Przejdź do zawartości

Janek Kos

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Janek Kos
Jan Kos
Janek
Postać z Czterech pancernych i psa
Ilustracja
Figura Janka Kosa w wieży czołgu T-34-85
Pierwsze wystąpienie

Załoga

Ostatnie wystąpienie

Dom

Twórca

Janusz Przymanowski

Grany przez

Janusza Gajosa

Dane biograficzne
Pochodzenie

polskie

Przynależność

Ludowe Wojsko Polskie

Płeć

mężczyzna

Data i miejsce urodzenia

1926-27[1]
Gdańsk

Rodzina

Stanisław Kos (ojciec)
Marusia (żona)

Inne informacje
Specjalność

myśliwy, czołgista

Umiejętności

strzelec

Jan Kos (Janek) – fikcyjna postać z książki Janusza PrzymanowskiegoCzterej pancerni i pies” i polskiego serialu telewizyjnego pod tym samym tytułem (1966–1970).

Aktorzy serialu w mundurach czołgistów na scenie – od lewej Janusz Gajos (Janek Kos), Szarik, Włodzimierz Press (Grigorij Saakaszwili), Roman Wilhelmi (Olgierd Jarosz), Małgorzata Niemirska (Lidka Wiśniewska). Premiera serialu w Sali Kongresowej Pałacu Kultury i Nauki (1966)

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Janek Kos to strzelec-radiotelegrafista, a po śmierci Olgierda dowódca czołguRudy”[2], gdańszczanin, najmłodszy w załodze, jego ojciec walczył na Westerplatte. Po zajęciu Polski przez III Rzeszę i ZSRR w niewyjaśnionych w fabule okolicznościach znajduje się na Syberii, gdzie zajmuje się myślistwem i pracą przy wyrębie lasów. Ze strzępów gazety dowiaduje się o tworzeniu na terenie ZSRR Ludowego Wojska Polskiego. Janek jest doskonałym strzelcem (udowodnił to, między innymi, strzelając do tarczy w pierwszym odcinku serialu, „Załoga”). Najważniejszą sprawą, która zajmuje Janka, jest konieczność odszukania ojca, którego stracił w zawierusze wojennej. Ważnym wątkiem książki i filmu jest historia miłości Janka i Marusi. Wojnę zakończył w stopniu podporucznika.

Wiernym towarzyszem Janka w najtrudniejszych nawet chwilach jest jego pies Szarik.

W rolę Janka w serialu wcielił się aktor Janusz Gajos[3].

Odznaczenia (chronologicznie)

[edytuj | edytuj kod]
  • Krzyż Walecznychza bohaterskie czyny w walce z niemieckim najeźdźcą (odc. 5. „Rudy”, Miód i Krzyże);
  • Odznaka za Rany i Kontuzje – Janek został ciężko ranny po tym, jak w odc. 6. Most jego czołg został trafiony (lub wjechał na minę) w trakcie walk w Warszawie. Janek nosi odznakę w odc. 6. i 7.;
  • Srebrny Medal „Zasłużonym na Polu Chwały”za zniszczenie amunicji nieprzyjaciela na pierwszej linii (odc. 13. Zakład o śmierć) – odznaczenie otrzymane de facto za bycie dowódcą czołgu, gdyż w czasie, kiedy załoga strzelała na drugi brzeg Odry, Janek odwiedził Marusię.

Stopnie wojskowe

[edytuj | edytuj kod]

Pierwowzory historyczne

[edytuj | edytuj kod]
  • Stanisław Rzeszutek – szesnastoletni strzelec-radiotelegrafista czołgu 228, najmłodszy żołnierz w brygadzie, poległ na warszawskiej Pradze[4][5];
  • Stanisław Zieliński – podobnie jak Janek najpierw pełnił funkcję strzelca-radiotelegrafisty (w czołgu 217), następnie po wyjściu ze szpitala w kwietniu 1945 po ranie, jakiej doznał w Bydgoszczy, objął dowództwo nad tymże czołgiem przydzielonym do 4 Pułku Czołgów Ciężkich; swój szlak bojowy zakończył nad Łabą. Zmarł w stopniu pułkownika w 2014[4];
  • Stanisław Magdyj – członek załogi historycznego czołgu 102, dodał sobie rok do metryki[4];
  • Michał Wieliczko – ładowniczy czołgu 110, w czasie walk pod Studziankami 9 sierpnia wraz ze swoim dowódcą, kapitanem Tiufakowem, przedarli się do rozbitego niemieckiego czołgu, z którego prowadzili ostrzał na pozycję nieprzyjaciela. Zaginął w czasie walk na Wale Pomorskim[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. W odcinku pierwszy, w rozmowie z Grigorijem, Janek mówi, że ma 17 lat. Saakaszwili cytuje Jefima Siemionowicza, który powiedział mu, że Kos ma lat 16. Akcja tej sceny dzieje się najprawdopodobniej na początku 1943 (niedługo później Janek wyczytuje w gazecie o powstaniu Związku Patriotów Polskich i zgodzie władz radzieckich na formowanie Polskiej Dywizji Piechoty). Nie wiadomo jednak czy podając wiek urodzenia Janka Jefim Siemionowicz miał na myśli rok urodzenia czy wiek aktualny przed nadejściem 17 urodzin.
  2. Janusz Przymanowski, Czterej pancerni i pies, Poznań: Wyd. Vesper, 2007, ISBN 978-83-60159-45-3, OCLC 352926657.
  3. PolskieRadio.pl
  4. a b c d Kacper Śledziński, Tankiści. Prawdziwa historia Czterech pancernych
  5. Śladami załogi czołgu „Rudy” (1) [online], sedina.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).