 1979) z Michele Placido. Występ w komedii W papieskim oku (Il pap'occhio, 1980) z Roberto Benigni przyniósł jej nagrodę Srebrnej Taśmy Włoskiego Narodowego Stowarzyszenia Dziennikarzy Filmowych.
W wieku 28 lat rozpoczęła karierę modelki, kiedy została sfotografowana przez Bruce’a Webera dla brytyjskiego czasopisma „Vogue”. W latach 1982–1996 była twarzą kosmetyków Lancôme. Współpracował także z wieloma innymi renomowanymi fotografami, w tym Richardem Avedonem, Stevenem Meiselem, Helmutem Newtonem, Peterem Lindberghem, Normanem Parkinsonem, Eve Arnold, Francesco Scavullo, Annie Leibovitz, Denisem Pielem i Robertem Mapplethorpe[20]. Trafiła też na okładki takich czasopismach jak „Vogue”, „Elle”, „Marie Claire”, „Vanity Fair”, „Harper’s Bazaar”, „People”, „Interview”, „Film” i „Ekran”[21].
Pomimo wielkiego sukcesu jako modelka, powróciła do aktorstwa. Po śmierci matki w 1982, Rossellini wzięła udział w swoim pierwszym amerykańskim filmie Taylora Hackforda Białe noce (White Nights, 1985) u boku Michaiła Barysznikowa i Gregory’ego Hinesa. Jej przełomową rolą była postać torturowanej piosenkarki Dorothy Vallens w nocnym klubie w dramacie Davida Lyncha Blue Velvet (1986), za którą otrzymała Independent Spirit Awards. Inne znaczące role filmowe w tym okresie to: komedia romantyczna Nikity Michałkowa Oczy czarne (Oci ciornie, 1987) z Marcello Mastroiannim i Marthe Keller, komedia romantyczna Joela Schumachera Kuzyni (Cousins, 1989) z Tedem Dansonem, Sean Young i Williamem Petersenem.
W marcu 1988 w Musée d’Art Moderne w Paryżu odbyła się poświęcona jej wystawa fotografii Portret kobiety[22][23][24]. W 1992 wzięła udział w erotycznej sesji zdjęciowej do książki Madonny pt. Sex[25][26].
Została uhonorowana Nagrodą Saturna w kategorii najlepsza aktorka drugoplanowa za kreację Lisle Von Rhoman w czarnej komedii Roberta Zemeckisa Ze śmiercią jej do twarzy (Death Becomes Her, 1992) z Meryl Streep, Goldie Hawn i Bruce’em Willisem. Rola Laury Klein w dramacie psychologicznym Petera Weira Bez lęku (Fearless, 1994) z Jeffem Bridgesem przyniosła jej niemiecką nagrodę Złotej Kamery. W dramacie biograficznym Wieczna miłość (Immortal Beloved, 1994) z Garym Oldmanem wystąpiła jako hrabina Anna Maria von Erdődy, węgierska szlachcianka i jedną z najbliższych powierniczek i przyjaciół Ludwiga van Beethovena. W 1996 wzięła udział w jednym z odcinków sitcomu NBC Przyjaciele (Friends). Za rolę Anny Hauptman w dramacie kryminalnym HBO Zbrodnia stulecia (Crime of the Century, 1996) w reżyserii Marka Rydella zdobyła nominację do Złotego Globu dla najlepszej aktorki drugoplanowej w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym.
Jako Katchen w dramacie wojennym Rozdarte niebo (Il cielo cade, 2000) była nominowana do David di Donatello dla najlepszej aktorki. W 2004 Rossellini wystąpiła w Off-Broadwayowskiej produkcji Terrence’a McNally Syndrom Stendhala (The Stendhal Syndrome)[27].
Przewodniczyła jury konkursu głównego na 61. MFF w Berlinie (2011) oraz jury sekcji "Un Certain Regard" na 68. MFF w Cannes (2015).
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Rossellini ma podwójne obywatelstwo: włoskie i amerykańskie[28][29].
W 1974 spotykała się z pisarzem Franco Angeli[30]. 29 września 1979 wyszła za mąż za reżysera Martina Scorsese, jednak 1 listopada 1982 doszło do rozwodu[31][32][33][34].
W latach 1983–1986 jej mężem był Jonathan Wiedemann, model z Teksasu, absolwent Harvard University, administrator Microsoft[35], z którym ma córkę Elettrę Rossellini (ur. 26 lipca 1983). Spotykała się z tancerzem Michaiłem Barysznikowem (1985), reżyserem Davidem Lynchem (1986–1994), aktorem Garym Oldmanem (1994-96) oraz reżyserem i producentem teatralnym Gregorym Mosherem (1996–1997)[36]. Zaadoptowała syna Roberto (ur. 1993)[37].
Filmografia[edytuj | edytuj kod]
- 1976 Kwestia czasu (A Matter of Time) – Siostra Pia
- 1979 Łąka (Il Prato) – Eugenia
- 1980 Il Papocchio – Isabella
- 1985 Białe noce (White Nights) – Darya Greenwood
- 1986 Blue Velvet – Dorothy Vallens
- 1987 Twardziele nie tańczą (Tough Guys Don't Dance) – Madeleine Regency
- 1987: Oczy czarne (Oci ciornie) – La Signora
- 1987 Sjesta (Siesta) – Marie
- 1988 Zelly i ja (Zelly and Me) – Mademoiselle (Zellie)
- 1989 Czerwony Kapturek (Red Riding Hood)
- 1989 Cousins – Maria Hardy
- 1990 Ivory Hunters
- 1990 Żywoty pań swawolnych (Dames galantes) – Victoire
- 1990 Dzikość serca (Wild at Heart) – Perdita Durango
- 1991 Lies of the Twins – Rachel Marks
- 1991 Caccia alla vedova – Rosanna
- 1992 Ze śmiercią jej do twarzy (Death Becomes Her) – Lisle Von Rhoman
- 1993 Niewinni (The Innocent) – Maria
- 1993 Ogóras (The Pickle)
- 1993 Bez lęku (Fearless) – Laura Klein
- 1994 Wyatt Earp – Big Nose Kate
- 1994 Wieczna miłość (Immortal Beloved) – Anna Marie Erdody
- 1994 The Gift
- 1995 Croce e delizia
- 1996 Pogrzeb (The Funeral) – Clara
- 1996 Wielkie otwarcie (Big Night) – Gabriella
- 1996 Zbrodnia stulecia (Crime of the Century) – Anna Hauptmann
- 1997 Bagaż życia (Left Luggage) – Pani Kalman
- 1997 Odyseja (The Odyssey) – Atena
- 1998 Oszuści (The Impostors) – Królowa
- 1998 Merlin – Nimue
- 2000 Don Kichot (Don Quixote) – Księżna
- 2000 Rozdarte niebo (Cielo cade, Il) – Katchen Einstein
- 2002 Imperium (Empire) – Joanna Menendez
- 2002 Lawirant (Roger Dodger) – Joyce
- 2002 Napoleon Bonaparte (Napoléon) – Joséphine de Beauharnais
- 2003 Samotny kowboj (Monte Walsh) – Martine
- 2003 The Saddest Music in the World – Lady Port-Huntley
- 2003 Tulse Luper Suitcases, Part 1: The Moab Story – pani Moitessier
- 2004 King of the Corner – Rachel Spivak
- 2004 Tulse Luper Suitcases, Part 2: The Vaux to the Sea – Pani Moitessier
- 2004 Ziemiomorze (Legend of Earthsea) – Thar – Najwyższa Kapłanka Bliźniaczych Bóstw
- 2004-2005: Agentka o stu twarzach (Alias) jako Katya Derevko
- 2005 Co jest grane (Heights) – Liz
- 2005 Święto kozła (Fiesta del chivo, La) – Urania
- 2006 Bez skrupułów (Infamous) − Marella Agnelli
- 2006 Architekt (The Architect) – Julia Waters
- 2007: Rockefeller Plaza 30 jako Bianca Donaghy
- 2008 Two Lovers
- 2008 Przypadkowy mąż (The Accidental Husband) – Pani Bollenbecker
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Personalidade: Isabella Rossellini (Itália) (port.). InterFilmes.com. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Isabella Rossellini - Sztárlexikon (węg.). Starity.hu. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Isabella Rossellini Biography (Actor/Model) (ang.). Infoplease. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Isabella Rossellini (ang.). MyMovies.it. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Isabella Rosellini biography and filmography (ang.). Tribute.ca. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Isabella Rosselini (ang.). Starpulse.com. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Isabella Rossellini (ang.). Mahalo. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Italian actress, filmmaker, author, philanthropist, and model (ang.). RTA. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Isabella Rossellini (18 de Junho de 1952) (port.). Filmow. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Isabella Rossellini Biography (1952-) (ang.). Film Reference. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Isabella Rossellini (ang.). TV.com. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Isabella Rossellini: Happy Birthday!!! (wł.). SuperEva.it.. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Like Father... (ang.). Guardian Unlimited. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Isabella Fiorella Elettra Giovanna Rossellini (ang.). Genealogy. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Ingrid and Daughter have Tearful Reunion (ang.). The Miami News. [dostęp 2015-07-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-06)].
- ↑ Gaby Wood (2004-05-09): Isabella Rossellini: I don't want to be a dictator (ang.). The Guardian. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Famous Finch College Alumni (ang.). Ranker.com. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Isabella Rossellini (ang.). AllMovie. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Isabella Rossellini (ang.). Encyclopedia.com. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Isabella Rossellini Bio (ang.). MTV. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Isabella Rossellini Magazines (ang.). FamousFix. [dostęp 2021-07-18].
- ↑ Isabella Rossellini (Blue Velvet), daughter of Ingrid Bergman (ang.). Reddit. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ People always say: 'It's Ingrid' (ang.). Telegraph. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Interview: Isabella Rossellini (ang.). The Guardian. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Actress Isabella Rossellini talks to Out Magazine (ang.). Greg In Hollywood. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ 20 Years On, Madonna’s “Sex” Book Still Pushes Boundaries (ang.). Queerty. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Thomas Replaces Langella in McNally's The Stendhal Syndrome Off-Broadway (ang.). Playbill. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Actress Isabella Rossellini Joins Silversea (ang.). Cruise Critic News: Cruise Reviews and News. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ In Defense of Fallaci (ang.). The New York Times. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Isabella Rossellini: biografía y filmografía (fr.). AlohaCriticón. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Isabella Rossellini was married to Martin Scorsese (ang.). Zimbio. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Martin Scorsese in conversation: Guilt trips of the great director (ang.). The Independent. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ A Symbol Of Beauty Unadorned (ang.). NYTimes.com. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ 40 Things You Didn't Know About Martin Scorsese (ang.). Flavorwire. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Isabella Rossellini's daughter Elettra Wiedemann eclipses her Hollywood heritage (ang.). Mail Online. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Isabella Rossellini - Who's Dated Who? (ang.). FamousFix. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Roberto Rossellini (ang.). IMDb. [dostęp 2015-07-18].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Isabella Rossellini w bazie Filmweb
- Isabella Rossellini w bazie IMDb (ang.)
- Isabella Rossellini w bazie Notable Names Database (ang.)