Isao Takahata

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Isao Takahata
高畑 勲
Ilustracja
Takahata w 2014 na Annecy International Animated Film Festival
Data i miejsce urodzenia

29 października 1935
Ujiyamada

Data i miejsce śmierci

5 kwietnia 2018
Tokio

Zawód

reżyser, scenarzysta, producent

Lata aktywności

1961–2016

Odznaczenia
Oficer Orderu Sztuki i Literatury (Francja)
Multimedia w Wikimedia Commons

Isao Takahata (jap. 高畑 勲 Takahata Isao; ur. 29 października 1935 w Ujiyamadzie, zm. 5 kwietnia 2018 w Tokio[1]) – japoński reżyser filmowy, producent i scenarzysta anime, współzałożyciel (wraz ze swym przyjacielem i współpracownikiem Hayao Miyazakim) wytwórni filmów animowanych Studio Ghibli. Do jego najważniejszych filmów należą: dramat wojenny Grobowiec świetlików i obyczajowy Powrót do marzeń.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodzony w Ujiyamadzie (obecnie Ise) w prefekturze Mie, ukończył prestiżową japońską uczelnię – Uniwersytet Tokijski – po czym, zachęcony przez przyjaciela, złożył podanie i został przyjęty do pracy w studiu filmowym Toei Animation. Jego debiutem reżyserskim był Taiyō no ōji: Horusu no daibōken (Horus, książę Słońca), który poniósł finansową klęskę, aczkolwiek został później doceniony przez krytyków (magazyn „Animage” umieścił go na trzecim miejscu 100 najlepszych filmów anime[2]). Co nietypowe dla reżysera filmów animowanych, Takahata nigdy wcześniej nie pracował jako rysownik czy animator.

Podczas pracy w Toei poznał Hayao Miyazakiego, który m.in. był jednym z rysowników pracujących nad Horusem[3]. W 1972 Takahata wyreżyserował Panda KoPanda, według scenariusza Miyazakiego.

W 1981 nakręcił komedię Jarinko Chie, a w latach 1981–1983 – serial animowany (64 odcinki) pod tym samym tytułem[4]. W 1982 wyreżyserował film Serohiki no Gōshu (Wiolonczelista Gōshu), do którego napisał scenariusz według opowiadania Kenjiego Miyazawy. Film został wysoko oceniony przez krytykę[5].

Gdy Miyazaki tworzył film Nausicaä z Doliny Wiatru, zwrócił się do Takahaty, by został producentem, co ten uczynił mimo braku doświadczenia w tej roli. Po sukcesie Nausiki Miyazaki założył Studio Ghibli, z Takahatą jako współzałożycielem. Obaj twórcy współpracują w reżyserii, pisaniu scenariuszy i produkcji[3]. Takahata był producentem Laputy (1986) i dyrektorem muzycznym Podniebnej poczty Kiki (1989)[3]; on też przekonał Joe Hisaishiego do pisania muzyki do filmów pełnometrażowych[6].

Pierwszym filmem Studia w reżyserii i według scenariusza Isao Takahaty był wojenny dramat Grobowiec świetlików z 1988, określony mianem jednego z najlepszych filmów tego gatunku[7]. Jego kolejnymi filmami były obyczajowy Powrót do marzeń, komediowy Rodzinka Yamadów i ekologiczny Szopy w natarciu[3]. Wcześniej, w 1987, nakręcił według własnego scenariusza nie-animowany film dokumentalny Yanagawa Horiwari Monogatari (Opowieść o kanałach Yanagawy), zrealizowany za prywatne pieniądze Miyazakiego[8]. Film Księżniczka Kaguya nakręcony na podstawie dawnej baśni japońskiej był nominowany do Oscara w kategorii „Najlepszy pełnometrażowy film animowany” za rok 2014[9].

W wywiadzie z 1992 Takahata stwierdził, że wysoko ceni francuską sztukę filmową, m.in. twórcę animacji Paula Grimault, którego twórczość miała wpływ na jego decyzję o rozpoczęciu pracy przy filmach animowanych; ceni także Fredericka Backa i Jurija Norsztejna[6]. W 2015 został oficerem francuskiego Orderu Sztuki i Literatury[10].

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Reżyser[edytuj | edytuj kod]

  • 1968 Taiyō no ōji: Horusu no daibōken
  • 1969 Mōretsu Atarō (serial TV)
  • 1971 Takokumono wa sase
  • 1971 Zen’in gyakuten seyo!
  • 1972 Picchā Abashiri
  • 1971-1972 Apache yakyūgun (serial TV)
  • 1971-1972 Rupan sansei (serial TV)
  • 1972 Panda kopanda (krótkometrażowy)
  • 1973 Panda kopanda amefuri sākasu no maki (krótkometrażowy)
  • 1973 Kōya no shōnen Isamu (serial TV)
  • 1974 Chiisana kibō
  • 1974 Heidi (serial TV)
  • 1974 Mata au hi made
  • 1974 Kurara ga aruita
  • 1974 Tatte goran
  • 1976 Haha wo tazunete sanzenri (serial TV)
  • 1978 Mirai shōnen Konan (serial TV)
  • 1978 Rao hakase
  • 1978 Sarupējisen
  • 1979 Ania z Zielonego Wzgórza (serial TV)
  • 1979 Mashū Kasubāto odoroku
  • 1981 Jarinko Chie
  • 1981 Jarinko Chie (serial TV)
  • 1982 Serohiki no Gōshu
  • 1987 Yanagawa horiwari monogatari (dokument)
  • 1988 Grobowiec świetlików
  • 1991 Powrót do marzeń
  • 1994 Szopy w natarciu
  • 1999 Rodzinka Yamadów
  • 2003 Fuyu no hi
  • 2010 Akage no Anne: Green Gables e no Michi
  • 2013 Księżniczka Kaguya

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ 高畑勲監督 訃報. Studio Ghibli, 2018-04-06. [dostęp 2018-04-08]. (jap.).
  2. ↑ Animage Top-100 Anime Listing. Anime News Network, 25 stycznia 2001. [dostęp 2013-04-02]. (ang.).
  3. ↑ a b c d Team Ghiblink: Isao Takahata. [w:] Nausicaa.net [on-line]. [dostęp 2013-04-02]. (ang.).
  4. ↑ Team Ghiblink: Chie the Brat. [w:] Nausicaa.net [on-line]. [dostęp 2013-04-02]. (ang.).
  5. ↑ Team Ghiblink: Gauche the Cellist. [w:] Nausicaa.net [on-line]. [dostęp 2013-04-02]. (ang.).
  6. ↑ a b Cedric Littardi: An Interview with Isao Takahata. [w:] Nausicaa.net [on-line]. 1992. [dostęp 2013-04-02]. (ang.).
  7. ↑ Roger Ebert: Grave of the Fireflies (1988). 19 marca 2000. [dostęp 2013-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-17)]. (ang.).
  8. ↑ Team Ghiblink: Gauche the Cellist. [w:] Nausicaa.net [on-line]. [dostęp 2013-04-02]. (ang.).
  9. ↑ 87th Academy Awards Nominees. Amerykańska Akademia Sztuki i Wiedzy Filmowej. [dostęp 2018-04-08]. (ang.).
  10. ↑ Japon: le réalisateur Takahata devient officier des Arts et des Lettres. L’Obs, 2015-04-08. [dostęp 2018-04-08]. (fr.).

Nagrody i nominacje[edytuj | edytuj kod]

Nagroda Rok Kategoria Nominowana praca Wynik
Nagroda Japońskiej Akademii Filmowej 1995 Nagroda specjalna Szopy w natarciu (jap. 平成狸合戦ぽんぽこ Heisei tanuki gassen ponpoko) Wygrana

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Studio Ghibli
Filmy
1984-89
1990-99
2000-09
2010-19
2020-29
Twórcy

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Isao_Takahata&oldid=71353462”